Αναζητώντας το χαμένο νόημα (της πολιτικής)

Και κάπως έτσι, με εκείνα και με τα άλλα, με τον Βαρουφάκη μέχρις ενός σημείου και τον Καμμένο μέχρις ενός άλλου, η κυβέρνηση υπό τον Αλέξη Τσίπρα κατάφερε να βγάλει τετραετία. Ακόμη και αν ημερολογιακά δεν φτάσει ως τον Οκτώβριο, και πάλι επί της ουσίας θα έχει περίπου βγάλει τετραετία, γεγονός από μόνο του αξιομνημόνευτο για τα δεδομένα της μνημονιακής Ελλάδας. Το μνημόνιο, βέβαια, αποτελεί πια παρελθόν, τουλάχιστον τυπικά. Το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής ολοκληρώθηκε επισήμως τον περασμένο Αύγουστο. Η οικονομία δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να ανακάμψει, σε ένα βαθμό έστω. Πολλοί από τους νέους που έφυγαν στο εξωτερικό ίσως αρχίσουν να επιστρέφουν στην πατρίδα, δειλά στην αρχή. Δείκτες και στατιστικές ενδέχεται να βελτιωθούν. Οι τσέπες που άδειασαν, άλλωστε, ξαναγεμίζουν εάν το επιτρέψουν κάποια στιγμή οι συνθήκες. Πολιτικά μιλώντας ωστόσο, όλες εκείνες οι έννοιες, οι «αξίες» και οι διαχωριστικές γραμμές που έχασαν την τελευταία τετραετία το νόημά τους πολύ δύσκολα το ξαναβρίσκουν. Η κυβέρνηση Τσίπρα συμπορεύτηκε τα περασμένα χρόνια με πολιτικούς εξόχως ετερόκλητους: με Βαρουφάκη, Λαφαζάνη, Κωνσταντοπούλου, αλλά και με Καμμένο και Παπακώστα, μεταξύ άλλων. Και επειδή ο σκοπός (της παραμονής στην εξουσία, της εξόδου από τα μνημόνια, της ρεαλιστικής διαχείρισης, της χρηστής διακυβέρνησης, της όψιμης Realpolitik) αγιάζει τα μέσα, η κυβέρνηση στην πορεία απαλλάχθηκε από τα «βαρίδια», τα εσωκομματικά σε πρώτη φάση και εκείνα της συγκυβέρνησης μεταγενέστερα, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει μπροστά με ορίζοντα τετραετίας αυξάνοντας τις πιθανότητες επανεκλογής. Πράγματι, χωρίς τους «Βαρουφάκηδες» ο Τσίπρας ίσως να μην είχε καταφέρει εξαρχής να γίνει κυβέρνηση, και χωρίς τους «Καμμένους» μάλλον δεν θα είχε καταφέρει να βγάλει τετραετία. Εν τω μεταξύ βέβαια, οι πολιτικές έννοιες έχασαν το νόημά τους. Αποϊδεολογικοποιήθηκαν χωρίς να αποκομματικοποιηθούν. Η «ριζοσπαστική αριστερά» συγκυβέρνησε με την ακραία λαϊκιστική δεξιά του Π. Καμμένου (με το ακραία να πηγαίνει στο λαϊκιστική), απέναντι σε μια αντιπολίτευση (ΝΔ) που αρέσκεται πια στο να κραυγάζει αποκλίνοντας από κάθε έννοια αστικής σοβαρότητας, την ώρα που πρώην πρωθυπουργοί (όχι ένας αλλά πολλοί) σφυρίζουν αδιάφορα. Μέσα σε ένα τέτοιο πολιτικό περιβάλλον πλέον όλα επιτρέπονται, αρκεί να το απαιτήσουν οι ανάγκες της παραμονής ή ανέλιξης στην εξουσία, ενώ παράλληλα πληθαίνουν και οι βουλευτές που καθίστανται δυνητικά «γυρολόγοι». Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, αναρωτιέται πια κανείς τι σημαίνει «προοδευτική συμμαχία», «αριστερά», «δεξιά», «αλλαγή». Μιλάμε για θέσεις και πολιτικές με συνέπεια και ιστορική συνέχεια, έστω εκσυγχρονισμένες, ή μήπως απλά για ομάδες συμφερόντων και λίστες με προϋπηρεσίες; Ακόμη δεν είναι αργά για τον πολιτικό λόγο να ανακτήσει το νόημά του. Ο χρόνος, ωστόσο, μετράει αντίστροφα.