Τι είναι η αντράλα της Μακεδονίας

Η Συµφωνία των Πρεσπών φέρνει συλλαλητήρια, ένταση, διαγραφές, συµµαχίες, συζητήσεις. Βασικά φέρνει στο προσκήνιο µια λέξη που χάνεται, αφού το «µακεδονικό» ζήτηµα προκαλεί «αντράλα» – ή και «ντράλα». Είναι η ζάλη, η σκοτοδίνη, ο ίλιγγος. Ακούγεται περισσότερο στη Μακεδονία, στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά είναι λέξη σχεδόν πανελλήνια. Το ρήµα είναι το «αντραλίζοµαι» και προέρχεται από το µεσαιωνικό «τραλίζοµαι», που σηµαίνει επίσης «ζαλίζοµαι, σκοτίζοµαι» και ο Κοραής το είχε ετυµολογήσει από το «τραυλός».

Ο Καζαντζάκης χρησιµοποίησε συχνά στην «Οδύσσειά» του την «αντράλα» και, µάλιστα, σε επιστολή του στον Κακριδή υπερασπίστηκε τη χρήση αυτής της «καθαρότατα δηµοτικής» λέξης. Στο δηµοτικό τού «Κάστρου της Ωριάς», ο µεταµφιεσµένος Τούρκος παρακαλεί την κυρά να µην τον ανεβάσει µε τον σάκο: «Μη, κυρά, τον σάκο κι αντραλίζοµαι» – έτσι, εκείνη ανοίγει την πόρτα του κάστρου. Υπάρχει και η αστεία παροιµία «κρεµάστε τον αδερφό µου γιατί εγώ αντραλίζοµαι», την οποία χρησιµοποίησε στη Βουλή, πριν από κάποια χρόνια, ο Φώτης Χατζηµιχάλης – βουλευτής Λάρισας του ΠΑΣΟΚ από το 1993 ως το 2007 και υφυπουργός Γεωργίας από το 2000 µέχρι το 2004.

Η αντράλα µπορεί να οφείλεται σε πείνα: «Αντραλίζοµαι, πεινώ» παρακαλεί ο κυρ Μέντιος του Βάρναλη, για να πάρει την απάντηση ότι θα φάει στον ουρανό. Η αντράλα µπορεί να οφείλεται και σε έρωτα: στο τραγούδι «Μη, γαρίφαλό µου» (σε µουσική Μάνου Λοΐζου και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου), ο τραγουδιστής παραπονιέται ότι «κλαίω κι αντραλίζοµαι, πέφτω και τσακίζοµαι κι αυτή δεν µε προσέχει». Αντράλα είναι και η ζάλη µετά το µεθύσι, το «hangover».

Το βέβαιο είναι ότι µε το «Μακεδονικό» η ατµόσφαιρα -εντός και εκτός Βουλής- συνεχίζει να µυρίζει µπαρούτι. Αυτή η λέξη αποτελεί αντιδάνειο µέσω του τουρκικού «barut». Στην αφετηρία της διαδροµής της βρίσκεται ο ελληνιστικός «πυρίτης λίθος» (=τσακµακόπετρα, είδος πέτρας το οποίο µε το τρίψιµο αναδίδει σπινθήρες), από τον οποίο προέρχεται και η νεοελληνική λέξη «πυρίτιδα».

Όπου κάποιοι -εσχάτωςτην ανακαλύπτουν εκ νέου, µε αφορµή και την ψήφιση της Συµφωνίας των Πρεσπών στο ελληνικό Κοινοβούλιο, αναζητώντας «προδοσίες» και «ανθέλληνες», ενώ κάποιοι άλλοι αποζητούν -απλώς- συµµαχίες. Και, εννοείται, όλη αυτή η υπόθεση συνεχίζει και θα συνεχίσει να προκαλεί αντράλα, βαριάς µορφής...