Η Μαρία Φαραντούρη της δωρικότητας και των συγκινήσεων

Η Μαρία Φαραντούρη εμφανίστηκε σε μουσική εκπομπή του κρατικού καναλιού, αποτελώντας με το τραγούδι, τις απόψεις και την παρουσία της μια πολιτισμική όαση. Σε πείσμα των καιρών, η Μαρία, ένας μύθος για τον σύγχρονο πολιτισμό της Ελλάδας, ήταν εκεί με την ίδια απέριττη λιτότητα και το ήσυχο πάθος που την χαρακτηρίζει από τότε που κοριτσάκι εμφανίστηκε δίπλα στο μέγεθος ‘Μίκης Θεοδωράκης’.

Είχε την μεγάλη τύχη, βοηθούσης της συγκυρίας, να την διαλέξει αυτός ο θρύλος, και να την αναγάγει σε Μούσα του, σε μια εποχή με πολλούς συμβολισμούς. Αλλά και ο Μίκης είχε την τύχη να ανακαλύψει μια Φαραντούρη. Η Μαρία γρήγορα εντάχθηκε στο μουσικό μεγαλείο των περιπλανήσεων του Μίκη, απογειώνοντας με το δικό της τρόπο μεταξύ άλλων το συγκλονιστικό, επικολυρικό, δραματικό «Άσμα Ασμάτων». Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, έχοντας βιώσει επί δύο χρόνια την κατάρα των Ναζιστικών στρατοπέδων, απέδωσε την εκκωφαντική ηχώ της βασανιστικής εμπειρίας. Και μόνο το «Μάουτχαουζεν» να είχε τραγουδήσει η Μαρία, θα έπρεπε δια παντός να ενταχθεί στο καλλιτεχνικό πάνθεον.

Η Μαρία, ωστόσο, δεν έμεινε μόνο εκεί. Τραγούδησε με θέρμη τους μεγάλους Έλληνες ποιητές, αλλά και την κορυφαία παγκόσμια ποίηση. Σε μια εποχή έντονων πολιτικών αναστατώσεων, τήρησε πολιτική θέση, διήγειρε τα αδικημένα πλήθη, συγκίνησε τους οραματιστές ενός ωραίου κόσμου. Ταξίδεψε μαζί με τον Μίκη στα πέρατα του κόσμου, είδε ανθρώπους απελπισμένους να την χειροκροτούν, να κλαίνε με τα τραγούδια της, συνάντησε σπουδαίες μουσικές και πολιτικές προσωπικότητες του καιρού. Εξέφρασε την Ελλάδα εντός και εκτός των γεωγραφικών της ορίων. Είδε και έζησε μεγάλες συγκινήσεις. Και συνδέθηκε με κάθε όνειρο για την ελευθερία των λαών.

Η φωνή της μυστηριακή και παράξενη, σαν να έρχεται απ’ το νοσταλγικό παρελθόν από όπου απαυγάζει το φως της νιότης μας, και σαν διασχίζοντας ένα στοχαστικό βάθος να εισχωρεί στο παρόν μας. Ίσως και στο αόρατο μέλλον. Μέσα σε αυτή τη φωνή είναι κρυμμένη καλά, και για πάντα, η εφηβεία μας, οι προσδοκίες μας, οι διαδηλώσεις μας, οι διαψεύσεις μας. Αλλά και οι ελπίδες μας. Η φωνή της, πάντως, είναι πιο πέρα από το σήμερα. Γιατί ποτέ ο κόσμος δεν θα πάψει να ονειρεύεται το φωτεινό του μέλλον.

Η αρχαία θεά δεν έμεινε προσκολλημένη καλλιτεχνικά στην μνημειακότητά της. Αντίθετα, δοκίμασε το καινούριο, αποδεχόμενη το σύγχρονο, το μοντέρνο, τον νέο καλλιτέχνη, τον εκμοντερνισμό, υπό μία όμως πάντα προϋπόθεση: την ποιότητα. Πιστή στην ποιότητα η Μαρία. Αλλά και πιστή στον μύθο της. Ποτέ δεν έχασε τα όρια. Ποτέ δεν μας διέψευσε. Ποτέ δεν κατέφυγε σε ευκολίες, και δεν περιτύλιξε την εικόνα της με ιλουστρασιόν ή σελοφάν. Ήταν πάντα λιτή, χωρίς να χάσει ποτέ το ανθρώπινο πρόσωπό της. Δεν επέδειξε βεντετισμό ή έπαρση. Γιατί ήταν αυτή η ίδια η ουσία.

Η Μαρία Φαραντούρη ταλαιπωρήθηκε στη ζωή της από την πολιομυελίτιδα. Δεν έμεινε όμως να μοιρολογάει τη μοίρα της. Βγήκε μπροστά, και ύμνησε τη ζωή. Υπήρξε, εν τέλει, το κιονόκρανο του ναού του Μίκη. Η κεφαλή του κίονα, που επιστέφει την ιερή κολόνα, στηρίζοντας ένα έργο παγκόσμιο, οικουμενικό. Ταυτίστηκε με πανανθρώπινα μηνύματα. Και εμφανίζεται σήμερα αληθινή και δωρική, κουβαλώντας μαζί της τις πολύτιμες εμπειρίες της και τα φυσικά χνάρια του χρόνου, και όχι έχοντας (με βεντετισμούς ή ψευτονεανίζοντας) αποκηρύξει τη ζωή της.

Από πού αντλεί η Μαρία τη γαλήνη και την δύναμή της; «Ποιος τη ζωή της …?». Εκείνος που ομορφαίνει το χαμόγελό της είναι ο νηφάλιος και ποιητικός Τηλέμαχος Χυτήρης, και - εννοείται - ο γιός τους ο Στέφανος. Ο Τηλέμαχος όμως αποτέλεσε τον σταθερό βράχο που διακριτικά παραστέκει, σήμερα όπως και τότε που εκείνη ήταν είκοσι κι εκείνος είκοσι δύο χρονών, να της σφίξει το χέρι και να της χαμογελάσει. Η αρμονικότητα αυτή την κάνει πάντα να θυμάται να τραγουδάει συχνά, όπως και η Violeta Parra, το «Gracias a la vida que me ha dado tanto…».