Τι θα γίνει στην Ουκρανία και πώς μπορεί να μας επηρεάσει

Κανείς δεν κρατάει κρυστάλλινη σφαίρα, αλλά μπορούμε τουλάχιστον να αναλύσουμε διάφορες πιθανότητες για την Ουκρανική κρίση. Ξεκινάμε με μία σειρά παρατηρήσεων.

Υπάρχουν μεν κάποιες ομοιότητες με την κρίση των πυραύλων της Κούβας του 1962, υπάρχουν δε και προφανείς σημαντικές διαφορές. Σημειωτέων ότι η κρίση των πυραύλων της Κούβας αποτελεί αντικείμενο μελέτης για πολλούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένων και προγραμμάτων Διοίκησης Επιχειρήσεων. Και αυτό διότι οδηγεί σε χρήσιμα συμπεράσματα για ηγέτες, και σε χρήσιμες διαπραγματευτικές στρατηγικές (όπως το να δώσεις κάτι στον αντίπαλο που έχει σχετικά μικρότερη αξία για σένα για να πάρεις κάτι που αξιολογείς ως πιο σημαντικό). Ο υποφαινόμενος έπρεπε να μελετήσω την κρίση στα πλαίσια ενός eMBA προγράμματος στο Χάρβαρντ, και πραγματικά εξεπλάγην με το πόσο άψογα προετοιμασμένη και οργανωμένη ήταν η ομάδα του Προέδρου Κέννεντυ. Τίποτα δεν αφέθηκε στην τύχη.

Ο κ. Μπάιντεν είναι ένας πολύ έντιμος και ειλικρινής άνθρωπος. Είναι γνωστό ότι λέει αυτά που σκέφτεται, και δεν σκέφτεται πάντα αυτά που λέει. (Ειρήσθω εν παρόδω, αυτά είναι χαρακτηριστικά που έχει από κοινού με την ευγενικότατη σύζυγό του, που έχει και αυτή περιπέσει δημόσια σε πολιτικές «μικρο-γκάφες» όπως και αυτός.) Γλώττα λανθάνουσα τ’ αληθή λέγει όμως. Ποιό είναι λοιπόν το νόημα των πρόσφατων δηλώσεών του;

Ο κ. Μπάιντεν έκανε διάκριση ανάμεσα σε πιθανή μικρή εισβολή («small incursion») και μεγάλη εισβολή («invasion») από την Ρωσία. Και αυτό έχει να κάνει με τις εκτιμήσεις της ομάδος του για την αντίδραση των συμμάχων του στο ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει καμμία ομοψυχία για το συγκεκριμένο θέμα στο ΝΑΤΟ (αλλά ούτε καν και στις μεγάλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ). Η Αμερική περιμένει συνεπώς ότι αν ο κ. Πούτιν πραγματοποιήσει μια μικρή εισβολή, για να τεστάρει αντιδράσεις ή έστω για την τιμή των όπλων, το ΝΑΤΟ δεν θα συμφωνήσει εύκολα σε κάποια ομόφωνη αντίδραση. Αν υπάρξει μεγάλη εισβολή, οι πιθανότητες ισχυρής ομόφωνης αντίδρασης από το ΝΑΤΟ αυξάνει.

Πώς θα αντιδράσει όμως το ΝΑΤΟ; Όπως φαίνεται δεν υπάρχει διάθεση απ’ ευθείας εμπλοκής με τη Ρωσία. Κανείς δεν θέλει δικά του στρατεύματα απ’ ευθείας απέναντι από τα Ρωσικά. Το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να εφοδιάζει και να υποστηρίζει την Ουκρανία, αλλά περιμένει από την Ουκρανία να λύσει το δικό της πρόβλημα. Αυτό που θα κάνουν οι Νατοϊκές χώρες όμως (όχι όλες με την ίδια θέρμη) είναι να επιβάλλουν σοβαρές οικονομικές κυρώσεις.

Αν πάμε πίσω στο 2014, στην κρίση της Κριμαίας, ο κ. Ομπάμα κατηγορήθηκε ότι δεν αντέδρασε σθεναρά και η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας από την Ουκρανία. Είναι έτσι όμως; Η πραγματικότητα είναι ότι ο κ. Ομπάμα αύξησε την παραγωγή και διαθεσιμότητα του πετρελαίου κατακόρυφα, και από στρατηγικά αποθέματα, και ακόμα και με φράκινγκ (fracking), μεταξύ άλλων οικονομικών κυρώσεων. Η τιμή του πετρελαίου και το ρούβλι κατρακύλησαν, και η Ρωσία κατέληξε να πληρώσει μεγάλο οικονομικό κόστος.

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, κ. Ζελένσκι, ξεκαθάρισε ότι οι ατυχείς δηλώσεις του κ. Μπάιντεν έδωσαν το πράσινο φώς στον κ. Πούτιν να κάνει «μικρή εισβολή.» Υπάρχει όμως ένας αστάθμητος παράγοντας. Κανείς δεν μπορεί να ελέγξει πλήρως την εξέλιξη μιάς εισβολής, μικρής ή μεγάλης, όταν οξυνθούν οι καταστάσεις στο πεδίο. Ο αντίπαλος που θα έχει τις πρώτες απώλειες θα υποχωρήσει ή θα τα παίξει όλα για όλα;

Η Ρωσία τι θέλει να επιτύχει; Η Ρωσία έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θέλει την Ουκρανία ή τη Γεωργία να εισέλθουν στο ΝΑΤΟ. Δεν θέλει πυραύλους του ΝΑΤΟ στη γειτονιά της. Όπως ξεκαθάρισε, θα ήθελε η Αμερική Ρωσικούς πυραύλους στην Κούβα ή στη Βενεζουέλα;
Με βάση τα ανωτέρω, οι πιθανότητες είναι οι εξής. Το καλό σενάριο είναι να γίνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις, ίσως αφού προηγηθεί κάποιο μικροεπεισόδιο. Παραδείγματος χάριν, τα Ρωσικά στρατεύματα να γυρίσουν στις βάσεις τους και η Αμερική να συμφωνήσει ότι βαλλιστικοί πύραυλοι δεν θα εγκατασταθούν στην Ουκρανία. Η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά το ΝΑΤΟ θα διατηρήσει μια διακριτικά υποστηρικτική σχέση προς την Ουκρανία.

Το κακό σενάριο είναι μία ολική σύρραξη (all hell breaks loose) με πολύ απρόβλεπτες προεκτάσεις σε μια πολύ μεγάλη περιοχή. Οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο είναι λίγες. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, τότε θα επηρεαστούμε και εμείς καθότι Αμερικανικές δυνάμεις περνούν από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο έλεγχος των Στενών και της Ανατολικής Μεσογείου είναι κριτικής σημασίας, με ότι αυτό συνεπάγεται για την Τουρκία αν συνεχίσει να είναι αμφιρρεπής. Ανεξάρτητα από το σενάριο που θα επικρατήσει, η χρησιμότητα των Αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα αναδεικνύεται.

Βέβαια υπάρχουν και άλλες πιθανότητες. Tο Ηνωμένο Βασίλειο αποκάλυψε την προσπάθεια της Ρωσίας για εγκατάσταση μιας κυβέρνησης μαριονέτας στην Ουκρανία που να ελέγχεται από το Κρεμλίνο, υποστηρίζοντας μια προηγούμενη εκτίμηση των ΗΠΑ.