Απειλή χρήσης πυρηνικών σε περιόδους κρίσεων: Διδάγματα από το παρελθόν

Η ανακοίνωση από πλευράς του Προέδρου Πούτιν της «μεταφοράς των δυνάμεων αποτροπής του ρωσικού στρατού σε ειδικό τρόπο μάχης», εννοώντας το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας, αποτέλεσε για πολλούς μια έμμεση απειλή προς την Δύση. Με την κίνηση αυτή ο Πρόεδρος Πούτιν ξεκαθάρισε πως δεν θα δεχτεί την άμεση επέμβαση των Δυτικών στον πόλεμο με την Ουκρανία.

Ιστορικά, δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων ως μέσο αποτροπής σε περιόδους κρίσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολλές φορές στο παρελθόν χρησιμοποιήσει την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων για την επίτευξη πολιτικών στόχων σε περιόδους κρίσης. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν την επιβολή του Ρωσικού μπλόκου στο Βερολίνο το 1948, την υποστήριξη των Γαλλικών δυνάμεων στο Βόρειο Βιετνάμ το 1954, την πυραυλική κρίση της Κούβας το 1962, τον πόλεμο του Κόλπου το 1991, την κρίση με την Βόρειο Κορέα τον Μάρτιο του 1993 και πιο πρόσφατα τον Απρίλιο του 2006, όταν ο Πρόεδρος Μπους έκανε σαφή αναφορά στην χρήση «όλων των διαθέσιμων επιλογών» εναντίον του Ιράν.

Ωστόσο, το περιστατικό που έχει την μεγαλύτερη ομοιότητα με τις σημερινές εξελίξεις στην Ρωσία είναι η περίπτωση του Προέδρου Νίξον στον πόλεμο του Βιετνάμ. Ο Πρόεδρος Νίξον τον Οκτώβριο του 1969 έθεσε το πυρηνικό οπλοστάσιο της χώρας σε κατάσταση ετοιμότητας ως μέσο άσκησης πίεσης προς τους Σοβιετικούς και την ηγεσία του Βόρειου Βιετνάμ για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης που θα έφερνε τέλος στον πόλεμο. Η τότε στρατηγική από πλευράς Νίξον ονομάστηκε ως «η θεωρία του παράφρονος». Ο πρόεδρος Νίξον ήταν πεπεισμένος πως η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων σε συνδυασμό με τον αδιάλλακτο χαρακτήρα του θα τον έκανε απρόβλεπτο στα μάτια των αντιπάλων του και θα αύξανε την διαπραγματευτική του ισχύ. Τελικά, η τακτική του Νίξον δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. Η Μόσχα δεν εξέφρασε την ανησυχία της για την απειλή του Νίξον και δεν υπαναχώρησε στις θέσεις της.

Το παράδειγμα του Νίξον είναι ιδιαίτερα διδακτικό όσον αφορά την τωρινή κρίση με την Ρωσία. Ο Πρόεδρος Πούτιν καλλιέργησε συστηματικά το προφίλ του αδιάλλακτου ηγέτη από το 2008, με την στάση που τήρησε τόσο στην Γεωργία και στην Ουκρανία, όσο και με τον απολυταρχικό χαρακτήρα της διακυβέρνησης του. Στην Δύση ο Πρόεδρος Πούτιν χαρακτηρίζεται ως αδίστακτος μεγαλομανής, ως παρίας, ακόμα και ως Χίτλερ. Ωστόσο, είναι ο Πρόεδρος Πούτιν «παράφρων»; Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων, όσο και να τρομάζει δικαιολογημένα την διεθνή κοινότητα είναι ένα εργαλείο εξωτερικής πολιτικής το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις από ηγέτες για να αποθαρρύνουν επιθετικές κινήσεις εναντίον τους. Το γεγονός πως η εισβολή της Ρωσίας φαντάζει στην Δύση ως μια μη ορθολογική κίνηση δεν σημαίνει πως ο Πρόεδρος Πούτιν είναι παράφρων.