Η Τουρκία μετά τον πόλεμο

«Ο μη ων μετ’ εμού κατ’ εμού εστί, και ο μη συνάγων μετ’ εμού σκορπίζει.» [Ματθ. ιβ’30] [Λουκ. ια’23]

Ανεξάρτητα από το αν αποφύγουμε τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο ή όχι, πάμε για τον Δεύτερο Ψυχρό, ακόμα και αν είναι αδήλωτος. Όπως είπαμε στο τελευταίο άρθρο μας, «τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, 1939-1945, διαδέχθηκε τελικά ο διπολικός Ψυχρός Πόλεμος, από το Δόγμα Τρούμαν του 1947, περίπου, μέχρι την πτώση της ΕΣΣΔ το 1991, ανάμεσα στο Δυτικό Μπλοκ και το Ανατολικό Μπλοκ.» Ας ελπίσουμε ότι θα αποφύγουμε τον παγκόσμιο πόλεμο τουλάχιστον.

Ο κόσμος οδεύει προς νέα πόλωση μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Ποια θα είναι η θέση και ο ρόλος της Τουρκίας σε ένα διπολικό κόσμο? Θα εξακολουθήσει η Τουρκία να είναι μεταξύ Δύσης και Ανατολής; Θα ανεχθεί ο κόσμος ερμαφρόδιτες καταστάσεις; Μπορεί ο ευρηματικός ανατολίτης να συνεχίσει την προσπάθεια να κερδίσει και από τις δύο μεριές ακροβατώντας στην κόψη του ξυραφιού;

Πάρτε τα Μπαϊρακτάρ για παράδειγμα. Η Ρωσία τα καταρρίπτει, ενώ η επιτυχία όσων φτάνουν στο στόχο τους δεν μπορεί να διαφημιστεί γιατί θα εκνευριστεί ο κ. Πούτιν οπότε, όπως και να ’χει, το αφήγημα της Τουρκίας, το brand name και το marketing πάνε περίπατο. Άλλο Αρμενία, άλλο Ουκρανία. Και αυτά που αποστέλλονται στην Ουκρανία δεν αποτελούν, κατά την Τουρκία, στρατιωτική βοήθεια αλλά είναι προϊόν πώλησης ιδιωτικής τουρκικής εταιρίας, που τυγχάνει όμως να είναι του γαμβρού του κ. Ερντογάν.

Ή πάρτε τις Τουρκικές Αερογραμμές. Ο καλοθελητής γείτονας προτείνει όλες οι πτήσεις από και προς Ρωσία να γίνονται μέσω Τουρκίας και Τουρκικών Αερογραμμών, που θα εξυπηρετήσει και τους μεν και τους δε, με το αζημίωτο για την Τουρκία. Δηλαδή και ο κ. Μπάιντεν και ο κ. Πούτιν πρέπει να δώσουνε βραβείο ευρηματικότητας στην Τουρκία για την καταπάτηση των κυρώσεων.

Και να μην αναφέρουμε ότι η Τουρκία προσπαθεί διακαώς να μεσολαβήσει μεταξύ Δύσης και Ανατολής, τη στιγμή που ο κ. Μακρόν και ο κ. Σολτς ήδη μιλάνε απευθείας με τον κ. Πούτιν. Πώς τολμούν και αγνοούν την «περιφερειακή υπερδύναμη» που επιδιώκει να αναδειχθεί;

Βέβαια η Τουρκία ιστορικά φαίνεται να έχει μεγάλη εμπειρία στο να παρακάμπτει κυρώσεις, όπως με το Ιράν, τις εικαζόμενες πωλήσεις πετρελαίου μέσω Τουρκίας, και το εικαζόμενο ξέπλυμα χρήματος μέσω Χάλκμπανκ. Για να μην αναφέρουμε την εικαζόμενη ανταλλαγή χρυσού από τη Βενεζουέλα με τρόφιμα. Η Τουρκία προσβλέπει σε πακτωλό χρημάτων για διευκολύνσεις στη Ρωσία όσο οι κυρώσεις διαρκούν. Αυτή είναι η νέα «Turkiye,» δεν είναι η παίξε γέλασε παλιά «Turkey.» Το umlaut κάνει τη διαφορά.

Σε ένα πολωμένο κόσμο, «Ο μη ων μετ’ εμού κατ’ εμού εστί…» Στον νέο κόσμο που αναδύεται, αυτό το μότο είναι πολύ επίκαιρο. Οι διαχωριστικές γραμμές θα είναι πλέον ξεκάθαρες. Και εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα της Τουρκίας που είναι «σαν τ’ αυγό στα δυό λιθάρια.».

Συνεχίζουμε λοιπόν με μία σειρά αλληλεξαρτώμενων παρατηρήσεων και αντικειμενικών παραμέτρων πριν φτάσουμε στο συμπέρασμα:

1. Η Ρωσία θέλει τον έλεγχο των στενών όπως τον θέλει και η Αμερική.
2. Η ενεργειακή ανεξαρτητοποίηση της Ευρώπης από την Ρωσία είναι υψίστης σημασίας για τη Δύση. Μεταφορικοί κόμβοι LNG, ενεργειακή σύνδεση με Ισραήλ και Αίγυπτο, και ακόμα και ο αγωγός EastMed, αποκτούν στρατηγική σημασία. Όλα τα ενεργειακά αποθέματα στη Μεσόγειο πρέπει να γίνουν εκμεταλλεύσιμα.
3. Λόγω S-400 και επακόλουθων κυρώσεων, η Τουρκία εξαρτάται αμυντικά και από τη Ρωσία αλλά από οικονομική άποψη (τουλάχιστον από άποψη εξαγωγών) εξαρτάται από τη Δύση (βλέπε γράφημα από Trading Economics).
4. Η Τουρκία είναι μεγάλη χώρα. Ως μεγάλη χώρα στρατηγικής σημασίας είχε διαφορετική αντιμετώπιση από τη Δύση. Η πολιτική κατευνασμού της Τουρκίας αποσκοπούσε στο να παραμείνει η Τουρκία στο Δυτικό μαντρί.
5. Η Αμερική δεν θέλει την Τουρκία να ακολουθήσει το Ανατολικό Μπλοκ της Ρωσίας, της Κίνας, του Ιράν, και της Βόρειας Κορέας.
6. Όταν η προτεραιότητα της Αμερικής είναι η Ρωσία και η Κίνα, το τελευταίο πράγμα που θέλει η Αμερική είναι μία ανάφλεξη στο Αιγαίο.
7. Μεσοβέζικες καταστάσεις όπως στην Κύπρο δεν είναι αποδεκτές σε ένα πολωμένο κόσμο και όταν η ενεργειακή αυτάρκεια της Ευρώπης διακυβεύεται.
8. Η Τουρκία δεν είναι μια εθνικά ομοιογενής χώρα. Γι’ αυτό και απαγορεύονται τα τεστ καταγωγής DNA από το σπίτι. Από όσες ενδείξεις έχουμε, γενετικά απαρτίζεται από Έλληνες, Λατινοιταλούς, Κούρδους, Αρμένιους, Εβραίους, Ασύριους και άλλους μεσανατολίτες. Οι Τουρκογενείς από τα βάθη της Ασίας είναι ουσιαστικά μειοψηφία στην Τουρκία. Πολλοί πολίτες είτε αγνοούν είτε αποκρύπτουν την καταγωγή τους. Ο ίδιος ο κ. Ερντογάν και ο κ. Ιμάμογλου φέρονται ότι είναι Ποντιακής καταγωγής.
9. Η Δύση που μέχρι τώρα αντιμετώπιζε το Ισλαμικό Κράτος, τώρα έχει να αντιμετωπίσει και το Ανατολικό Μπλοκ. Δεν υπάρχουν περιθώρια για αμφίρροπες συμπεριφορές.

Η αμφιταλαντευόμενη Τουρκία όπως ήταν μέχρι σήμερα δεν μπορεί να υπάρχει μετά το πέρας της τωρινής κρίσης, όταν η Δύση φοβάται την εξάπλωση της Ρωσικής και Κινεζικής επιρροής.   Στο ΝΑΤΟ με Ρωσικά ή Κινέζικα όπλα δεν γίνεται πλέον. Η Τουρκία αυτή τη στιγμή έχει μία τελευταία ευκαιρία να επιλέξει στρατόπεδο μόνη της. Αν μείνει στη Δύση και στο ΝΑΤΟ, αποποιήσει τις αναθεωρητικές και επεκτατικές τάσεις, εκδημοκρατιστεί εκ νέου, αναγνωρίσει το Διεθνές Δίκαιο, και γίνει ξανά κοσμική, θα έχει μια προνομιακή οικονομική σχέση με την ΕΕ και θα διασωθεί. Πλήρη ένταξη στην ΕΕ δεν βλέπω για τον απλό και μόνο λόγο ότι πληθυσμιακά η Τουρκία θα ήταν η μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ. Δεν νομίζω η Γερμανία να δώσει την πρωτοκαθεδρία στην Τουρκία, ή άλλες μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία να το ανεχθούνε.

Αν παραμείνει εντός, εκτός και εναλλάξ, υποπτεύομαι πως θα πάψει να υπάρχει ως έχει σήμερα. Θα διαμελιστεί, όπως ήδη το φοβάται. Πιθανώς θα χάσει τα στενά και όλα τα παράλια, δεν θα έχει πρόσβαση σε θαλάσσιες ζώνες επειδή έχουν ενεργειακή σημασία, θα περιοριστεί στην ενδοχώρα, στην Ανατολία, συνορεύοντας με ένα μεγάλο Κουρδικό κράτος επίσης, καθώς οι Κούρδοι προσέφεραν και προσφέρουν πολλά στον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Ο διαμελισμός αυτός μπορεί να προέλθει και ενδογενώς από το κοσμικό τμήμα της Τουρκίας που δεν αποδέχεται τον Ερντογανισμό.

Εν κατακλείδι, σε ένα πολωμένο κόσμο, «…ο μη συνάγων μετ’ εμού σκορπίζει.»

* Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντίκεινται στον φίλο Τουρκικό λαό αλλά στην τωρινή ηγεσία του, και δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.