Οι συµβολισµοί και η ουσία της επίσκεψης Τσίπρα στην Τουρκία

Κρίνοντας από όσα διηµείφθησαν µπροστά από τις κάµερες το βράδυ της Τρίτης στην Αγκυρα, η συνέντευξη Τσίπρα - Ερντογάν ήταν ίσως ό,τι πιο βαρετό έχει συµβεί στο µέτωπο των Ελληνοτουρκικών τα τελευταία χρόνια. Με την Τουρκία, βέβαια, από την άλλη, µερικές φορές καλύτερα να πλήττουµε, παρά να τσακωνόµαστε.

Η εξωτερική πολιτική, ωστόσο, δεν είναι αγώνας ορισµένου χρόνου, µε αρχή, µέση και τέλος. ∆εν ολοκληρώνεται µε το πέρας µια επίσκεψης. Αποτυπώνεται µεν σε δηλώσεις αξιωµατούχων, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτές. Δεν ωφελεί να παριστάνουµε τις οσίες παρθένες που προσβάλλονται κάθε φορά που η τουρκική ηγεσία αναµασά τετριµµένες προκλήσεις και προφανώς δεν είναι όλες οι προκλήσεις ίδιες.

Η Αγκυρα έχει κάθε λόγο να απαιτεί την έκδοση των οκτώ. Το παράξενο θα ήταν να µην την απαιτούσε. Το εάν η δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι ανεξάρτητη δεν είναι κάτι που αφορά τον Ερντογάν. Απέναντι στις τουρκικές απαιτήσεις έκδοσης και τις επ’ αµοιβή επικηρύξεις των Τούρκων πραξικοπηµατιών, η Ελλάδα αντιδρά, υπερασπιζόµενη αξίες όπως είναι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, η διάκριση των εξουσιών και το κράτος δικαίου. ∆εν υπερασπίζεται τους οκτώ. Υπό άλλες συνθήκες, στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, οι οκτώ θα είχαν εκδοθεί χωρίς πολλά πολλά. Οποιος διαφωνεί, ας ανατρέξει στην από πολλές απόψεις διαφορετική, πλην όµως ενδεικτική, υπόθεση Οτσαλάν.

Τα σηµαντικά είναι όµως άλλα: έχουν να κάνουν µε τις «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο (που de facto υπάρχουν), µε τα χωρικά ύδατα και την υφαλοκρηπίδα, µε το εύρος των αρµοδιοτήτων έρευνας και διάσωσης, µε τους ενεργειακούς διαδρόµους, µε την επήρεια του Καστελόριζου, το Κυπριακό και τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτά τα ζητήµατα υπάρχουν διαφωνίες µε την Τουρκία, τις οποίες θα πρέπει να συνεχίσουµε να διαχειριζόµαστε µέσα σε ένα ελεγχόµενο πλαίσιο. Δεν έχουν όµως όλα τα θέµατα («οκτώ», επαναλειτουργία Χάλκης, Αιγαίο, υφαλοκρηπίδα, µουσουλµανική µειονότητα Θράκης, ελληνική µειονότητα στην Τουρκία κ.ά.) την ίδια βαρύτητα και υπό αυτήν την έννοια θα ήταν επικίνδυνο να µπουν όλα σε ένα ίδιο καλάθι συµψηφισµών, όπως θα ήθελε η Τουρκία.

Υπάρχουν οι συµβολισµοί, υπάρχουν όµως και θέµατα ουσίας. Η ένταση στο Αιγαίο αποτελεί, άλλωστε, στρατηγική επιλογή για την Αγκυρα και η «γαλάζια πατρίδα» στρατηγικό στόχο. ∆εν είναι απλώς το καπρίτσια ενός προέδρου. Η Τουρκία έχει, όµως, και ανάγκες (στρατηγικές, οικονοµικές, ενεργειακές) αλλά και πολλούς εχθρούς, ενώ παράλληλα βρίσκεται εκτεθειµένη σε πολλά µέτωπα, ακόµη και στρατιωτικά. Ανάγκες, σχέσεις και µέτωπα που µπορούν να λειτουργήσουν και ως µοχλός πίεσης στα χέρια της Ελλάδας, παράλληλα µε τους ανοιχτούς διαύλους και τα µέτρα οικοδόµησης εµπιστοσύνης. Καλή η διαπραγµάτευση, αλλά ακόµη καλύτερη όταν γίνεται µε ικανά... διαπραγµατευτικά χαρτιά.