Ελληνο-τουρκική διπλωματία και ρώσικη σαλάτα

Εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις κατά τις δεκαετίες 50, 60 και 70 είχαν μία πορεία χέρι χέρι με τον κηδεμόνα τους, προκύπτει ότι ήταν σχέσεις σχεδόν αυθύπαρκτες σε σχέση με το πλέγμα που πρέπει να λαμβάνεται σήμερα υπόψη προκειμένου να κατανοήσει κανείς ακόμη και μικρές λεπτομέρειες των εν λόγω σχέσεων.

Πράγμα που σημαίνει ότι όπως οι επιστήμονες, οι γιατροί για παράδειγμα που λόγω πανδημίας κλήθηκαν να ενημερώνονται συνεχώς διαβάζοντας τα νέα επιστημονικά άρθρα για να μη χάσουν την επαφή με τον πραγματικότητα, έτσι και οι των δημοσίων ζητημάτων επαγγελματίες, καλούνται ως προς τα Ελληνοτουρκικά να ενημερώνονται συνεχώς και σε βάθος χρόνου σχετικά με το πλέγμα αυτό.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα της μονοδιάστατης κατάστασης που εμφάνιζαν τα Ελληνοτουρκικά την περίοδο 1950-1980 είναι πολλά. Δεν χρειαζόταν και ιδιαίτερη σκέψη για να αντιληφθεί κανείς ότι η Αθήνα δεν αντέδρασε όπως έπρεπε αμέσως μετά το σκηνοθετημένο πογκρόμ εναντίον των ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το βράδυ της 6^ης Σεπτεμβρίου 1955, λόγω ανάγκης να μη διαταραχθεί η λεγόμενη συμμαχική αλληλεγγύη εντός του ΝΑΤΟ!

Βλέπετε, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις τότε είχαν ως μοναδικό ξένο καθοριστικό παράγοντα, τον κηδεμόνα των δύο χωρών, δηλαδή την Ουάσιγκτον. Οι δύο χώρες μόλις είχαν ενταχθεί ταυτόχρονα στο ΝΑΤΟ, και οι σχέσεις αυτές είχαν ως παραμέτρους, πράγματα που προέκυπταν από ό,τι αναλογούσε στην Ελλάδα και την Τουρκία από τις έννοιες όπως το δόγμα Τρούμαν και το σχέδιο Μάρσαλ. Ήταν η περίοδος που το ποδόσφαιρο ήταν ένα άθλημα που παιζόταν μεν με είκοσι δύο άτομα, αλλά «στο τέλος κέρδιζαν πάντα οι γερμανοί», όπως έχει πει ο εγγλέζος πρώην μπαλαδόρος Gary Lineker.  Οι δυτικογερμανοί για την ακρίβεια. Γιατί έτσι έπρεπε να γίνει. Γιατί ακόμη και το ποδόσφαιρο είχε μοίρα στον ήλιο των αποφάσεων α λα «μη χυθεί το γάλα» που είχαν ληφθεί μετά τον πόλεμο στη Νυρεμβέργη!    

Η θρυλική «αναλογία 7 προς 10» είναι από τα ρετρό των Ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ήταν λοιπόν τότε σχετικά εύκολο να κατανοήσει κανείς την επίσης θρυλική δήλωση του τούρκου πολιτικού Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ «το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη. Το Αιγαίο όμως δεν είναι και τουρκική λίμνη. Συνεπώς, το Αιγαίο δεν είναι λίμνη»!

Σήμερα όμως οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ένα πλαίσιο τελείως διαφορετικό. Έχει αλλάξει η Τουρκία, έχει αλλάξει η Ελλάδα, έχει αλλάξει η πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή και έχουν προστεθεί στις συνυπολογίσιμες παραμέτρους πολλά άλλα πράγματα όπως οι πτυχές του Μεσανατολικού (στο οποίο οι ισορροπίες αλλάξουν από λεπτό σε λεπτό), το ενεργειακό κλπ.

Και τι δεν περιλαμβάνει το πλέγμα αυτό: Από τις τουρκορωσικές σχέσεις, είτε από μόνες τους, είτε σε συνδυασμό με τα τουρκοαμερικανικά και τα ευρωτουρκικά, τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Σ. Αραβία και το Κατάρ, με ή χωρίς την αμερικανική παράμετρο, την κατάσταση στη Συρία και το Ιράκ και όλη αυτή τη σύγχρονη Βαβέλ που υπάρχει εκεί και στην οποία εμπλέκονται οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Τουρκία, τις επί μέρους σχέσεις της Τουρκίας με κάποιες ευρωπαϊκές χώρες όπως Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, μέχρι τις νέες ισορροπίες στα Βαλκάνια. Και φυσικά τη δυναμική της πολιτικής μέσα στην ίδια την Ελλάδα και την Τουρκία. Δίχως να ληφθούν υπόψη όλα αυτά μαζί, δεν μπορεί να γίνει εκτίμηση επί οποιασδήποτε πτυχής των ελληνοτουρκικών.

Εάν λοιπόν κάποιος επιμένει να προσεγγίζει μια οποιαδήποτε πτυχή των Ελληνοτουρκικών σαν να ζούμε το 1972 και δίχως να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του όλο αυτό το πλέγμα, είναι από χέρι εκτός θέματος.

Εάν για παράδειγμα δεν ληφθεί υπόψη ότι ο γόρδιος δεσμός που έλυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με την υπογραφή της πράξης προσχώρησης στην ΕΟΚ το 1979 ήταν η αποκλειστική εξάρτηση από το άρμα Τρούμαν, τότε υπάρχει πρόβλημα. Αν δεν ληφθεί υπόψη τι σήμαινε η λύτρωση από το ρόλο του χωροφύλακα του ΝΑΤΟ και των αμερικανών, δεν κάνουμε τίποτε. Και δεν κάνουμε, διότι θα πρέπει να κατανοήσει κανείς και να ερμηνεύσει ή να αναρωτηθεί τέλος πάντων, αν οι διευκολύνσεις στην Αλεξανδρούπολη θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι κάποιος ξαναδένει τον κόμπο που έλυσε ο Καραμανλής.

Και γιατί να τον ξαναδένει κάποιος τον κόμπο αυτό για να ξαναγίνει η Ελλάδα μπάστακας, όπως εξακολουθεί να είναι η Τουρκία; «Ενόχλησε η άνεση» λένε οι τούρκοι για περιπτώσεις που στα καλά καθούμενα δένει ο ποντικός ένα κολοκύθι στην ουρά του (άλλη μια τουρκική έκφραση για τον ποντικό που ήδη μετά δυσκολίας χωράει από την τρύπα, αλλά παρόλα αυτά, δένει κι ένα κολοκύθι στην ουρά του). Ποια άνεση; Αυτή της ευρωπαϊκής χώρας που δεν κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να χάσει τα αυγά και τα πασχάλια μ’ ένα αμερικανοκίνητο πραξικόπημα. Ποιος ξέρει; Μπορεί κάποιοι να αναπολούν ρετρό πράματα…  Επτά, προς δέκα, σιδηρούν παραπέτασμα κλπ, έτσι για να έλθουμε στα ίσα με την Τουρκία. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να μετακινηθεί η Ελλάς κατά τι ανατολικά, με όλες τις έννοιες. Να ξαναμπεί η ελληνική κοινωνία στη συζήτηση αν «ανήκομεν εις την Δύσιν» ή στην Ανατολή, αν είμαστε Ρωμιοί ή Έλληνες κλπ. Μία ιδέα μετακίνησης προς τα ρετρό θα ήταν η εξής: Ένα από τα θύματα της ψυχροπολεμικής Τουρκίας ήταν η ρωσική σαλάτα, η οποία εδώ και δεκαετίες ονομάζεται στην Τουρκία αμερικάνικη! Ως προς βήμα μετακίνησης, θα μπορούσε τώρα να γίνει το ίδιο και στην Ελλάδα.