Βόρειο Ιράκ: Η άλλη Μέση Ανατολή

Στην πρόσφατη διπλωματική αποστολή στο Ιρακινό Κουρδιστάν, ακαδημαϊκοί διαφόρων κατευθύνσεων (Μέσα Ενημέρωσης, Διεθνείς Σχέσεις και Πολιτική Ιστορία), δημοσιογράφοι και εκπαιδευτικοί συμμετείχαν σε διαλέξεις και σεμινάρια που διοργάνωσε το θερινό πρόγραμμα δημοσιογραφίας Thessaloniki International Media Summer Academy (THISAM), υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου στα Άρβηλα (Erbil). Τα σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν όπως είχε προγραμματιστεί στο Goethe-Institut Irak, στο Υπουργείο Εξωτερικών και Διεθνών Σχέσεων, στο Υπουργείο των Πεσμεργκά καθώς και στο Κουρδικό Κοινοβούλιο.

Η διπλωματική αποστολή απαρτίζονταν από τα εξής άτομα:

1) Φάνης Παπαθανασίου – Δημοσιογράφος στην ΕΡΤ,

2) Μιχαήλ Θεοδοσιάδης – Δρ. Πολιτικής Θεωρίας, Goldsmiths, University of London (περιοδικό ResPublica) 

3) Μαρία Ζαχαράκη – Δημοσιογράφος στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ και στο OPEN TV,

4) Νίκος Κυφωνίδης – Ειδικευμένος σε θέματα ασύλου και Διεθνών Συμβάσεων,

5) Αντιγόνη Μάρα – Εκπαιδευτικός.

Επιπλέον, μέσω διαδικτυακών πλατφόρμων επικοινωνίας τα ιδρυτικά μέλη του THISAM, οι καθηγητές Νίκος Παναγιώτου και Χρήστος Φραγκονικολόπουλος (ΑΠΘ, Τμήμα Δημοσιογραφίας), απηύθυναν χαιρετισμούς στο ακροατήριο και ανέλυσαν ζητήματα που αφορούν τη δημοσιογραφία και τις διακρατικές σχέσεις.

Οι διαλέξεις επικεντρώθηκαν σε θέματα που περιστρέφονται γύρω από τα ενδιαφέροντα των συμμετεχόντων και κινούνται στα πλαίσια των στόχων του THISAM: οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι σήμερα, η ελευθερία του τύπου στη Δύση και σε χώρες όπως η Τουρκία και η Ρωσία, το καθεστώς Ασύλου και οι Διεθνείς Συμβάσεις, οι Διεθνείς Σχέσεις και ο πόλεμος, η δημοκρατία, οι πολιτικές ελευθερίες και ο δημόσιος διάλογος. Επιπλέον, η ομάδα προέβη στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ Κουρδικών και Ελληνικών πανεπιστημιακών οργανισμών, δημιουργώντας γέφυρες επικοινωνίας και προωθώντας θερινά προγράμματα, όπως το Ancient Cities, Empires and the Modern World που συνδιοργανώνει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο φορέας Study in Greece, φιλοξενώντας φέτος για πρώτη φορά δεκατέσσερις φοιτητές από το American University of Iraq, Sulaimani (AUIS).

Σε γενικές γραμμές, το Ιρακινό Κουρδιστάν, έπειτα από δεκαετίες κρίσεων που ταλάνιζαν ολόκληρη τη χώρα του Ιράκ, και κυρίως μετά τη γενοκτονία των Κούρδων από τις δυνάμεις του Σαντάμ Χουσεΐν, την αποσταθεροποίηση που επέφερε η Αμερικανική επέμβαση και την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους, μπαίνει σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης. Παρότι ένα εύλογο ποσοστό Κούρδων εκφράζει επιφυλάξεις αναφορικά με το μοντέλο που η τοπική κυβέρνηση του Κουρδιστάν ακολουθεί, όπως όλα δείχνουν οι επενδύσεις έχουν έναν σαφή στόχο: την εκμετάλλευση (από δυτικές χώρες) της γεωγραφικής θέσης του Ιρακινού Κουρδιστάν με στόχο να εμποδιστούν τα περάσματα που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την είσοδο της Κίνας σε περιοχές της Ευρασίας, οι οποίες δίνουν άμεση πρόσβαση στα εδάφη της Ευρώπης.

Γιατί θα ήταν επωφελής η σύσφιξη των σχέσεων με την Ελλάδα;

Επιπλέον, η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ιρακινού Κουρδιστάν θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικά κέρδη στην ελληνική εξωτερική πολιτική. Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία ανάπτυξης της ελληνικής πολιτιστικής διπλωματίας σε μια γεωγραφική περιοχή στρατηγικής θέσης, σε μια κοινωνία όπου δεν κυριαρχεί το  φονταμενταλιστικό Ισλαμικό στοιχείο, με άμεσο στόχο την αποκοπή της περαιτέρω ενίσχυσης του ρόλου της Τουρκίας εντός μιας αναδυόμενης οικονομίας.

Ωστόσο, οι ισορροπίες στην περιοχή παραμένουν εύθραυστες, ακόμα και μετά την ήττα του ΙΚ από τις δυνάμεις των Πεσμεργκά, δηλαδή του Κουρδικού στρατού, μέλη του οποίου υποδέχτηκαν θερμά την ελληνική αποστολή. Πιο συγκεκριμένα, πέρα των προγραμματισμένων εκδηλώσεων (παρουσία υψηλόβαθμων στελεχών της Κουρδικής κυβέρνησης, καθώς και άλλων ακαδημαϊκών/πανεπιστημιακών), η ομάδα επισκέφθηκε θρησκευτικούς ηγέτες, όπως ο Αρχιεπίσκοπος της Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας με (πρώην) έδρα τη Μοσούλη, μια πόλη η οποία βρίσκεται εκτός της διοικητικής επιρροής του Κουρδικού Κοινοβουλίου. Έπειτα από την είσοδο δυνάμεων του ΙΚ στην ευρύτερη περιοχή της Μοσούλης, η πόλη σχεδόν ισοπεδώθηκε, μνημεία και κτίρια ιστορικού ενδιαφέροντος καταστράφηκαν, πληθυσμοί μειονοτικοί (κυρίως Χριστιανοί της περιοχής, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Νικόδημος) εκτοπίστηκαν ή αναγκάστηκαν να αναζητήσουν καταφύγιο στο Κουρδιστάν, στις περιοχές υπό τον έλεγχο των Πεσμεργκά. Όμως ο Αρχιεπίσκοπος Νικόδημος προειδοποιεί: παρότι το ΙΚ έχει ηττηθεί στρατιωτικά, αρκετά μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού του Ιράκ εξακολουθεί να ασπάζεται τις αντιλήψεις και τη φιλοσοφία της συγκεκριμένης οργάνωσης.

Ο αρχιεπίσκοπος Τιμόθεος του μοναστηρίου Αγίου Ματθαίου εξηγεί ότι οι ομάδες του ΙΚ και άλλων παρόμοιων φονταμενταλιστικών οργανώσεων χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως δικαιολογία για την τέλεση βίαιων πράξεων, εξυπηρετώντας συγκεκριμένα πολιτικά συμφέροντα.

Τέλος, ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα του ΙΚ είναι οι σφαγές και οι βιασμοί εναντίον της εθνοθρησκευτικής ομάδας των Γιαζίδι. Σε αποκλειστικό ρεπορτάζ που προέκυψε από δημοσιογραφικά μέλη της ίδιας της ομάδας, τονίζονται οι εκκλήσεις να αναγνωριστούν οι δολοφονίες και οι εκτοπισμοί των Γιαζίδι επίσημα ως γενοκτονία. Φρονούμε ότι έχει έρθει η στιγμή το Ελληνικό κοινοβούλιο να προβεί άμεσα στην επίσημη αναγνώριση της γενοκτονίας των Γιαζίδι αλλά και των Κούρδων. Μαζί με αυτές τις εκκλήσεις κρίνουμε ότι θα πρέπει να εισακουστούν και όλες οι φωνές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής, για τις διώξεις και τις εκτοπίσεις που έχουν βιώσει και εξακολουθούν αρκετοί από αυτούς να βιώνουν, ενώ άλλοι ζουν διαρκώς κάτω από τον φόβο ενός νέου πιθανού ξεσπάσματος εθνοθρησκευτικού πολέμου στην ευρύτερη περιοχή.