Πού πήγαν όλοι οι άντρες;

Η ιστορία είναι πραγµατική. Στα τέλη του 18ου αιώνα ένας ιεροκήρυκας επισκέπτεται κάποιο χωριό της Ηπείρου και βρίσκει στην εκκλησία µόνο γυναικόπαιδα. «Πού πήγαν οι άντρες;» ρωτάει. «Στο τζαµί, παπά µου» απαντούν οι γυναίκες. «Ηρθαν τα χαράτσια και τουρκέψανε όλοι». «Γιατί βρε καταραµένες;». «Γιατί δεν είχαµε να πληρώσουµε» του απάντησαν οι γυναίκες.

Είναι αλήθεια ότι οι µουσουλµάνοι πλήρωναν µισό κεφαλικό φόρο. Αλλά η προσχώρηση στο Ισλάµ προσέφερε και άλλα πλεονεκτήµατα: Ενταξη στην κυρίαρχη οµάδα, απαλλαγή από τις αγγαρείες και απόκτηση ισχυρού προστάτη, διότι για κάθε εξισλαµισµό υπήρχε κάποιος «νουνός», αρκετά πλούσιος ώστε να αγοράσει µια πολυτελή φορεσιά στον προσήλυτο και να προσφέρει ένα πλούσιο γεύµα στην κοινότητα. Ετσι η αγωνία του χριστιανού για την ασφάλεια της οικογένειάς του περιοριζόταν σοβαρά µε την προσχώρηση στο Ισλάµ. Κι οσάκις η απόφαση για αλλαξοπιστία ήταν συλλογική, εξαλειφόταν και ο παράγοντας της ντροπής απέναντι στους πρώην οµόθρησκους.

Αν εξαιρούσες τον στιγµιαίο πόνο κατά την περιτοµή κι ένα τσούξιµο στην ούρηση για µερικές εβδοµάδες, η αλλαξοπιστία σήµαινε απαλλαγή από το στρες διά βίου. Αυτός είναι ο λόγος που οι µουσουλµάνοι της οθωµανικής αυτοκρατορίας έγιναν η πληθυσµιακή πλειονότητα. Από την απογραφή πληθυσµού της Θεσσαλονίκης του 1500, για παράδειγµα, προκύπτει ότι το 20% των µουσουλµάνων είχαν προσχωρήσει στο Ισλάµ στη διάρκεια της ζωής τους. Στην απογραφή του 1568 ένας στους τρεις µουσουλµάνους ήταν νέος προσήλυτος, χωρίς να µετράµε τους εξισλαµισµένους δεύτερης και τρίτης γενιάς. Και ίσως είχαν εξισλαµιστεί όλοι, αν δεν υπήρχαν οι πεισµατάρηδες που επέµεναν στην πίστη τους, παρά τα προφανή πλεονεκτήµατα της αλλαξοπιστίας.

Οσάκις εµείς οι Ελληνες διαπιστώνουµε ότι δεν µπορούµε να συνεννοηθούµε, οσάκις το πείσµα περισσεύει, οσάκις η πονηριά ξεχειλίζει, ας µην ξεχνάµε ότι είµαστε απόγονοι διαδοχικών γενεών πολύ πεισµατάρηδων ανθρώπων. Καθένας µας έχει πίσω του δύο ντουζίνες προγόνους, από πάππου προς πάππο, που απαρνούνταν κάθε χρόνο τα υλικά πλεονεκτήµατα του Ισλάµ, πλήρωναν ολόκληρο το χαράτσι και έζησαν όλοι τους τη ζωή µε το στίγµα της κατώτερης θρησκείας, µε µόνο όπλο την πονηριά τους. (Αυτές τις µάταιες σκέψεις κάνω κάθε χρόνο, όταν επίκεινται οι φορολογικές δηλώσεις, χωρίς να έχει ξεπληρωθεί ακόµη ο προπέρσινος φόρος. ∆ιότι, άφεριµ το παλιό χρέος, πασάδες µου. Τι θα γίνει µε το καινούργιο;)