Η ενεργειακή και διπλωματική κρίση χρειάζονται απαντήσεις

• Θα χρησιμοποιήσει η Ρωσία πυρηνικά; Κανείς δεν μπορεί με σαφήνεια να απαντήσει.
• Θα έχουμε Ειρήνη; Επίσης δεν υπάρχει απάντηση στον ορίζοντα.
• Θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε οι πολίτες της Ευρώπης τις συνέπειες αυτού του πολέμου (από τον οποίο κάποιοι θησαυρίζουν); Ούτε εδώ υπάρχει απάντηση.

Αυτό όμως που όλοι αντιλαμβανόμαστε είναι ότι η ανακοίνωση της μερικής επιστράτευσης περίπου 300.000 εφέδρων στη Ρωσία, η εμπλοκή της Λευκορωσίας και η ανανέωση της απειλής του Κρεμλίνου περί χρήσης πυρηνικών όπλων οδηγούν στην απότομη κλιμάκωση της γεωπολιτικής κρίσης. Ταυτόχρονα διαμορφώνουν μία νέα, επικίνδυνη κατάσταση στο πεδίο της ενεργειακής κρίσης.

Τα νέα δεδομένα που έχει διαμορφώσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σε επίπεδο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό, η πρόσφατη ανακοίνωση προσάρτησης των τεσσάρων περιοχών, του Ντονέτσκ, του Λουγκάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια στη Ρωσία, καθώς και το πινγκ-πονγκ ευθυνών για τις εκρήξεις που σημειώθηκαν στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2 προκαλούν αναταραχή και προβληματισμό σε ΗΠΑ και ΕΕ. Το timing όλων αυτών των εξελίξεων είναι εξαιρετικά ανησυχητικό, με τις ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες και την Κομισιόν να ανησυχούν για κατάρρευση στο σύστημα τροφοδοσίας και εφιαλτικά σενάρια που μπορούν να επηρεάσουν συνολικά την Ευρώπη και τους πολίτες της. Ανεξάρτητα αν η ζημιά στους αγωγούς αποτελεί προϊόν δολιοφθοράς ή πράγματι είναι τεχνική βλάβη, η επισκευή τους θα κρατήσει κάποιο χρονικό διάστημα, επιβαρύνοντας κι άλλο τον ήδη καθυστερημένο σχεδιασμό της ΕΕ για απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια.

Την ίδια στιγμή, η ρωσική επιστράτευση αναδεικνύει την αποτυχία (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) της Ρωσίας να κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ το Κρεμλίνο αναζητεί τρόπους να ελέγξει την κατάσταση και να μην χάσει «το πάνω χέρι» και στο κομμάτι της προπαγάνδας. Η διελκυστίνδα μεταξύ των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και των δυνάμεων εκτός ΝΑΤΟ, των περιφερειακών δηλαδή δρώντων -Κίνας και Ιράν πρωτίστως μαζί με τη Ρωσία- κορυφώνεται, με τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης να αποκτά ad hoc εξουσίες κι αρμοδιότητες που κινούνται πέρα από το πεδίο της εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας, αλλά να «μπαίνει» και σε θέματα στρατιωτικής συνεργασίας. Η σύμπραξη Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν λειτουργεί αποσταθεροποιητικά και σε άλλες γεωγραφικές ζώνες, όπως στην ευρύτερη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, με την Τουρκία ειδικά να κορυφώνει την αναθεωρητική και επιθετική της ρητορική, να στηρίζει την εισβολή του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία, να απομακρύνεται σταδιακά από την ομπρέλα του ΝΑΤΟ και να αναπτύσσει δράση σε περιοχές που συγκρούονται επιμέρους συμφέροντα των ΗΠΑ και της Ρωσίας, όπως για παράδειγμα στη Μέση Ανατολή.

Σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται ότι διαμορφώνονται σταδιακά νέες περιφερειακές συνεργασίες στη βάση της αναζήτησης ενεργειακής ασφάλειας, με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία να συνδράμουν την ΕΕ στο ζήτημα της κάλυψης ενεργειακών αναγκών και στην ασφαλή μεταφορά ενέργειας σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ο ρόλος της Κύπρου επίσης ενισχύεται, εξέλιξη που οδηγεί τις ΗΠΑ στην ανάπτυξη μίας προνομιακής σχέσης με την Λευκωσία που ενδέχεται να οδηγήσει μελλοντικά και σε εξελίξεις στο Κυπριακό. Ουάσινγκτον και Πεκίνο φαίνεται να είναι προς το παρόν οι κερδισμένοι του ενεργειακού πολέμου, καθώς κινούνται εκ του ασφαλούς χωρίς να εμπλακούν άμεσα στον πόλεμο που μαίνεται σε ευρωπαϊκό έδαφος. Από την μία πλευρά οι ΗΠΑ στηρίζουν οικονομικά και εξοπλιστικά την Ουκρανία, κινούμενες παράλληλα και στο ενεργειακό πεδίο βοηθώντας την ΕΕ με LNG μεγάλων ποσοτήτων, ενώ από την άλλη πλευρά η Κίνα πρόσθεσε στην ενεργειακή της τροφοδοσία την κατασκευή του αγωγού αερίου Power of Siberia 2 που θα ενισχύσει σημαντικά την εξαγωγική δυνατότητα και δραστηριότητα της Ρωσίας προς την Κίνα.

Τα μεγάλα αναπάντητα ερωτήματα είναι πώς (και αν…) η ΕΕ θα παρέμβει υπέρ της ειρήνης, αλλά και πως θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης τους επόμενους μήνες. Σε αυτά, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία απάντηση από την Κομισιόν. Οι χώρες της ΕΕ ακολουθούν διαφορετικές πολιτικές που βαθαίνουν το χάσμα συνεργασίας και κοινής συμπόρευσης κι αυξάνουν την ανασφάλεια και τον φόβο των Ευρωπαίων πολιτών. Η άτυπη συνεδρίαση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ έληξε χωρίς αποτέλεσμα. Για ακόμη μία φορά διαμορφώθηκαν ομαδοποιήσεις με διαφορετικές θέσεις γύρω από το ζήτημα επιβολής πλαφόν στο φυσικό αέριο. Επίσης φαίνεται ότι δεν υιοθετείται η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για ένα κοινό ευρωπαϊκό ομόλογο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Κρίμα…

Τα προβλήματα δεν λύνονται με ευχές… Η ενεργειακή κρίση σοβεί και μέσα σε αυτό το πλαίσιο απαιτούνται ρεαλιστικές, σοβαρές και υπεύθυνες πολιτικές. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει παρουσιάσει μία δέσμη προτάσεων για την χωρα μας και την ανακούφιση των πολιτών. Περιλαμβάνει την επανακρατικοποίηση της ΔΕΗ, με την ανάκτηση του 51% του Δημοσίου στο μετοχικό της κεφάλαιο, την αποσύνδεση της τιμής χονδρεμπορικής ρεύματος από τη χρηματιστηριακή τιμή του φυσικού αερίου, όπως κάνουν η ισπανική και η πορτογαλική κυβέρνηση, και τη θέσπιση ανώτατου συντελεστή κέρδους στην παραγωγή ενέργειας στο 5%. Μαζί με τα παραπάνω, προτείνει την παρέμβαση στο χρηματιστήριο ενέργειας με ανώτατα όρια τιμών και προώθηση υποχρεωτικού ποσοστού σταθερών συμβολαίων στη χονδρεμπορική ηλεκτρικής ενέργειας, όπως επίσης και τη θέσπιση ανώτατου ορίου τιμής λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας ανά μεγαβατώρα. Τέλος, είναι απαραίτητη η επιβολή διατίμησης στη λιανική φυσικού αερίου και πετρελαιοειδών και η προστασία από τις αποκοπές ρεύματος των ευάλωτων καταναλωτών.

Με απλά λόγια: Λύσεις υπάρχουν, αξιόπιστες προτάσεις κατατίθενται, αλλά το μεγάλο πρόβλημα παραμένει η αναβλητικότητα και κυρίως η αδιαφορία της κυβέρνησης να δώσει απάντηση στην κρίση και να στηρίξει την πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας.

Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αττικής