Προς καθορισμό ΑΟΖ η Άγκυρα; Ποιος είναι ο ρόλος του νέου Τούρκου πρέσβη στην Αθήνα

Έτοιμη για κίνηση ή άδεια για να πιάσει… αντιδράσεις;

Το σίγουρο είναι ότι τελευταία έχει ξεκινήσει συζήτηση και μάλιστα από γραφειοκράτες πολύ κοντά στον Τούρκο πρόεδρο να ανακηρύξει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στη Μεσόγειο. Η ανάρτηση του Τούρκου πανεπιστημιακού και μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας και Εξωτερικής Πολιτικής της τουρκικής προεδρίας, Τσαγρί Ερχάν, υποδηλώνει με έναν χαμηλόβαθμο μεν, επίσημο τρόπο δε την προβολή του θέματος.

«Θα πω για άλλη μια φορά ότι η Τουρκία πρέπει να θεσπίσει Νόμο Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας και να ανακηρύξει ΑΟΖ στη Μεσόγειο χωρίς να χάσει χρόνο».

«Αν το κάνει, θα πυροβολήσει τα πόδια της», απαντά ο διεθνολόγος, Αϊντίν Σεζέρ.

«Ο τρόπος και οι όροι της ανακήρυξης ΑΟΖ είναι σαφείς. Η επίσημη θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας και Εξωτερικής Πολιτικής, του οποίου είστε γραμματέας, καθηγητά Τσαγρί Ερχάν, είναι η παρακάτω και σας συνιστώ να τη ξανα-διαβάσετε.

Ο Τσαγατάι Ερτζιγές (ο νέος Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα) δήλωνε στις 08.12.2019:

‘Οι συμφωνίες ΑΟΖ δεν πρέπει να παραβιάζουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα τρίτου κράτους. Η γραμμή οριοθέτησης πρέπει να σταματά εκεί που ξεκινά η περιοχή της δυνητικής αξίωσης ενός τρίτου κράτους’»…

Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι: Θα ήθελε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να κάνει άλλο ένα βήμα απομόνωσης, το οποίο όλος ο κόσμος θα το απορρίψει και ως παράνομο;

Η εξωτερική πολιτική Ερντογάν σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησής του έχει δείξει ότι είναι άσκοπο να ψάχνει κανείς μια απάντηση για τις κινήσεις του μέσα σε δηλώσεις επί διεθνών σχέσεων.

«Η εξωτερική πολιτική, αναφέρουν συνομιλητές στο Ethnos.gr, δεν βασίζεται σε γνώση, διπλωματία, διεθνείς σχέσεις, αλλά λειτουργεί με βάση τη βούληση που επιτάσσει ο ακροδεξιός λαικισμός, που διέπει επί πολλά χρόνια την πολιτική της Άγκυρας και ειδικά μετά τον συνεταιρισμό με τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Βλέπε απόφαση Αγίας Σοφίας. Ό,τι λέει και ότι είναι να κάνει ο Ερντογάν, θα το κάνει επειδή έτσι θέλει. Ακριβώς όπως συμβαίνει και στην οικονομία».

Ο διορισμός του πρέσβη Τσαγατάι Ερτζιγές στην Αθήνα, ενός από τους σχεδιαστές της πολιτικής της Άγκυρας στην αποκαλούμενη ‘Γαλάζια Πατρίδα’, μπορεί άραγε να σημαίνει ότι η Τουρκία κινείται πράγματι προς μία τέτοια κίνηση για να φέρει εις πέρας την αποστολή;

Σύμφωνα με τον Αϊντίν Σεζέρ, που μίλησε στο Ethnos.gr, «ο διορισμός Ερτζιγές ήταν μία εύστοχη επιλογή. Αν και διπλωμάτης καριέρας, στην προκειμένη περίπτωση θα λειτουργήσει ως ένας πολιτικός υπάλληλος με κάθε έννοια».

Ποιος είναι ο νέος Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα;

Το όνομα του νέου Τούρκου πρέσβη στην Αθήνα, Τσαγατάι Ερτζιγές, είναι άμεσα συνυφασμένο με την πορεία των ελληνο-κυπριακο-τουρκικών σχέσεων, τις οποίες -δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί- ακόμη κι ότι τις καθόρισε τα τελευταία 3 κρίσιμα χρόνια, από το 2019 κι έπειτα.

Ο 56χρονος Τσαγατάι Ερτζιγές ασχολείται με την Ελλάδα από το 1988, από τότε που διορίστηκε στο τουρκικό ΥΠΕΞ. Τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ο γενικός διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων και Ναυτιλίας στο τουρκικό ΥΠΕΞ, ενώ από το 2018 είναι Γενικός Διευθυντής στο τμήμα Κύπρου-Ελλάδας, Ναυτιλίας-Αεροπορίας και Συνόρων του Τ/ΥΠΕΞ. Έχει εξειδίκευση στο ναυτικό δίκαιο και διδάσκει αυτό το θέμα στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας. Πρόκειται για έναν άριστο γνώστης των θεμάτων του Αιγαίου, της Κύπρου και της ανατολικής Μεσογείου, ενώ είναι μέλος και της τουρκικής αντιπροσωπείας στις διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα.

Ο καταλυτικός ρόλος στο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο

Ο Τσαγατάι Ερτζιγές κάνει το ‘ντεπούτο’ του ως μεγάλος διπλωμάτης καριέρας, που παράλληλα θα άφηνε κι ένα ανεξίτηλο στίγμα στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις, το 2019. Ένας από τους σημαντικότερους ρόλους που έπαιξε ο Τσαγατάι Ερτζιγές ήταν αυτός στην κατάρτιση του τουρκο-λιβυκού μνημονίου το Νοέμβριο του 2019. Αν και το όνομά του δεν φαίνεται αμέσως, εμφανίζεται πάντως δυναμικά λίγες ημέρες μετά την υπογραφή, στις 2.12.2019, όταν ο Ερτζιγές αποκαλύπτει το χάρτη με τις συντεταγμένες της λεγόμενης ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, μήκους 18,6 ναυτικών μιλίων.

«Αυτή η συμφωνία έγινε στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας (δίκαιης κατανομής), καθώς, αντίθετα με τους ισχυρισμούς των Ελληνοκυπρίων και της Ελλάδας, τα νησιά δεν έχουν αυτομάτως δικαίωμα για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η γεωγραφική τους περιοχή. Και οι αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων και οι διμερείς αποφάσεις δεν δίνουν σε καμιά περίπτωση θαλάσσια δικαιοδοσία στα νησιά. Επομένως, και η Τουρκία συμφώνησε με τη Λιβύη βάσει της αρχής της αναλογικότητας», είχε πει ενημερώνοντας τότε την επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της βουλής.

Λίγες ημέρες μετά, ο Ερτζιγές ήταν εκείνος που θα κοινοποιούσε το μνημόνιο και στον ΟΗΕ.

Ο θεωρητικός των τουρκικών θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο

Στις 20.12.2019 το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δημοσιεύει την εργασία του πρέσβη Τσαγατάι Ερτζιγές, με τις ζώνες θαλάσσιων δικαιοδοσιών που διεκδικεί η Άγκυρα στην ανατ. Μεσόγειο.

Το πόνημα με τίτλο: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ, Οριοθέτηση Ζωνών Θαλάσσιων Δικαιοδοσιών, οι πολιτικές και νομικές θέσεις της Τουρκίας, εξηγεί με χάρτες τις θαλάσσιες ζώνες που διεκδικούν όλες οι πλευρές στην ανατ. Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και του ψευδοκράτους.

Η έκθεση αποκαλεί μάλιστα τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου «μαξιμαλιστικές» και «παράνομες» από άποψη διεθνούς δικαίου (σελ. 4).

Στη συνέχεια (σελ. 5) παρουσιάζει σε ποια σημεία γύρω από την Κύπρο συγκρούονται τα όρια της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ της κάθε πλευράς, αλλά και πού διατηρεί αυτή τη στιγμή ερευνητικά πλοία και γεωτρύπανα η Τουρκία.

Ο Τσαγατάι Ερτζιγές παρουσιάζει επίσης χάρτη (σελ. 6) με όλα τα τεμάχια, όπως τα έχει κατατμήσει η Τουρκία και το ψευδοκράτος, καλύπτοντας όλη σχεδόν την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της Κύπρου και του Καστελορίζου δεν αναγνωρίζονται στο χάρτη του τουρκικού ΥΠΕΞ.

Στην 28σέλιδη έκθεση παρατίθενται επίσης αποφάσεις (με χάρτες) διεθνών δικαστηρίων σχετικά με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών άλλων χωρών τις προηγούμενες δεκαετίες, ενώ στο τέλος παρουσιάζεται το ιστορικό της αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας για την ΑΟΖ στην ανατ. Μεσόγειο.

Οι 5 αξιώσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο δια… χειρός Τσαγατάι Ερτζιγές Στις 24.1.2020 ο Τσαγατάι Ερτζιγές δημοσιεύει λίστα με τις 5 αξιώσεις και ζητήματα που θέτει στο τραπέζι η Άγκυρα στην Αθήνα σχετικά με το Αιγαίο.

Σύμφωνα με τον υψηλόβαθμο Τούρκο διπλωμάτη του υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος κατέχει πλέον ρόλο ρυθμιστή όσον αφορά στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα και την Κύπρο, «η βασική πηγή της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας είναι η ελληνική αντίληψη να θεωρεί όλο το Αιγαίο ελληνική θάλασσα, αψηφώντας τα δικαιώματα και συμφέροντα της Τουρκίας, ως μίας παράκτιας χώρας», χαρακτηρίζοντας μάλιστα ως «απειλή» ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας πέραν των 6 ναυτικών μιλίων.

Στο κείμενο, που υπάρχει αναρτημένο στην ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών με τίτλο «Τα προβλήματα στο Αιγαίο», παρατίθενται τα εξής 5 τουρκικά ζητήματα:

1. Η οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιων αρμοδιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας.

Ο Τσαγατάι Ερτζιγές αναγνωρίζει ότι η διαμάχη για την υφαλοκρηπίδα αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα μεταξύ των δύο χωρών και έχει σχέση με τη γενική ισορροπία των δικαιωμάτων και συμφερόντων στο Αιγαίο.

Η θέση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, όπως εκφράζεται δια στόματος Ερτζιγές, είναι ότι «η Τουρκία είναι έτοιμη για διάλογο με την Ελλάδα σε αυτό το θέμα», χωρίς να προκρίνει λύση Χάγης.

Παράλληλα, ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων από την Ελλάδα χαρακτηρίζεται από το τουρκικό ΥΠΕΞ ως «κατάχρηση δικαιώματος».

Ο Ερτζιγές υποστηρίζει ότι αν γίνει επέκταση στα 12 μίλια, η Ελλάδα θα αποκτήσει το 71.5% του Αιγαίου (σήμερα 43.5%), ενώ η Τουρκία θα περιοριστεί στο 8.8% (σήμερα 7.5) και τα διεθνή ύδατα θα συρρικνωθούν στο 19.7% (σήμερα 49%).

2. Το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου βάσει της συνθήκης της Λωζάνης το 1923 και των Παρισίων το 1947.

Το Τ/ΥΠΕΞ παραθέτει τις συνθήκες που προβλέπουν την αποστρατικοποίηση των νησιών του ανατ. Αιγαίου και που η Ελλάδα –σύμφωνα με την Άγκυρα- παραβιάζει.

3. Το νομικό καθεστώς κάποιων γεωγραφικών σχηματισμών στο Αιγαίο.

Είναι προφανές, σύμφωνα με τον Τσαγατάι Ερτζιγές, ότι η Ελλάδα εποικίζει βραχονησίδες ή τοποθετεί κτίσματα σε μικρά ακατοίκητα νησάκια, το καθεστώς των οποίων δεν καθορίζεται συγκεκριμένα στις διεθνείς συνθήκες, επειδή η Ελλάδα διψάει για επέκταση της επικράτειάς της πέραν των συνόρων που της παραχωρεί η συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και των Παρισίων το 1947.

Για τις βραχονησίδες Ίμια, το Τ/ΥΠΕΞ ισχυρίζεται ότι διοικητικά ανήκουν στην επαρχία της Μούγλα/Αλικαρνασσού και αποτελούν μέρος της τουρκικής κυριαρχίας.

Νομικά, η Άγκυρα βασίζει το επιχείρημά της στο ότι τα Ίμια δεν εμπίπτουν στα Δωδεκάνησα και τα κοντινά νησάκια τους που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη συνθήκη των Παρισίων το 1947, γιατί το άρθρο 14 της συνθήκης αναφέρεται μόνο σε «νησάκια» κι όχι «βραχονησίδες», όπως θεωρούνται τα Ίμια.

4. Ο εθνικός εναέριος χώρος. Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι εκτείνεται στα 10 ν.μ. κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και με αυτόν τον τρόπο εκμεταλλεύεται την Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων (FIR).

Σύμφωνα με το Τ/ΥΠΕΞ, το ήμισυ του εναέριου χώρου στο Αιγαίου αποτελεί διεθνή εναέριο χώρο και με βάση τη συνθήκη του Σικάγου 1944 ο εθνικός εναέριος χώρος πρέπει να εκτείνεται τόσο όσο και τα χωρικά ύδατα που έχει κηρύξει η κάθε χώρα.

Ωστόσο, η κήρυξη από την Ελλάδα 10 ν.μ. ως εθνικό εναέριο χώρο είναι μία προσπάθεια να μειώσει το διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου κατά 50%, σύμφωνα με τον Τσαγατάι Ερτζιγές.

5. Δραστηριότητες Έρευνας και Διάσωσης (SAR).

Η διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία σχετικά με την έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο οφείλεται κυρίως –σύμφωνα με το Τ/ΥΠΕΞ- στην προσέγγιση που έχει η Ελλάδα, ότι οι περιοχές αυτές συνάδουν με την κυριαρχία της. Οι περιοχές ωστόσο έρευνας και διάσωσης πρέπει να θεωρούνται περιοχές στις οποίες εξασφαλίζεται η διάσωση της ανθρώπινης ζωής και όχι περιοχές κυριαρχίας.

ΑΟΖ με το Ισραήλ

Το Φεβρουάριο του 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές δίνει μία παρουσίαση στην Ουάσιγκτον για τις θέσεις της Άγκυρας στην ανατ. Μεσόγειο. Ο διπλωμάτης που προωθεί και προβάλλει πάντα την πιο σκληρή γραμμή της Άγκυρας στην ανατ. Μεσόγειο προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις, επειδή υποστηρίζει ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να υπογράψει συμφωνία ΑΟΖ με το Ισραήλ.

«Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η Τουρκία συνορεύει από θαλάσσης με το Ισραήλ. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνεργαστεί», είχε πει, κάτι που τον κατέστησε στόχο του του αντιναύαρχου ε.α. και αρχιτέκτονα του τουρκο-λιβυκού μνημονίου, Τζιχάτ Γιαϊτζί. Ο Γιαϊτζί και η ομάδα του οργάνωσαν μια πολύ σκληρή καμπάνια στα social media κατά του Ερτζιγές και από τότε θεωρούνται μεγάλοι αντίπαλοι.

Ο αρχιτέκτονας της τουρκικής ‘υφαλοκρηπίδας’ Στις 18 Μαρτίου 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές, δημοσίευσε μέσω twitter το χάρτη που υπέβαλε η Άγκυρα στον ΟΗΕ, δηλώνοντας τα νέα όρια της «υφαλοκρηπίδας» της, τα οποία φτάνουν μέχρι τα ελληνικά νησιά Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο και Κρήτη, «εξαφανίζοντας» παράλληλα τελείως από το χάρτη της το Καστελόριζο και την ΑΟΖ της Κύπρου.

Παράλληλα, ο Τούρκος διπλωμάτης παραθέτει το χάρτη με τις περιοχές, για τις οποίες τα Τουρκικά Πετρέλαια ζητούν άδεια για έρευνα και γεωτρήσεις.

Διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα

Τον Οκτώβριο του 2020, ο Τσαγατάι Ερτζιγές είναι ο άνθρωπος που τινάζει στον αέρα τη διεξαγωγή των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, έχοντας προηγηθεί ένα θερμό καλοκαίρι με το Ορούτς Ρέις στη Μεσόγειο. Σε μήνυμά του στο λογαριασμό του στο τουίτερ, ο διαπραγματευτής από τουρκικής πλευράς στις διερευνητικές επαφές υποστήριξε ότι «η Ελλάδα βρίσκεται πίσω από όλες τις άδικες, παράνομες και άνομες ενέργειες στην ανατ. Μεσόγειο. Η Ελλάδα στηρίζει την κατοχή της Αρμενίας στο Αζερμπαϊτζάν, τον πραξικοπηματία βαρόνο του πολέμου στη Λιβύη, το αιμοσταγές καθεστώς της Συρίας και τον Χάρτη της Σεβίλλης που αποτελεί τη σημαία των μαξιμαλιστικών θέσεων της Ελλάδας και των Ε/Κ». Ο Τούρκος διπλωμάτης κατηγόρησε την Ελλάδα ότι σε όλα τα περιφερειακά θέματα ενεργεί με την αντίληψη του «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου».

Στις 25.1.2021, ο Ερτζιγές συμμετέχει στις πρώτες διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα, στο Ντολμάμπαχτσέ στην Κωνσταντινούπολη, μετά από διακοπή 5 χρόνων.

Αποστολή ‘Αίγυπτος’

Το Μάρτιο του 2021, ο Τσαγατάι Ερτζιγές αναλαμβάνει άλλη μία αποστολή στη Μεσόγειο. Την εξομάλυνση με την Αίγυπτο. Ξεκινά ένας δίαυλος διαλόγου μεταξύ του αξιωματούχου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και του επιτετραμμένου της Αιγύπτου στην Άγκυρα.

Πρέσβης στην Αθήνα

Στις 6.10.22, ο Τσαγατάι Ερτζιγές διορίζεται πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα.