Προσαρμογή της εκπαίδευσης του αύριο: Προβλέψεις κινδύνων

Πρόσφατα δημοσιεύματα που αναφέρονται στις επιπτώσεις της πανδημίας στο παγκόσμιο εκπαιδευτικό αποτύπωμα δείχνουν ανησυχητικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τη UNICEF, 102 εκατομμύρια παιδιά προστέθηκαν στα 270 εκατομμύρια που δεν έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε σχολική δομή, εξαιτίας της πανδημίας (COVID 19). Δηλαδή, 372 εκατομμύρια ζωές παιδιών τελειώνουν πριν καν ξεκινήσουν. 

Δηλαδή, περίπου το 1/20 του παγκόσμιου πληθυσμού, που εν δυνάμει θα δημιουργήσει οικογένειες οι οποίες θα συνεισφέρουν στο πληθυσμιακό απόθεμα, τουλάχιστον άλλα 600 εκατομμύρια πολίτες, αγνώστου μορφωτικού επιπέδου. Και το σημαντικότερο αυτών είναι ότι οι γενιές αυτές θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες ακόμα και στην ανάγνωση. Τα ζητήματα όμως με τη δυνατότητα πρόσβασης αλλά και χρήσης της εξ αποστάσεων εκπαίδευση αύξησαν σημαντικά τα προβλήματα των εκπαιδευτικών συστημάτων, για να μη αναφερθούμε στα ψυχικά τραύματα του οικιακού εγκλεισμού των παιδιών λόγω πανδημίας.

Και το ερώτημα που τίθεται είναι, τί κάνουμε με όλα αυτά; Έχει προβλεφτεί κάποια έρευνα για να δούμε τι γίνεται στη χώρα μας; Έχουν συνειδητοποιηθεί τα ζητήματα που θα προκύψουν όταν τα παιδιά αυτά γίνουν έφηβοι και οι έφηβοι ενήλικες; Αυτό το λεγόμενο γκαπ στο μαθησιακό συνεχές μπορεί να αντιμετωπιστεί από κοινωνικής άποψης ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη των ατόμων;

Στην έκθεση του Ατζέντα 2030 (Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης SDG), αναδεικνύονται ενδιαφέροντα στοιχεία για τον 4^ο στόχο, που σχετίζεται με ζητήματα παιδείας των κρατών μελών του ΟΗΕ. Ειδικότερα για τη χώρα μας φαίνεται πως από τα 8 κριτήρια αξιολόγησης, σε δύο κορυφαία υστερούμε σημαντικά. Το πρώτο αφορά στον δείκτη PISA, που αξιολογεί τις επιδόσεις και τις δεξιότητες εναρμόνισης  των μαθητών ηλικίας 15 ετών στην κοινωνία. Και ο δεύτερος αποδίδει τις επιδώσεις των δεκαπεντάχρονων μαθητών στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και στη δυνατότητα κατανόησης των θετικών επιστημών.

Είναι προφανές πως οι δείκτες αυτοί αποβλέπουν στην παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της εκπαιδευτικής πολιτικής των χωρών. Παράλληλα συνιστούν εργαλεία προειδοποίησης για το επερχόμενο κοινωνικό αποτύπωμα των νέων γενεών. Μπορεί οι δείκτες να είναι αριθμοί αλλά όταν οι αριθμοί αφορούν το μέλλον του τόπου τα πράγματα σοβαρεύουν και οι πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να μεριμνούν για τη βελτίωσή τους. Μόνο έτσι μπορεί ένα έθνος να ελπίζει στη βιωσιμότητά του. Με μια ισχυρή παιδεία διασφαλίζει το μέλλον της και με ισχυρές  ένοπλες δυνάμεις την εθνική της ανεξαρτησία.

Οι κοινωνικές δομές όμως βρίσκονται ολοένα και πιο συχνά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις εξαιτίας ενός πολύπλοκου και ιδιαίτερα απαιτητικού περιβάλλοντος υπό την ευρεία έννοια (sensu lato). Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ενημερώνει για τις τάσεις που διαμορφώνονται σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο συνεκτιμώντας τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τη διαχείριση των φυσικών πόρων. Οι εκθέσεις αυτές κατά συνέπεια αποδίδουν το στίγμα των μελλοντικών προοπτικών απασχόλησης των νέων, στις οποίες το περιβάλλον όπως το προσεγγίζει κάθε επιστήμη ξεχωριστά έχει τον πρώτο λόγο.

Απαιτείται λοιπόν συνειδητοποίηση πως ο χρόνος είναι μια αμείλικτη σκληρή μεταβλητή, και πως μια διοίκηση ή μια ακαδημαϊκή στρατηγική, θα πρέπει να προβλέπει την αλλαγή της σκυτάλης από τη μια γενιά στην επόμενη στη βάση των αναγκών της βιωσιμότητας του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Χαρίτων Σαρλ Χιντήρογλου

Ομοτ. Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας ΑΠΘ

τ. Κοσμήτορας της ΣΘΕ ΑΠΘ