Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: Η ποίηση είναι η γιορτή της διανόησης

«Έσπασε σε κομμάτια το χαμόγελο του/και τα έβαλε σε ένα πιάτο

να μη χαθούν/ίσως μία μέρα τα ξανακολλήσει/ αν ταιριάζουν μεταξύ τους

μέχρι τότε/δε θα γελάει/ακόμη και στα πιο σπουδαία αστεία/που θα αφηγούνται

στο λεωφορείο κάτι πιτσιρικάδες»*

Η επιλογή της ημέρας, ταυτίζεται με την Εαρινή Ισημερία. H ημέρα που εορτάζεται η ποίηση. Είναι η στιγμή κατά την οποία ισορροπεί το φως με το σκοτάδι, η ζωή με το θάνατο, η γέννηση με τη φθορά. Άλλωστε η ποίηση ταλαντεύεται ανάμεσα στο αιώνιο και στο εφήμερο. Μοιράζεται κάπου ανάμεσα στο αναλλοίωτο και στο μεταβαλλόμενο, στο αθάνατο και στο θνητό. «Η ποίηση είναι η γιορτή της διανόησης» είπε άλλωστε ο Γάλλος Φιλόσοφος και ποιητής Πωλ Βαλερύ. Και συμπληρώνει πως «αν ένας ποιητής μπορούσε να πει με ακρίβεια τι γράφει, γιατί γράφει και τι είναι αυτό που τον κάνει να γράφει, δεν θα έγραφε».

Ο Βαλερύ λοιπόν, μάς έδειξε αρκετά πειστικά την αδυναμία μας να ορίσουμε την ποίηση. Επειδή ούτε το καθαυτό αντικείμενο της ποιήσεως ούτε η μέθοδος για να το βρούμε έχουν ξεκαθαριστεί, αφού, όσοι τα γνωρίζουν σωπαίνουν. Πραγματικά, από τα πιο δύσκολα πράγματα και ίσως  αδύνατο είναι να ορίσει κανείς την ποίηση.  Επική, δραματική ή λυρική ποίηση.

Υπάρχει λοιπόν κάτι κοινό στα τρία αυτά είδη;

Ναι, βέβαια, έχουν. Την όμοια συνισταμένη εκφράζουν οι ατομικές πείρες των ανθρώπων και ποιητών: του Όμηρου, του Αισχύλου, του Πίνδαρου. Του Αριστοφάνη, του Πίνδαρου, της Σαπφώς και του Μένανδρου.Ο Δάντης, ο Σίλλερ και ο Γκαίτε. Ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος και ο Κωστής Παλαμάς.

Το συστατικό λοιπόν που πλάθεται η ποίηση είναι το βίωμα. Κάθε τι δηλαδή που το ζήσαμε βαθιά ή που δόνησε την ψυχή μας. Να, λοιπόν, ο ορισμός. Ποίηση είναι κάθε βίωμα βαθύ που εκφράζεται με έμμετρο ή όχι λόγο.

Η ποίηση όμως είναι και ένα είδος προσευχής. Δεν είναι μόνο ότι πλάθεται από έναν άνθρωπο που έχει στραμμένο το βλέμμα του ψηλά. Ούτε, επειδή ο άνθρωπος αυτός, με τις ικεσίες του, προσδοκά έναν καλύτερο κόσμο. Κι  ένα καλύτερο αύριο.

Το ποίημα σαν μία προσευχή, αρχίζει και τελειώνει εκεί που ορίζουν τα σύνορα του.  Πέραν τούτου, ουδέν.  Μία οριοθετημένη χώρα χωρίς κατοίκους παρά μόνο τον ποιητή και τον απόηχο της θέρμης που μπορεί να στείλει αυτός, μέσα από τη γραφίδα του και από τους παλμούς της ψυχής που το γέννησε.

Ο δημιουργός ποιεί. Δηλαδή αφήνει στο χαρτί να ξεχυθούν οι λέξεις του δειλά κι ορμητικά, να γίνουν ο ψίθυρος μιας κραυγής, η ελπίδα του ανέλπιστου.

Μήπως προσπαθούμε να πιάσουμε κάτι άπιαστο ή καλύτερα να ορίσουμε ένα μυστήριο; Μέσα από τη χρήση πλεονασμών, παρομοιώσεων, ομοιοκαταληξιών και μεταφορών είναι η ποίηση της καθημερινότητας, του ανθρώπου που ζει κοινωνικοπολιτικές μεταβολές, αλλά παράλληλα  επιμένει σε ακλόνητες αξίες και υψηλούς χαρακτήρες.

Από τις ωδές, τους οι ύμνους και τους διθυράμβους, τα εγκώμια και τους παιάνες μέχρι τα σύγχρονα μας ποιήματα. Και στο ερώτημα: «Που τελειώνει ο ουρανός;» θα αποκριθούμε: «Δεν ξέρω». Την ίδια απόκριση τίμιο είναι να δίνουμε και όταν μιλούμε για την ποίηση.

*από την ποιητική μου συλλογή Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΜΙΛΟΥΣΕ ΜΕ ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ» Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2018.