Aπόδημος Ελληνισμός και εκλογές

Στις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μάη 2021, ψηφίζουν για πρώτη φορά από τη χώρα μόνιμης διαμονής τους και οι Έλληνες απόδημοι που πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις του σχετικού νόμου του 2019. Δηλαδή να έχουν παραμείνει στην Ελλάδα για τουλάχιστον δύο χρόνια την τελευταία τριακονταπενταετία και να έχουν υποβάλλει φορολογικές δηλώσεις τα τελευταία δύο έτη πριν το έτος των εκλογών.

Όσοι και όσες πληρούν αυτά τα κριτήρια, εγγράφονται στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού για 8 χρόνια και η ψήφος τους προσμετράται στο συνολικό αριθμό ψήφων των κομμάτων σε ολόκληρη την επικράτεια, για την εκλογή των βουλευτών επικρατείας. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, πως ο σχετικός νόμος αυξάνει τον αριθμό των βουλευτών επικρατείας από 12 σε 15, έτσι ώστε να υπάρχει εκπροσώπηση και των αποδήμων και ομογενών (3 βουλευτές/βουλευτίνες επικρατείας).

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, που οι Έλληνες απόδημοι και οι ομογενείς ορίζονται και αναγνωρίζονται για πρώτη φορά, από τη χώρα καταγωγής τους, όχι μόνο ως μια πολιτισμική ή γλωσσική κοινότητα, αλλά και ως μια πολιτική κοινότητα, που ναι μεν έχει υποχρεώσεις, για παράδειγμα στράτευση, έχει όμως και δικαιώματα.

Από όσα έγιναν ήδη γνωστά, μέχρι πριν λίγες μέρες, μόνο περίπου 23.000 Έλληνες και Ελληνίδες απόδημοι, από 69 διαφορετικές χώρες, έκαναν αίτηση για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα από τις χώρες μόνιμης διαμονής τους. Από αυτές τις αιτήσεις, είχαν εγκριθεί περίπου 17.400. Αν λάβουμε υπόψη το συνολικό αριθμό των ομογενών/ελληνικής καταγωγής κατοίκων του εξωτερικού, που πλησιάζει τα περίπου 4 εκατομμύρια άτομα, και ό,τι σύμφωνα με εκτιμήσεις μετανάστευσαν από την Ελλάδα τη δεκαετία της πολυεπίπεδης κρίσης (2010) ίσως και περίπου 500,00 άτομα, τότε, σίγουρα ο αριθμός των αιτήσεων είναι απογοητευτικός.

Μέχρι τώρα, η δημόσια συζήτηση σχετικά με την εκδήλωση μικρού ενδιαφέροντος για συμμετοχή στις βουλευτικές εκλογές του Μάη, έχει περιοριστεί στο μεν απόδημο και ομογενειακό Ελληνισμό στην αυστηρότητα των κριτηρίων εγγραφής του σχετικού νόμου, που θα μπορούσε να είναι πιο φιλελεύθερος, και στη δε Ελλάδα, στο αν αιτιολογείται ένας τόσο χαμηλός αριθμός αποδήμων και ομογενών να μπορεί να εκλέξει, με τόσο χαμηλό αριθμό ψηφοφόρων, 3 βουλευτές/ίνες στη Βουλή των 300 μελών.

Χαμηλός ο αριθμός των αιτήσεων 

Από τη στιγμή που η ψήφος του απόδημου Ελληνισμού προσμετράται μόνο στις ψήφους της επικράτειας, που καθορίζουν τον αριθμό των βουλευτών που εκλέγει το κάθε κόμμα, η συζήτηση περί πιθανής προσφυγής κάποιων στο εκλογοδικείο για παράδειγμα, είτε είναι εκ του πονηρού, είτε γίνεται λόγω άγνοιας, είτε λόγω αδυναμίας κατανόησης του συμβολικού και ουσιαστικού μεγέθους του διακυβεύματος. Δηλαδή, του ορισμού των αποδήμων και των ομογενών και με όρους συγκρότησης πολιτικής κοινότητας, που αποτελεί κομμάτι της ευρύτερης πολιτικής και συνταγματικής κοινότητας των Ελλήνων και των Ελληνίδων, που ζουν εντός και εκτός συνόρων του κράτους.

Ας αναφερθούμε τώρα στο χαμηλό αριθμό αιτήσεων, ιδιαίτερα από τις υπερπόντιες χώρες, όπου κατοικούν αριθμητικά σημαντικές κοινότητες ομογενών και αποδήμων, για παράδειγμα Αυστραλία (177 αιτήσεις), Καναδάς (224 αιτήσεις, ΗΠΑ (1.723 αιτήσεις). Η χαμηλή συμμετοχή από αυτές τις εστίες του εξωελλαδικού Ελληνισμού δεν πρέπει να μας εκπλήσσει, τουλάχιστον όσους και όσες γνωρίζουν τα σημερινά κοινωνιολογικά, πολιτισμικά και άλλα χαρακτηριστικά των κοινοτήτων αυτών των χωρών.

Οι διασπορές των υπερπόντιων χωρών είναι «παλιές». Η σχέση τους με την Ελλάδα έχει εξασθενίσει σε πολύ σημαντικό βαθμό. Η εθνοτική/ «ελληνική» ταυτότητα των μελών αυτών των κοινοτήτων είναι πρωτίστως ατομική και βιωματική. Επίσης, η πολιτική ταυτότητα, η έννοια του ενεργού πολίτη βρίσκεται σε υποχώρηση διεθνώς, οπότε… Πάνω από όλα όμως, αυτό που χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψη πλέον, είναι πως η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικής καταγωγής κατοίκων του εξωτερικού είναι πρωτίστως Αυστραλοί, Καναδοί και Αμερικάνοι, για παράδειγμα. Είναι άτομα που συγκροτούν την ατομική και τη συλλογική τους ταυτότητα, πρωτίστως μέσα από τα εργαλεία, τα μάτια, τα βιώματα, την κουλτούρα, τη γλώσσα και τους θεσμούς των κυρίαρχων κοινωνιών και πολιτισμών των χωρών μόνιμης διαμονής τους.

Πάντως, αν κάτι αξίζει να αναδειχθεί από το χαμηλό αριθμό εγγραφών στους εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού, είναι για ποιο λόγο δεν εγγράφηκαν σε αυτούς οι περισσότεροι/ες από τους σχεδόν 500.000 Έλληνες νεομετανάστες και Ελληνίδες νεομετανάστριες των τελευταίων 10-15 χρόνων. Τι μας λέει αυτό για τη σχέση τους με την Ελλάδα, ή για την πιθανότητα επαναπατρισμού τους στο μέλλον; Κατά την άποψή μου, από τη σκοπιά της Ελλάδας και των προοπτικών της, το χαμηλό ενδιαφέρον αυτής της κατηγορίας εκλογέων του εξωτερικού, είναι που χρειάζεται να συζητηθεί, να αναλυθεί, να αναδειχθεί περισσότερο.

Επίσης, με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές του Μάη, αυτό που πρέπει να απασχολεί σοβαρά τον πολιτικό κόσμο και την κοινωνία της Ελλάδας, με όρους διακομματικής συναίνεσης, είναι η υιοθέτηση μακρόπνοων πολιτικών για την ουσιαστική κοινωνική και πολιτική ενσωμάτωση στη χώρα μας, των οικογενειών των μεταναστών και των μεταναστριών που ήδη ζουν, εργάζονται και συνεισφέρουν στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια.

Υ.Γ. Ο Κώστας Καραμάρκος είναι δημοσιογράφος και ζει στη Μελβούρνη. Στο παρελθόν εργάστηκε ως Ειδικός Σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού