Κάποιος να εξοστρακιστεί λοιπόν

Ήταν τότε που οι δυνάμεις των αντιπάλων τού Ιππία, με επικεφαλής τον Κλεισθένη, πολιόρκησαν την Ακρόπολη, όπου είχε ταμπουρωθεί ο Ιππίας και τον ανάγκασαν να παραδώσει την εξουσία. Ο Ιππίας έφυγε και κάπως έτσι έληξε η τυραννίδα των Πεισιστρατιδών. Το 510 π.X. στην Αθήνα κυριαρχούσαν δύο πολιτικά ρεύματα: η παράταξη των Παραλίων, με αρχηγό τον Κλεισθένη, και η παράταξη των Πεδινών, δηλαδή της αριστοκρατικής τάξης, με αρχηγό τον Ισαγόρα.

Ο Κλεισθένης, αντέδρασε στην εκλογή του Ισαγόρα, με πολιτειακές μεταρρυθμίσεις. Κάτι που ο Ισαγόρας τότε, αδυνατώντας να αντιπαρέλθει, ζήτησε τη βοήθεια των Σπαρτιατών.

Και ακολούθως οι Σπαρτιάτες, με την απειλή των όπλων, υποχρέωσαν τους Αθηναίους να εξορίσουν τον Κλεισθένη.

Καθώς όμως ο Ισαγόρας επιχείρησε να επιβάλει ολιγαρχικό καθεστώς αντικαθιστώντας τη Βουλή με τριακόσιους δικούς του ανθρώπους, οι Αθηναίοι εξεγέρθηκαν και κάλεσαν τον Κλεισθένη.

Τα μέτρα του Κλεισθένους, βασίζονταν στην «ελεύθερη βούληση» και στην «ισότητα» απέναντι στους νόμους, θεμελιώνοντας έτσι την Αθηναϊκή Δημοκρατία.

Κάθε χρόνο λοιπόν από τις δέκα φυλές εκλέγονταν πενήντα βουλευτές και έτσι τα μέλη της Βουλής ανέρχονταν σε πεντακόσια. Οι πενήντα βουλευτές της κάθε φυλής «πρυτάνευαν» για το ένα δέκατο του έτους, δηλαδή για τριανταέξι ημέρες.

Η Βουλή κατάρτιζε τα νομοσχέδια που επρόκειτο να συζητηθούν και να ψηφισθούν από την Εκκλησία του Δήμου.

Για να προστατεύσει το πολίτευμα από την πιθανότητα επιβολής τυραννίδας ο Κλεισθένης καθιέρωσε τον Οστρακισμό. Η χρησιμότητα του Οστρακισμού ήταν να απαλλάσσονται οι Αθηναίοι από πολίτες οι οποίοι είχαν συσσωρεύσει υπερβολικά μεγάλη πολιτική δύναμη, σε σημείο να γίνονται επικίνδυνοι για την πολιτική που ακολουθούνταν. Ο Οστρακισμός υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από άλλες πόλεις όπως η Μίλητος, το Άργος και οι Συρρακούσες οι οποίες εφάρμοζαν το αθηναϊκό πολίτευμα.   

Ήτοι, οι κάτοικοι της Αττικής μπορούσαν να γράψουν επάνω σε ένα  κομμάτι από σπασμένο αγγείο -  όστρακο -  το όνομα κάποιου τον οποίο θεωρούσαν επικίνδυνο για το πολίτευμα. Αν οι ψήφοι έφθαναν τις 6.000, τότε ο άνθρωπος αυτός εξοριζόταν πάραυτα από την Αθήνα για δέκα χρόνια, χωρίς όμως να χάσει ούτε τα πολιτικά του δικαιώματα ούτε την περιουσία του, δεδομένου ότι, με την ίδια διαδικασία, ο εξόριστος μπορούσε να ανακληθεί ή, όταν τελείωνε η ποινή του, να επιστρέψει στην πατρίδα. 

Η χρησιμότητα του οστρακισμού ήταν να απαλλάσσονται οι Αθηναίοι από πολίτες οι οποίοι είχαν συσσωρεύσει υπερβολικά μεγάλη πολιτική δύναμη σε σημείο να γίνονται επικίνδυνοι για την πολιτική που ακολουθούνταν. Ο Οστρακισμός υιοθετήθηκε στην συνέχεια και από άλλες πόλεις, όπως το Άργος, τα Μέγαρα, τη Μίλητο και τις Συρρακούσες, οι οποίες ακολουθούσαν το αθηναϊκό πολίτευμα.  Να σημειωθεί, ότι στην Αθήνα έχουν βρεθεί συνολικά 10.500 όστρακα, τα 9.000 στον Κεραμεικό, ενώ τα περισσότερα από τα υπόλοιπα έχουν βρεθεί στην αρχαία Αγορά και την Ακρόπολη. Όστρακα που αναφέρουν διαφορετικά ονόματα, αλλά προέρχονται από το ίδιο αγγείο, μαρτυρούν το γεγονός που δείχνει ότι τα ίδια αγγεία χρησιμοποιήθηκαν για εξοστρακισμούς την ίδια χρονιά.

Βέβαια, η αρχαιολογική σκαπάνη του μέλλοντος δεν θα βρει κανένα πια κομμάτι σπασμένου αγγείου που να αναγράφει το όνομα του ανεπιθύμητου και επικίνδυνου για τη Δημοκρατία πολίτη. Και όχι επειδή δεν υπάρχουν τέτοιοι. Επειδή, απλά δεν υπάρχει ο θεσμός του Οστρακισμού. Κρίμα.