Εκλογές 2023: Πλήρης επικράτηση του οπτικοακουστικού υλικού

Τα βίντεο και οι φωτογραφίες αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος της επικοινωνιακής στρατηγικής κομμάτων, πολιτικών αρχηγών και υποψηφίων, στο πλαίσιο της προσπάθειας να ξεδιπλώσουν το όραμα και την πρότασή τους για την Ελλάδα του αύριο. Παρά τη σύντομη διάρκειά της, η προεκλογική εκστρατεία εκτυλίχθηκε σε διάφορα επίπεδα, με νέα επικοινωνιακά εργαλεία και πρακτικές να κερδίζουν έδαφος.

Στο πεδίο της επικοινωνίας ξεκάθαρη ήταν η επικράτηση της χρήσης οπτικοακουστικού υλικού παρά μακροσκελών κειμένων, ενώ όπως διαπιστώθηκε και στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, ενισχύεται η πεποίθηση ότι τα εκλογικά επιτελεία πλέον δαπανούν πολύ περισσότερα χρήματα στους διεθνείς κολοσσούς Google και Meta, παρά στους ντόπιους ειδησεογραφικούς Ομίλους.

Πέντε πρακτικές που ξεχώρισαν στο πεδίο της Επικοινωνίας

1.  Έκρηξη Tik Tok

Το δυναμικό μπάσιμο του Tik Tok στην πολιτική επικοινωνία συνεχίζεται. Ως το πιο δημοφιλές στις ηλικίες 17-25, λειτούργησε σαν κανάλι επικοινωνίας με ένα ιδεολογικά αποφορτισμένο ακροατήριο: τη νέα γενιά (Gen Z), ανένταχτους ή και μελλοντικούς ψηφοφόρους που δεν τη συναντά κανείς αλλού. Πρόδηλη ήταν η προσπάθεια πολιτικών αρχηγών και υποψηφίων να προβάλουν ένα πιο ευχάριστο, χαλαρό και ανθρώπινο πρόσωπο στην πλειοψηφία των αναρτήσεών τους. Το βίντεο του Κυριάκου Μητσοτάκη με τίτλο «7 μέρες πριν τις εκλογές» συγκέντρωσε 1,2 εκατ. προβολές, ενώ εξίσου δημοφιλές ήταν και το βίντεο του Αλέξη Τσίπρα μέσα στο αυτοκίνητό του με αναφορές στον Αλί Μπαμπά και τους 40 κλέφτες! Σε άλλο βίντεο, ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης συζητά για ποδόσφαιρο με τον παλαίμαχο ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού Χουάν Ραμόν Ρότσα, ενώ ο πρωθυπουργός μας θυμίζει ότι στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου φοράμε πάντα ζώνη. Δεν έλειψαν και πιο τολμηρές αναρτήσεις υποψηφίων, όπως αυτές της Ελένης Αυλωνίτου (ΣΥΡΙΖΑ) η οποία καλεί τους ψηφοφόρους να τηγανίσουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη, και του Άρη Τσαμπίρα να χορεύει Snik με φωτορρυθμικά σε πράσινο φόντο. Ουδείς εκ των δύο πάντως εξελέγη.

2. Συνεντεύξεις σε youtubers

Στη μάχη της επικοινωνίας ρίχθηκαν και οι youtubers, δηλαδή πρόσωπα που παράγουν περιεχόμενο στο YouTube. Τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο Αλέξης Τσίπρας παραχώρησαν συνεντεύξεις στις youtubers Nefeli Meg (26.200 subscribers) και ZoePre (146.000 subscribers) αντιστοίχως. Οι επιλογή των youtubers δεν έγινε τυχαία, αφού εντοπίστηκαν επαγγελματίες του είδους που θεωρούνται πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία και το ιδεολογικό πλαίσιο που εκπροσωπούν οι δύο αρχηγοί. Πρόκειται για διαφορετικού είδους συνεντεύξεις που χαρακτηρίζονται από χαλαρότερο ύφος, περισσότερη ευθύτητα και λιγότερο τακτ στις ερωτήσεις. Ο κ. Μητσοτάκης μεταξύ άλλων συζήτησε για θέματα όπως η παρουσία των γυναικών στην πολιτική, η φορολογία, η αστυνομική βία και οι δημόσιες μεταφορές, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας για θέματα που αφορούν τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, τον διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας, την πατρότητα κ.ά. Και οι δύο αρχηγοί κάλεσαν τις νέες και τους νέους να πάνε να ψηφίσουν. Σημειώνεται ότι σε συνέχεια των συνεντεύξεων σχολιάστηκε το γεγονός ότι η Νεφέλη είχε κλειστά τα σχόλια κάτω από το βίντεο, ενώ η Ζωή ανοικτά.

3. Ταυτόχρονες εμφανίσεις μέσω ολογράμματος

Ομιλίες σε τρία διαφορετικά σημεία έκανε ταυτόχρονα ο υποψήφιος με τη ΝΔ Άδωνις Γεωργιάδης. Κι ενώ έδινε το παρών του σε συγκέντρωση στο Γαλάτσι, την ίδια ώρα το ολόγραμμά του συνομιλούσε και απαντούσε σε ερωτήματα νέων στο Μαρούσι και το Νέο Ψυχικό. «Με τα ολογράμματα που παρουσιάζουμε, εγκαινιάζουμε τη νέα εποχή στην πολιτική επικοινωνία…», δήλωσε ο κ. Γεωργιάδης

4. Λειτουργία ανεπίσημων σελίδων

Μέσω λειτουργίας ανεπίσημων σελίδων, κυρίως στο Facebook, τα κόμματα είπαν όσα δεν μπορούσαν να πουν on the record. Για παράδειγμα, η σελίδα ΔΕΔΟΜΕΝΟ φαίνεται να πρόσκειται στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ κανονικά συνέχισαν τη λειτουργία τους οι γνωστές Ομάδες Μνήμης (ΣΥΡΙΖΑ) και Αλήθειας (ΝΔ), οι οποίες επικεντρώνονται περισσότερο στην αποδόμηση των πολιτικών τους αντιπάλων, κυρίως μέσα από τη χρήση οπτικοακουστικού υλικού.

5.«Σπαμάρισμα» μέσω Viber & WhatsApp

Η συγκεκριμένη πρακτική ξεχώρισε για τα αρνητικά συναισθήματα που προκάλεσε στη διάρκεια της εκστρατείας. Η λανθασμένη χρήση των εφαρμογών Viber & WhatsApp από πλευράς υποψηφίων, μέσα από την υπερβολική χρήση των Channels και των Groups, προκάλεσε τον εκνευρισμό και τη δυσφορία αρκετών ψηφοφόρων. Πληροφορίες κάνουν λόγο για αλόγιστη χρήση που πλησιάζει επικίνδυνα τα όρια της παρενόχλησης και της παραβίασης προσωπικών δεδομένων. Η ανάγκη των υποψηφίων να μοιραστούν μέσω μηνυμάτων κάθε τους βήμα και δραστηριότητα, τις περισσότερες φορές εισπράττεται αρνητικά από τους παραλήπτες.

Σε 24ωρη βάση, κόμματα και υποψήφιοι αναρτούσαν δεκάδες «ιστορίες» στα Social Media. Με βίντεο από συγκεντρώσεις, από το backstage συνεντεύξεων, από το αυτοκίνητό τους, από τις επαφές με πολίτες ή και με φωτογραφίες που προανήγγελλαν επόμενες δράσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την προεκλογική οι πολιτικοί αρχηγοί τίμησαν με την παρουσία τους αρκετές πρωινές εκπομπές ή εκπομπές με μη αμιγώς πολιτικό περιεχόμενο, στην προσπάθειά τους να εκπέμψουν μια πιο χαλαρή και προσιτή εικόνα.

Δεν έλειψαν επίσης οι μικρές και οι πιο μεγάλες τελικές συγκεντρώσεις σε πλατείες, ούτε και οι συνάξεις σε σπίτια (30-40 ατόμων), οι επισκέψεις σε λαϊκές αγορές, βιομηχανίες, επιχειρήσεις και καταστήματα. Μια εικόνα που ήθελαν να αναδημοσιεύσουν στα Social Media ακριβώς για να δείξουν την επαφή που έχουν με τον απλό κόσμο (εργαζόμενους, ηλικιωμένους, φοιτητές κ.λπ.). Αισθητά μειωμένη σε αυτή την προεκλογική ήταν η αφισοκόλληση στους δρόμους των μεγάλων πόλεων, όπως επίσης η έκδοση φυλλαδίων και μπροσούρων. Λιγότερες ήταν επίσης οι διαφημίσεις σε billboards.

Καταληκτικά, η επικράτηση της εικόνας έναντι της πολιτικής γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Μια εικόνα που προκαλεί θετικά συναισθήματα, ένα ευχάριστο βίντεο και μια πιο lifestyle προσέγγιση φαίνεται να αποτελούν τη νέα τάξη πραγμάτων στον χώρο της πολιτικής επικοινωνίας. Όλα αυτά όμως έχουν όρια τα οποία γρήγορα εξαντλούνται, καθότι την επομένη των εκλογών τα πραγματικά προβλήματα έχουν πολιτικό πρόσημο και όχι επικοινωνιακό. Η μνήμη της κοινής γνώμης παραμένει βραχεία και στο τέλος του μήνα οι πολίτες δεν θυμούνται τα Tik Tok videos ούτε τα ολογράμματα. Κρίνουν αυστηρά στη βάση της δικής τους πραγματικότητας. Αν επιβεβαιώθηκε κάτι σε αυτή την αναμέτρηση είναι ότι οι εκλογές δεν κρίνονται στην προεκλογική περίοδο, εκτός και εάν οι διαφορές είναι οριακές. Οι προεκλογικές εκστρατείες δύσκολα ανατρέπουν εδραιωμένες τάσεις, και μια καλή καμπάνια δεν διαγράφει το τι συνέβη τα προηγούμενα χρόνια.