Πρόγραμμα αναβάθμισης τουρκικών F-16: Διαρκής διπλωματική διελκυστίνδα μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας

Ο τουρκικός στόλος των μαχητικών F-16C/D περιλαμβάνει τις εκδόσεις block 30/40/50 και τα block 50+ advanced, τα οποία αποκτήθηκαν μέσω των προγραμμάτων Peace Onyx. Η τουρκική πολεμική αεροπορία (THK), απέκτησε συνολικά 270 μαχητικά αεροσκάφη του συγκεκριμένου τύπου, τα ατυχήματα ωστόσο στη διάρκεια της τριακονταετούς - σχεδόν – υπηρεσίας, απομείωσαν τα διαθέσιμα αεροσκάφη στα 240.

Η Τουρκία αναβάθμισε στα μέσα της δεκαετίας του 2000, 208 συνολικά αεροσκάφη στο επίπεδο CCIP, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται νέο φιλόδοξο πρόγραμμα αναβάθμισης σε εθνική βάση, υπό την επωνυμία OZGUR. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, το πρόγραμμα θα εκσυγχρονίσει τα τουρκικά μαχητικά στο αντίστοιχο επίπεδο των Block 70 Vipers, χρησιμοποιώντας απάρτια αναβάθμισηςς τα οποία παράγονται αποκλειστικά από την εθνική πολεμική βιομηχανία.

Η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι διακηρύττει την ικανότητα να αναβαθμίσει τον αεροπορικό της στόλο χωρίς τη συνδρομή των ΗΠΑ, πράττει προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, επιμένοντας στην παράδοση 80 συλλογών αναβάθμισης από τη μητρική Lockheed Martin και στην κατασκευή 40 νεότευκτων μαχητικών F-16C/D block70. Ένας εκ των πρωταρχικών στόχων των Τούρκων επιτελών παραμένει η  αντικατάσταση και των 18 (περίπου) επιχειρησιακών F-4E Terminators, επιτυγχάνοντας υψηλό ποσοστό ομοιογενοποίησης του αεροπορικού στόλου.

Η Οικονομική και Διπλωματική Διάσταση

Η εμμονή της Τουρκίας για παράδοση των κιτ αναβάθμισης και της αγοράς 40 νεότευκτων Vipers, επιδέχεται πολυδιάστατη ερμηνεία. Ασφαλώς υφίσταται η πρόθεση να διατηρηθεί ένας ευμεγέθης ομοιογενοποιημένος και επιχειρησιακά μάχιμος στόλος σε υπηρεσία, για τουλάχιστον μια 20ετία. Επιπλέον καταδεικνύεται η αδυναμία της Τουρκίας να υποστηρίξει σε αυτόνομη εθνική βάση ένα πρόγραμμα που ενσωματώνει τεχνολογία αιχμής, παρά τα εντυπωσιακά επιτεύγματα της αμυντικής της βιομηχανίας.

Για την Άγκυρα όμως υφίσταται και η οικονομική διάσταση, καθότι έχει καταβάλλει το κονδύλι των 1,4 δις δολαρίων στην Ουάσιγκτον προκειμένου να συμμετάσχει στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35, από το οποίο αποβλήθηκε στη συνέχεια, λόγω της παραλαβής των Α/Α συστοιχιών SA-21/S-400. Οι χαμηλόβαθμοι Τούρκοι αξιωματούχοι οι οποίοι αφίχθησαν στην αμερικανική πρωτεύουσα τον Αύγουστο του 2022, προκειμένου να αναζητήσουν με τους Αμερικανούς ομολόγους τους, κοινό κώδικα συνεννόησης για το ζήτημα των F-16, έθεσαν εξαρχής το ζήτημα του οικονομικού συμψηφισμού. Ήτοι το ποσό των 1,4 δις δολαρίων να «μεταφερθεί» στο πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 και το τουρκικό δημόσιο να συμπληρώσει το υπολειπόμενο χρηματικό ποσό. Οι Αμερικανοί διαφωνούν με την προσέγγιση της Άγκυρας, διότι μέρος του τουρκικού κονδυλίου διοχετεύτηκε σε επενδύσεις προς την τουρκική αμυντική βιομηχανία, προκειμένου να υποστηρίξει τη συμπαραγωγή των F-35. Επομένως για τις ΗΠΑ, το χρηματικό ποσό δεν υφίσταται ή τουλάχιστον δεν υφίσταται αυτούσιο. Η συγκεκριμένη διαφωνία αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα για την υλοποίηση του προγράμματος και δεν αποκλείεται η προσφυγή εκ μέρους των Τούρκων σε διεθνές διαιτητικό όργανο, με αίτημα την επιστροφή των συγκεκριμένων κονδυλίων.

Η Τουρκία προκειμένου να επιτύχει την έγκριση της κυβέρνησης των ΗΠΑ για την παράδοση των F-16, έθεσε προσκόμματα στην ενταξιακή πορεία της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αντιστοίχως και η Ουάσιγκτον η οποία αναζητά άμεσα «διαθέσιμα» F-16 προκειμένου να τα παραδώσει στο Κίεβο, απευθύνθηκε στην τουρκική κυβέρνηση για  να παραδώσει τα «παλαιότερα» block30 (λιγότερα από 30 μαχητικά), προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τον εκσυγχρονισμό και την παράδοση των νέων αεροσκαφών. Μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να θέσει σε «τροχιά σύγκρουσης» τις άριστες σε όλα τα επίπεδα, ρωσοτουρκικές σχέσεις. Στην παρούσα φάση όπου εκτός των υψηλών εμπορικών συναλλαγών, των διαρκών διπλωματικών συνεννοήσεων Μόσχας και Άγκυρας για τις περιοχές κοινού ενδιαφέροντος (π.χ. Συρία, Καύκασος κ.α.), το τουρκικό πυρηνικό πρόγραμμα εξαρτάται σε απόλυτο βαθμό από τις καλές προθέσεις των Ρώσων,  θεωρείται αδιανόητη μια ρωσοτουρική ρήξη. Εν τέλει, ίσως αυτή να είναι και η πραγματική πρόθεση των ΗΠΑ.

Κανείς δεν αμφιβάλλει για την αξία του κινήματος «No Jet for Turkey» στο οποίο πρωτοστατεί η ελληνική ομογένεια, όμως το πρόγραμμα των τουρκικών F-16 περιλαμβάνει πολυδιάστατες πτυχές και κυρίως γεωπολιτικής και οικονομικής φύσεως. Οι τελευταίες πληροφορίες από την Ουάσιγκτον είναι αποθαρρυντικές, καθότι το προεδρικό περιβάλλον φαίνεται να εναρμονίζεται με το τουρκικό αίτημα. Μένει να αποδειχτεί σε ποια σημεία συγκλίνουν οι δυο πλευρές, προκειμένου να βρέθηκαν ευήκοα ώτα ως προς τα τουρκικά αιτήματα, εντός του Λευκού Οίκου.