Ναυάγιο στην Πύλο: Μην ρωτάτε γιατί είναι εδώ, βοηθήστε να ανοίξει ένας δρόμος ασφάλειας

Για τους περισσότερους από εμάς, κάθε λεπτό που περνάει το τελευταίο 24ωρο, από την ώρα που έγινε γνωστή η είδηση του ναυαγίου ανοιχτά της Πύλου και του πνιγμού εκατοντάδων βασανισμένων ανθρώπων, είναι αδιανόητο. Μετρά τις αρχές της ηθικής, τις αξίες του κόσμου, τις αντοχές όλων μας και στη ζυγαριά τις βρίσκει πολύ λίγες. Άνθρωποι και σκοτάδι γίνονται ταυτόσημοι όροι σε ένα δυσνόητο σύμπαν απαξίωσης. Ναι, οι πιο πολλοί από εμάς ενημερωθήκαμε για το γεγονός το μεσημέρι της Τρίτης, ανάμεσα σε άλλα νέα για το debate των πολιτικών αρχηγών, τις εκλογές και τις καιρικές προβλέψεις. «Πάλι!», είπαμε αυθόρμητα, μετά από λίγο ταρακουνηθήκαμε και σταματήσαμε. Το χειρότερο στάδιο της φρίκης είναι να τη συνηθίζεις, να μη σε σοκάρει πλέον. Η χθεσινή ημέρα ξεπέρασε ό,τι είχαμε ζήσει.

Όχι μόνο γιατί οι νεκροί της Πύλου είναι τόσοι πολλοί -πολύ περισσότεροι από όσους καταγράφηκαν στα τελευταία ναυάγια στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας- αλλά και γιατί η πρόσφατη τραγωδία διογκώνει και πάλι όλα τα εγκλήματα που τόσα χρόνια λαμβάνουν χώρα, δημιουργώντας για τους απόκληρους αυτού του κόσμου τόπους μαρτυρίου, ξεχειλισμένες αποθήκες ψυχών παρατημένων από θεούς και ανθρώπους. Διογκώνει τη γύμνια μας και μηδενίζει τη σκέψη όσων πιστεύουν πως όλα αυτά είναι πολύ μακριά μας, εκτυλίσσονται σε απομακρυσμένα νησιά και δεν παρεισφρέουν στον καθημερινό μικρόκοσμό μας.

Όχι, οι άνθρωποι στην Καλαμάτα και σε άλλες περιοχές τόσο κοντά στην Αθήνα δεν είχαν βιώσει κάτι αντίστοιχο κι όμως από χθες -όσοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είχαν κάποια επαφή με τους διασωθέντες- αναλογίζονται διαφορετικά την αποφασιστικότητα αυτού που δεν έχει τίποτα να χάσει. Την δύναμη που αντλούν όσοι αγκομαχούν στη διαδρομή, όσοι λαχανιάζουν και κουράζονται, ξαποσταίνουν λίγο και συνεχίζουν τη διαδρομή για μια καλύτερη τύχη. Ομάδες ανθρώπων με βήμα που δεν χωρά πισωγυρίσματα και βλέμμα στραμμένο στον ουρανό ξεκινούν μια απελπισμένη έξοδο και βρίσκονται δίπλα μας, καθόλου μακριά μας, χτυπούν τις πόρτες μας, είναι όλοι εμείς.

Όσοι δεν χάθηκαν στο απέραντο νεκροταφείο της Μεσογείου και επιβίωσαν, δεν είναι χαρούμενοι. Για όλους αυτούς, η στεριά δεν σηματοδοτεί την ανακούφιση, αλλά μονάχα την απώλεια. Δεν είναι βιαστικοί, δεν έχουν κάπου να πάνε, μουδιάζουν και φοβούνται. Κι όσοι από εχθές μιλούν δημόσια και υιοθετούν ξενοφοβικά στερεότυπα, οφείλουν -στη μνήμη εκείνων που χάθηκαν- να κάνουν μια μικρή παύση από τους αυτοματισμούς τους και να αναλογιστούν -έστω και για ένα λεπτό- τον αβάσταχτο ψυχικό φόρτο και τη μεγάλη περιπέτεια που συνοδεύει την απόφαση να αφήσεις πίσω ό,τι σε έχει συγκροτήσει ως προσωπικότητα, για να πάρεις τον δρόμο της προσφυγιάς. Ίσως τότε συνειδητοποιήσουν πως για κάποιους η επιλογή αυτή είναι το ίδιο το διακύβευμα της ζωής. Καμία ψυχή δεν έφτασε εδώ σαν «απειλή», αλίμονο αν η αναζήτηση μιας αξιοπρεπούς ζωής ή της ειρήνης μπορεί να πλαισιωθεί με τέτοιες έννοιες.

Με βάση τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ο αριθμός των νεκρών και αγνοούμενων ξεριζωμένων στη Μεσόγειο φτάνει ήδη, στα μισά του έτους στο 2023, τους 1.037. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, μόνο το 2022 έχασαν τη ζωή τους ή ήταν αγνοούμενοι στη Μεσόγειο 2.439 άνθρωποι. Nα σημειωθεί ότι ο αριθμός των αγνοούμενων είναι σίγουρα μεγαλύτερος αφού σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν οι πραγματικοί αριθμοί των μεταναστών και των προσφύγων που ταξίδευαν.

Εν κατακλείδι και σε συνέχεια των προηγούμενων φρικτών αριθμών, μια μόλις εβδομάδα πριν τις εκλογές, όσοι πρόκειται να διεκδικήσουν την ψήφο των πολιτών, οφείλουν και είναι ανάγκη, πιο επιτακτική από ποτέ, μετά τη σιωπή που επιβάλλεται, να μιλήσουν ανοιχτά στο κοινό τους για το προσφυγικό. Να τιμήσουν τους νεκρούς με πράξεις βαθιάς κατανόησης και όχι τυπικής λατρείας που ηχεί σαν πλάνη. Να πουν σε όσους τους στηρίζουν τι θα πει πρόσφυγας, να σεβαστούν ίσως για πρώτη φορά, τα δικαιώματά των κατατρεγμένων και τον αγώνα που δίνουν ενάντια στις γραφειοκρατίες, ενάντια στο μίσος που πηγάζει ακόμα και στις ρίζες του πολιτικού -πολλές φορές-λόγου. Κι αυτό, ως ελάχιστο φόρο τιμής στις ψυχές τους.