Ο δάσκαλος Νίκος Μουτσόπουλος

Με τον θάνατο του Νικόλαου Μουτσόπουλου (1927-2019) ο Χάρος κλείνει τους λογαριασµούς του µε µια ιδιότυπη, χαρισµατική γενιά, που θα µπορούσε να χαρακτηριστεί ως «πρώτη µεταπολεµική». Ο αρχιτέκτονας, ερευνητής, καθηγητής του Πολυτεχνείου της Θεσσαλονίκης, και πολυσχιδής συγγραφέας, «Μακεδόνας από την Αρκαδία», ανήκει σε µια οµάδα διανοητών που διδάχτηκαν από τη γενιά του ’30, διαπέρασαν νέοι την Κατοχή και τον Εµφύλιο και από τη δεκαετία του ’50 αφοσιώθηκαν στα πολλαπλά ενδιαφέροντά τους.

Ο Μουτσόπουλος βίωσε τον µεταπόλεµο αφιερώνοντας τη ζωή του στη διδαχή και την ολοκλήρωση ενός ευρύτατου ορίζοντα γνώσεων και σκληρής δουλειάς, αφήνοντας εκατοντάδες εργασίες, βιβλία, συνθέσεις και υποθήκες που αποτελούν τη βάση µιας «χειροποίητης επιστήµης» σε ποικίλους τοµείς. Εργο του η αποτύπωση µιας ιστορικής-γεωγραφικής πραγµατικότητας, το άνοιγµα της θύρας προς µια επίγνωση του δοµηµένου περιβάλλοντος, τόσο στην παγκόσµια όσο και, κυρίως, στη διαβαλκανική ερµηνεία του χώρου που κληρονοµήθηκε στους νεότερους, χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ την έρευνα των πολιτισµών της Ανατολής.

Αυστηρός, πολυπράγµων και πληθωρικός, άσκησε σε δεκάδες σειρές σπουδαστών και ερευνητών αξιοσηµείωτη επιρροή. ∆εν ήταν µόνος, αλλά χωρίς αυτόν όλα θα ήταν πιο συµβατικά, πιο αναµενόµενα. Χρόνια πάνω στην ανασκαφική πράξη, ακολουθώντας ποικίλες πηγές και ιστορικά σύνολα, ξεκίνησε από την αρχιτεκτονική του παρελθόντος από την Αίγινα έως τις Πρέσπες, τα φρούρια και τις µεσαιωνικές υποδοµές του κεντρικού βαλκανικού χώρου, επιµένοντας στη δηµιουργία ενός «εργόχειρου» βιωµατικής ιστορικής µνήµης, και αυτό το κατάφερε σε χρόνια Ψυχρού Πολέµου και εφεξής, καθώς συγκέντρωσε το ενδιαφέρον και τη συµπάθεια συναδέλφων του ακαδηµαϊκών από πολλές γειτονικές χώρες.

Χάρη στην εργώδη συνεισφορά της γενιάς του και την προσωπική του ακτινοβολία, οι νεότεροι προχώρησαν προς την αυτογνωσία, βιώνοντας την περιπέτεια µιας µυστικής «άλλης Ελλάδας» που πάλευε να υπάρξει πέρα από τα πολιτικά και κοινωνικά στερεότυπα, µέσα από την αλληλογνωριµία και την επίγνωση µιας πολιτιστικής κληρονοµιάς που σήµερα µας απασχολεί όλο και περισσότερο. Υπήρξα µαθητής του, κι αυτή είναι η λιτή αναφορά που εξηγεί το πένθος που αισθάνοµαι µε την απώλειά του