Το αντίθετο της γραφειοκρατίας

«Γραφειοκρατία» ονοµάζεται ο τρόπος οργάνωσης µιας οµάδας όταν την αντικρίζουµε απέξω. Σαν να βλέπουµε µια βιτρίνα από τον δρόµο δηλαδή. Αν βρισκόµαστε στο εσωτερικό της βιτρίνας, δεν µιλάµε για «γραφειοκρατία». Μιλάµε για «οργάνωση της εργασίας», για «κανονισµό», για «εγκύκλιο» και άλλα συναφή. Συνεπώς η «γραφειοκρατία» δεν είναι κάτι αντικειµενικό. ∆εν υπάρχει στην πραγµατικότητα. Εκφράζει την υποκειµενική οπτική εκείνου που βρίσκεται έξω από τη βιτρίνα. Περιλαµβάνει ό,τι ο έξω κόσµος δεν καταλαβαίνει από τη λειτουργία της οµάδας.

Αντιστρόφως, ο «κανονισµός» και η «εγκύκλιος» είναι αυτό που σκέπτονται οι κούκλες της βιτρίνας για τον κόσµο που τις κοιτάζει. Γι’ αυτό ούτε οι κανονισµοί και οι εγκύκλιοι υπάρχουν πέρα από τις κούκλες. ∆εν είναι υλικές οντότητες, αλλά φανταστικές. Απόδειξη, η λεγόµενη «απεργία ζήλου» που αποτελεί ό,τι πιο φοβερό έχει ανακαλύψει το συνδικαλιστικό κίνηµα: Να κάνουν δηλαδή οι εργαζόµενοι ακριβώς ό,τι τους έχει πει ο διευθυντής τους, χωρίς καµία παρέκκλιση ή πρωτοβουλία, οπότε παραλύουν τα πάντα και επέρχεται πραγµατικό χάος. Τα γράφω αυτά διότι αντιλήφθηκα ότι µερικοί ερευνητές προσπαθούν να µετρήσουν τη γραφειοκρατία µε ώρες απασχόλησης.

Χρειάζεται, λένε, ο Γάλλος δέκα ώρες για να ολοκληρώσει µια εργασία και ο Ελληνας χρειάζεται δώδεκα, και από αυτό βγάζουν το λανθασµένο συµπέρασµα ότι η Ελλάδα έχει µεγαλύτερη γραφειοκρατία κατά 20%. ∆εν λαµβάνουν όµως υπόψη τους ότι ο Γάλλος δέκα ώρες συµπληρώνει έντυπα, ενώ ο Ελληνας µέσα στο δωδεκάωρο θα πεταχτεί για δύο-τρεις δουλίτσες εξωτερικές, θα µιλήσει στο τηλέφωνο µε τον φίλο του, θα διευκρινίσει πώς µπήκαν όλα τα γκολ της προηγούµενης Κυριακής και ενδέχεται, αν είναι µάνα και σύζυγος, να καθαρίσει και δύο κιλά φασολάκια.

Οπότε, στην πραγµατικότητα ο Ελληνας έχει ξεπετάξει τα διαδικαστικά σε ένα δίωρο, όση ώρα κάνει ο Γάλλος να ξύσει το µολύβι του. Αποτελεί µέγα λάθος να µετράµε µε ώρες την εφαρµογή εγκυκλίων. Κανείς δεν τις έχει διαβάσει ολόκληρες στην πραγµατικότητα και ίσως κανείς δεν τις έχει γράψει. Και στο κάτω κάτω, πώς παράγεται µια εγκύκλιος; Μετά την έκδοση νόµου. Πώς παράγονται οι νόµοι; Από τη Βουλή. Ποιος εκλέγει τη Βουλή; Ο λαός. Αρα ποιος φταίει για τις εγκυκλίους; Ε, αυτός είναι που φταίει και για τη γραφειοκρατία.