Η ποσαπαίρνης και τα τερλίκια

Την ίδια ώρα που φουντώνει η οργή για τη σύλληψη 90χρονης που πουλούσε τερλίκια.

Δύο διαφορετικά περιστατικά, τα οποία εµφανίστηκαν στην επικαιρότητα την ίδια χρονική στιγµή και οι περισσότεροι τα συνέκριναν για να τονίσουν το άδικο αυτής της ζωής. Και οι δύο ιστορίες κουβαλάνε στη διήγησή τους δύο συγκεκριµένες λέξεις: «ποσαπαίρνης» και «τερλίκια»...

Η ποσαπαίρνης, εν προκειµένω, είναι -κατά πολλούς- η Μυρσίνη Λοΐζου. Η λέξη αυτή έχει σαφώς παλιώσει, ωστόσο, σύµφωνα µε τον Νίκο Σαραντάκο και τις «Λέξεις που χάνονται», δεν έχει πάψει να ακούγεται. Γι’ αυτό φρόντισε να της χαρίσει την αθανασία ο Κωστής Παλαµάς µε τον στίχο «Ο ποσαπαίρνης µε τον θεσιθήρα / για την πατρίς καβγά στους καφενέδες», σε σηµείο που πολλοί να νοµίζουν ότι ο Παλαµάς έπλασε τη λέξη, ενώ στην πραγµατικότητα είναι αρκετά παλιότερη. «Ποσαπαίρνης» ονοµάστηκε τον 19ο αιώνα ο επιτήδειος «ηµέτερος» που λυµαίνεται το δηµόσιο ταµείο µε παχυλούς µισθούς ή ρεµούλες και κοµπίνες. Οπως θυµάται ο Δ. Ταγκόπουλος σε µεταγενέστερο χρονογράφηµά του (1923), «στην εποχή του τρικουπισµού είχε καθιερωθεί και ιδιαίτερο επίθετο, οι Ποσαπαίρνηδες, µιλούσες υπέρ του Τρικούπη και σε ρωτούσαν “πόσα παίρνεις από το ∆ηµόσιο Ταµείο για να γράφεις έτσι;”». Στις προεκλογικές συγκεντρώσεις της εποχής συχνά ακουγόταν το σύνθηµα «Οξω οι ποσαπαίρνηδες». Ο Σουρής αναφέρθηκε πολλές φορές στους ποσαπαίρνηδες: «Κάθε ντούρος ποσαπαίρνης / ας οδύρεται κι ας φρίττει, / όσα έφαγε ως τώρα / θα του βγουν από τη µύτη». Μια λέξη που χάνεται, ωστόσο οι ποσαπαίρνηδες δεν υπάρχουν απλώς ανάµεσά µας αλλά ζουν και βασιλεύουν.

Τα τερλίκια που πουλούσε στη λαϊκή αγορά η γιαγιά για να ζήσει προέρχονται από την τουρκική λέξη «terlik», που σηµαίνει χοντρή κάλτσα, συνήθως µάλλινη, πλεκτή, που φοριέται µέσα στο σπίτι αντί για παντόφλα. Οι Πόντιοι τα φορούσαν και τα έλεγαν «τερλίκια», ως παραφθορά της ίδιας λέξης – πάντα όµως µε την ίδια σηµασία και την ίδια χρήση.

Το «ξεψάχνισµα» στις απολαβές της Λοΐζου είναι φυσιολογικό, λόγω της υποψηφιότητάς της για την Ευρωβουλή. Στην περίπτωση, όµως, της 90χρονης, ποιος σήκωσε το τηλέφωνο για να την καταγγείλει επειδή πουλούσε, παρανόµως, τερλίκια;