Οι προϋποθέσεις για διάλογο με την Τουρκία

Η τωρινή εποχή που ζούμε αντικατοπτρίζει μία τεράστια σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής και η Ελλάδα είναι στη μέση. Από τη μία έχουμε την Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν, την Λευκορωσία και κάποιες αραβικές χώρες, και από την άλλη έχουμε το Δυτικό κόσμο (ΝΑΤΟ, ΕΕ, Ισραήλ, Αίγυπτο).

Και η Τουρκία ως συνήθως μπαλαντέρ, εντός-εκτός και εναλλάξ. Αν η Τουρκία δεν αλλάξει ρότα, την Δύση την συμφέρει ο πλήρης έλεγχος των Στενών και ο διαμελισμός της Τουρκίας. Η Τουρκία μπερδεύει τα πράγματα και τη θέση της Δύσης σε Ουκρανία, Ισραήλ, Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Αρμενία και Σουηδία. Όπως έχουμε ξαναπεί, όταν οι Δυτικοί σου τραβάνε το χαλί κάτω από τα πόδια είσαι ο τελευταίος που το καταλαβαίνεις.

Η αμφιλεγόμενη συμπεριφορά της Τουρκίας και η αναξιοπιστία της είναι υπέρ της Ελλάδας. Η Ελλάδα έχει αναβαθμισθεί και ως στρατηγικό τμήμα του Δυτικού άρματος, και ως ενεργειακή πηγή.

Προσωπικά έλεγα σε φίλους μου μερικά χρόνια πριν, πολύ πριν αρχίσουν οι μαζικές μετακινήσεις Αμερικανικών στρατευμάτων και υλικού στην Ανατολική Ευρώπη, να ετοιμαζόμαστε για Παγκόσμιο Πόλεμο που θα ξεκινούσε μάλλον κάπου στη Μέση Ανατολή. Η παγκόσμια σύρραξη τελικά ξεκίνησε από Ουκρανία και συνεχίζεται στη Μέση Ανατολή.  Όπως φαίνεται, θα έχει φάσεις έντονων συγκρούσεων και φάσεις ψυχροπολεμικές. Η δύναμη πυρός σήμερα δεν συγκρίνεται επ’ ουδενί με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Γι’ αυτό και οι όποιες εξελίξεις αργούν, διότι θα είναι καταστροφικές.

Υπάρχουν πολλοί κρίσιμοι παράγοντες. Ένας λόγος είναι η παγκοσμιοποίηση. Σημειώστε ότι και πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχε έξαρση της παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση αντιβαίνει σε εθνικά συμφέροντα. Δεύτερον, ο υπερπληθυσμός και οι καλύτερες ευκαιρίες αλλού συνοδεύεται από μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Σε κάποιο σημείο, μπορεί να υπάρξει και μία σημαντική χρηματοπιστωτική κρίση, που είναι ο τρίτος παράγοντας, η οποία όμως δεν έχει συμβεί ακόμα. Βέβαια, υπάρχουν φούσκες και στο χρηματιστήριο και στην αγορά ακινήτων που μπορεί να σκάσουν ανά πάσα ώρα και στιγμή. Π.χ. το Standard and Poor’s 500 είχε το δεύτερο τρίμηνο του 2023 μέσο όρο P/E ratio 24.59, ενώ τα τελευταία 15 χρόνια ο μέσος όρος (σημειωτέων, με εξαίρεση τα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης) ήταν 19.4. Επίσης. Η καμπύλη αποδόσεων είναι ακόμα ανεστραμμένη, πού προβλέπει ύφεση, και όμως το χρηματιστήριο έχει ανακάμψει ενώ συνήθως το χρηματιστήριο προβλέπει την οικονομία κατά 6-8 μήνες. Βέβαια, παραλίγο να έχουμε μεγάλη τραπεζική κρίση όταν η Κεντρικές Τράπεζες άρχισαν να ανεβάζουν τα επιτόκια. Ένας λόγος που δεν έχουμε εισέλθει ακόμα σε φάση ύφεσης είναι η μέχρι τώρα χρηματοοικονομική χαλαρότητα που αντιβαίνει στην πολιτική αύξησης των επιτοκίων, και το γεγονός πως το χρηματιστήριο σήμερα επηρεάζεται από τα bots που εκτελούν αυτόματα κερδοφόρες συναλλαγές ή η έμφαση σε εταιρίες υψηλής τεχνολογίας. Ένας σημαντικός τέταρτος παράγοντας για παγκόσμια σύρραξη είναι η ανάδειξη αυταρχικών ηγετών ή δικτατόρων σε πολλές χώρες της Υφηλίου. Δηλαδή εν δυνάμει έχουμε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.

Τι επιδιώκει η Τουρκία; Η Τουρκία είναι προβλέψιμα απρόβλεπτη. Σημειώστε ότι το κύριο επιτόκιο στην Τουρκία είναι 40% και ο επίσημος πληθωρισμός στο 61.4%. Παρόλα αυτά η Τουρκία δεν επικεντρώνεται στα οικονομικά της προβλήματα. Του κ. Ερντογάν του αρέσει πρώτα να προκαλεί και μετά να ζητάει. Η Τουρκία θέλει να γίνει εγγυήτρια δύναμη στη Γάζα. Η Τουρκία έχει βγει στη γύρα για να βρει αεροπλάνα. Ελπίζω οι φίλοι μας οι Βρετανοί και οι Ισπανοί να μην πιέσουν την Γερμανία να ενδώσει για Eurofighters. Αλλά η ακύρωση της συνάντησης με Σούνακ, από τον Σούνακ, είναι κακός οιωνός.

Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, η Τουρκία επιδιώκει να επιλύσουμε τις μεταξύ διαφορές μας εκτός Διεθνούς Δικαίου, και αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο ο κ. Ερντογάν έρχεται στην Ελλάδα για καζάν-καζάν συζητήσεις. Κατ’ αρχάς, η Τουρκία μάλλον δεν έχει ανταλλακτικά για τα F16 που εξηγεί τις λιγότερες παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας. Επίσης, με την αμετροέπειά της τα έχει βάλλει με τους πάντες, συμπεριλαμβανομένων παντοδύναμων χωρών, οπότε ένα διάλειμμα με την Ελλάδα την συμφέρει. Στην Ελλάδα προσπαθεί να δείξει ότι είναι ήπια δύναμη. Ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να αναθεωρήσει τη Συμφωνία της Λωζάνης του 1923 που λέει, π.χ., ότι όλες οι νήσοι, νησίδες και βραχονησίδες μετά τα 3 μίλια ανήκουν στην Ελλάδα.

Οι παραβιάσεις έχουν προς το παρόν σταματήσει αλλά οι προκλήσεις συνεχίζονται. Η Τουρκία συνήψε διεθνώς παράνομη συμφωνία με τη Λιβύη αγνοώντας την Ελληνική ΑΟΖ και τα ενδιάμεσα νησιά. Κάνοντας την Αγία Σοφία τζαμί, ο μέγας ναός καταρέει. Ο κ. Ερντογάν μιλάει για τον «αιώνα της Τουρκίας», οι Τούρκοι μιλάνε για Τουρκικές μειονότητες στην Ελλάδα, θεωρούν ότι πολλά νησιά τους ανήκουν, ακόμα κατέχουν την Βόρεια Κύπρο και παραβιάζουν την ουδέτερη ζώνη. Διάλογο λοιπόν με ποιόν; Να μιλήσουμε για έλεγχο της μετανάστευσης, ευχαρίστως. Για συνεργασίες στον Τουρισμό και το εμπόριο, ναι.

Θέλει μήπως η Κυβέρνηση να επιστρέψουμε στη Συμφωνία της Μαδρίτης του 1997 που άνοιξε την όρεξη της Τουρκίας; Θυμηθείτε ότι η Συμφωνία της Μαδρίτης αναφερόταν σε «σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία της», σε «δέσμευση αποφυγής μονομερών ενεργειών στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οφειλόμενες σε παρεξήγηση» και στη «δέσμευση διευθέτησης των διαφορών με ειρηνικά μέσα, στη βάση αμοιβαίας συναίνεσης και χωρίς τη χρήση βίας ή την απειλή βίας» ακόμα και όταν η Εθνική κυριαρχία διακυβεύεται. Και να μην ξεχάσουμε τη Συμφωνία του Ελσίνκι του 1999, που αναφερόταν ρητά σε «εκκρεμείς συνοριακές διάφορες και συναφή ζητήματα» μεταξύ των δύο χωρών Ελλάδος και Τουρκίας, όπως επίσης και σε χωρίς συνυποσχετικό δυνατότητα της Τουρκίας για υπαγωγή οποιασδήποτε διαφοράς, κατά την μονομερή κρίση της Τουρκίας, στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ευτυχώς που το 2004 αντικαταστάθηκε η φράση «εκκρεμείς συνοριακές διάφορες και συναφή θέματα» με τη φράση «εκκρεμής συνοριακή διαφορά» η οποία είναι φυσικά η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, και υποβαθμίστηκε η υποχρεωτικότητα της προσφυγής στη Χάγη.

Τελειώνοντας, όπως είπα στο τελευταίο άρθρο μου στο ΕΘΝΟΣ, η προσφυγή στη Χάγη είναι λάθος στρατηγική για πολλούς λόγους. Για να πάμε στη Χάγη, χρειάζεται αναγκαία συμφωνητικό. Για να συναινέσει η Τουρκία, θα ζητήσει υποχωρήσεις σε θέματα εθνικής κυριαρχίας. Και δυστυχώς κάποιες ευφάνταστες εγχώριες δεξαμενές σκέψεων (σε όλο το πολικό φάσμα) μας προετοιμάζουν εδώ και χρόνια.

Δεύτερον, είναι πολύ πιθανόν, όπως ήδη φαίνεται στην πράξη, το Διεθνές Δικαστήριο να προσπαθήσει να ικανοποιήσει και τα δύο μέρη. Όταν ο ένας, δηλαδή η Τουρκία, θέλει 0% επήρεια στα νησιά επικαλούμενος «ειδικές συνθήκες» στο Αιγαίο, και ο άλλος, δηλαδή εμείς, αποδίδουμε 100% επήρεια, η λύση θα είναι κάπου ανάμεσα στα δύο. Πιθανώς η απόφαση να είναι κοντινότερα προς την Ελλάδα καθώς όσον αφορά τα νησιά και τις βραχονησίδες, που είναι σημαντικό για μας, το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 υποστηρίζει τις θέσεις μας. Αλλά αν δεν πάρουμε το 100%, μειώνεται η επήρεια του Καστελόριζου, εκτός των άλλων νήσων. Οπότε, η ΑΟΖ της Ελλάδας δεν ενώνεται με αυτή της Κύπρου, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Τρίτον, πηγαίνοντας στη Χάγη, αφήνουμε το Διεθνές Δικαστήριο να πάρει δεσμευτική απόφαση για εμάς, ενώ με διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα διεθνών οργανισμών όπως του ΟΗΕ και της ΕΕ μπορούμε να απομακρυνθούμε εάν η Τουρκία συνεχίζει να εγείρει παράλογες απαιτήσεις. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εμπλακούμε σε απευθείας διαπραγματεύσεις, όπως διακαώς θέλει η Τουρκία για να αποφύγει επιπτώσεις σε περίπτωση μη συμφωνίας. Και όμως φαίνεται ότι αυτό κάνουμε.

Ποιες λοιπόν είναι οι προϋποθέσεις για διάλογο με την Τουρκία; Πρώτα επεκτείνεις τα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο στα 12 μίλια παντού όπως έχεις μονομερές και αναφαίρετο δικαίωμα, μετά κηρύσσεις συνορεύουσα ζώνη άλλων 12 μιλίων. Και μετά ανακηρύσσεις Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Αφού τα κάνεις όλα αυτά, μετά καλείς την άλλη πλευρά σε διάλογο. 

* Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντίκεινται στον φίλο Τουρκικό λαό αλλά στην τωρινή ηγεσία του, και δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.