Τι κληρονομεί διεθνώς στο 2024

Κορυφαίο γεγονός στο διεθνές σκηνικό είναι αναμφισβήτητα ο πόλεμος που ξέσπασε, με αφορμή την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς, μέσα στο έδαφος του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Πρόκειται για μία εξέλιξη που από τους περισσότερους παράγοντες δεν θεωρείτο εφικτή, με τις έως τότε γνωστές δυνατότητες της Χαμάς.

1. Στη Μέση Ανατολή το κορυφαίο γεγονός

Φαίνεται ότι στο ενδιάμεσο η Χαμάς είχε ενισχυθεί σε οπλισμό, σε επιχειρησιακές δυνατότητες και σε εκπαίδευση από το Ιράν, κάτι το οποίο διέλαθε της προσοχής των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ και των άλλων χωρών.

Λόγω της πολυπλοκότητας του Μεσανατολικού αλλά και της αυξημένης επιχειρησιακής δυσκολίας, ο πόλεμος αναμένεται να διαρκέσει και κατά το 2024, με το ενδιαφέρον πλέον να επικεντρώνεται στην επόμενη μέρα της Γάζας.

Φαίνεται ότι γίνονται συζητήσεις ώστε να υπάρξει ένα μεταβατικό μικτό σχήμα στη διοίκηση της Λωρίδας της Γάζας, στο οποίο θα αναμειχθούν και μετριοπαθείς αραβικές χώρες (π.χ. Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία), σίγουρα ο ΟΗΕ, πιθανόν η Ε.Ε., και κάποιος ρόλος των Αμερικανών. Έτσι ώστε οι Αμερικανοί να εγγυώνται την ασφάλεια του Ισραήλ και οι αραβικές χώρες να εγγυώνται την ασφάλεια του πληθυσμού στη Γάζα.

Όλα αυτά θα πρέπει να γίνουν σε συνεννόηση με την Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος διοικεί το άλλο κομμάτι των Παλαιστινιακών Εδαφών, το μεγαλύτερο, τη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη. Στην Παλαιστινιακή Αρχή θα πρέπει κάποια στιγμή να αποδοθεί και η διοίκηση της Λωρίδας της Γάζας.

Θα αναβιώσουν οι συζητήσεις για μια οριστική λύση του Μεσανατολικού, καθώς φαίνεται ότι έχει ωριμάσει πλέον η ιδέα για την ίδρυση ενός ανεξάρτητου και βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους. Παράλληλα, θα πρέπει να κατοχυρωθεί η ασφάλεια των ισραηλινών συνόρων, αλλά και να απομονωθούν τα επιχειρήματα ακραίων Ισλαμιστών που προσελκύουν τμήματα αραβικών κοινωνιών.

2. Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές, που πιθανόν να ανατρέψουν το σκηνικό

Σημαντικό, αλλά όχι καθοριστικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει το Μεσανατολικό στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου 2024. Αν και είναι ακόμη νωρίς για ασφαλείς προβλέψεις, είναι πιθανό τους επόμενους μήνες να παρακολουθήσουμε αρκετές ανατροπές

Ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχει μια ισορροπημένη στάση, με βασική γραμμή την προστασία του άμαχου πληθυσμού αλλά και το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα. Μια ενδεχόμενη επαναφορά του τέως Πρόεδρου, Ντόναλντ Τραμπ, θα ταρακουνούσε συθέμελα την αμερικανική προσέγγιση.

Ο Τραμπ επί προεδρίας του είχε αφήσει το "ελεύθερο" στον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, να κάνει ό,τι θέλει. Ο Νετανιάχου, και τότε και τώρα, έχει διαμορφώσει μια υπερεθνικιστική κυβέρνηση στο Ισραήλ με συμμετοχή πολλών ακροδεξιών κομμάτων και κομμάτων φανατικά θρησκευόμενων. Γι' αυτό ίσως επισπευσθούν οι συνομιλίες, και αν είναι δυνατόν να καταλήξουν, όσο βρίσκεται στην Προεδρία ο Τζο Μπάϊντεν.

Ο Τραμπ έχει ακόμη μπροστά του πολλές δικαστικές περιπέτειες για μια σειρά από αδικήματα που κατηγορείται, ακόμη και για την περίοδο πριν γίνει Πρόεδρος. Όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό και το εκλογικό Σώμα.

Μεταξύ των παραγόντων που αναμένεται να επηρεάσουν την εκλογική συμπεριφορά των Αμερικανών είναι οι αμβλώσεις, το δικαίωμα στην β, αλλά και οι αθέμιτες πρακτικές που χρησιμοποίησε ο τέως Πρόεδρος για να ανατρέψει τα αποτελέσματα του 2020.

3. Ουκρανία: Ένας επικοινωνιακά «ριγμένος» πόλεμος

Μείζον ζήτημα για τη Δύση, παρά την επικοινωνιακή επικάλυψη του από την κρίση στη Μέση Ανατολή, εξακολουθεί να είναι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στις δυσκολίες να συνεχίσει η αμερικανική βοήθεια -οικονομική και αμυντική- στο Κίεβο, ο πόλεμος δε μπορεί να ξεχαστεί.

Ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ έχει κάνει έκκληση να μπορέσει να συνεχιστεί αυτή η βοήθεια και έχει καλέσει τους Ευρωπαίους να καλύψουν ένα μέρος αυτής της αδυναμίας, θεωρώντας ότι η Ευρώπη θα είναι αυτή που θα πληρώσει τη δυσμενή -για την Ουκρανία- εξέλιξη του πολέμου.

Η διεύρυνση της Συμμαχίας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι συνδεδεμένες με το Ουκρανικό. Η Δύση, μέσω πολλαπλών εκφράσεων, εξακολουθεί να επικεντρώνεται στη διαχείρισή του.

4. Αποδυνάμωση των ισορροπιών που είχαν διαμορφωθεί εδώ και 30 χρόνια

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία σηματοδότησε το τέλος μιας περιόδου τριάντα χρόνων, σχετικής σταθερότητας και ειρήνης.

Η ηγεσία του Πούτιν αμφισβητεί ουσιαστικά τις συνθήκες που επικράτησαν με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Σκέφτονται, διατυπώνουν σκέψεις για αντεκδίκηση, αντιστροφή αυτού που οι ίδιοι θεωρούν ήττα στον Ψυχρό Πόλεμο και αυτό θέτει σε κίνηση πολλές δυνάμεις αποσταθεροποίησης σε όλο το διεθνές σκηνικό.

Την ίδια ώρα, την ευρεία αστάθεια θέλει να εκμεταλλευτεί και η Κίνα επιχειρώντας να αναμειχθεί και στα της Μέσης Ανατολής αλλά και στην αφρικανική ήπειρο. Παράλληλα, αυξάνει τους εξοπλισμούς της και ενισχύει την επιθετική ρητορική εναντίον άλλων χωρών της Ασίας.

Ορισμένες «σταθερές» που είχαμε επί τριάντα χρόνια, αποδυναμώνονται. Αυτό δημιουργεί μια μεγάλη ανασφάλεια και αναστάτωση σε όλο τον κόσμο. Διάφοροι παίκτες θεωρούν ότι μπορούν να εκμεταλλευτούν αυτή την αστάθεια.

Μέχρι το χρονικό σημείο καθιέρωσης νέων ισορροπιών, το σενάριο κρίσεων παραμένει ανοιχτό.

Δεν μιλάμε για μια παγκόσμια κρίση, αλλά είναι πάρα πολύ πιθανές περιφερειακές κρίσεις πίσω από τις οποίες θα βρίσκονται ισχυροί παίκτες του κόσμου.