Τα βόδια, τα κάρα και τα ελληνικά Πανεπιστήμια

Οι γιορτές τελείωσαν, μπήκαμε στο 2024 και πάμε πια να κλείσουμε το ένα τέταρτο του αιώνα που από όλους θεωρείται ο πιο γρήγορος, ο πιο ανατρεπτικός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Θα κάνουμε κάτι για να πιάσουμε και στην Ελλάδα τις ταχύτητες του; Κι από πού να ξεκινήσουμε;

Σας προτείνω ανεπιφύλακτα την Εκπαίδευση και μάλιστα τα Πανεπιστήμια. Σε όποιον σκέφτεται ότι δεν ξεκινάς να κτίζεις από τον ψηλότερο όροφο ή τη στέγη, απαντώ ότι αν δεν έχεις κατασταλάξει σε πέντε ή πενήντα ορόφους και ποιες θα είναι οι χρήσεις τους, είναι μάλλον επικίνδυνο να αποφασίσεις για τα θεμέλια, τα συστήματα ενέργειας και ρύθμισης κλίματος ή τη μετακίνηση των ανθρώπων από, προς και μέσα στο κτίριο -καλύτερα να μείνεις στην παραδοσιακή σου παράγκα!

Ας δούμε τώρα τι Πανεπιστήμια θέλουμε. Καταρχήν, γεμάτα καλούς φοιτητές, από την Ελλάδα και από όλο τον κόσμο! Πανεπιστήμια, Σχολές και Τμήματα που δεν προσελκύουν φοιτητές είναι ξεπερασμένα και άχρηστα. Πώς γεμίζουμε και μάλιστα με καλούς φοιτητές τα Πανεπιστήμια μας; Με επίκαιρα γνωστικά αντικείμενα και πεδία έρευνας, με καλούς καθηγητές και σύγχρονους τρόπους μετάδοσης της γνώσης, με λειτουργικούς και ευχάριστους χώρους, με δυναμική διοίκηση και διεθνή επικοινωνία. Σε όσους αναρωτιούνται γιατί επιμένω στους διεθνείς φοιτητές διαλέγω εδώ τρεις από τους πολλούς λόγους: (1) γιατί οι Έλληνες φοιτητές λιγοστεύουν δημογραφικά,  (2) γιατί χωρίς τα δίδακτρα των διεθνών φοιτητών δεν θα εκσυγχρονίσουμε ποτέ τα Πανεπιστήμια μας προς όφελος και των Ελλήνων και (3) γιατί η χώρα μας μπορεί και χρειάζεται να υποδέχεται καλά μυαλά και καινοτομικές ιδέες και όχι μόνο τουρίστες και μετανάστες!

Και πως θα τα κάνουμε; Φτάνει άραγε η πολιτική βούληση και η οικονομική στήριξη του κράτους; Αν έφτανε, θα τα είχαμε ήδη! Τώρα πρέπει να στηριχθούμε στις ίδιες τις δυνάμεις του Πανεπιστημίου: διεθνή, ανταγωνιστικά και προσοδοφόρα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα, πνευματικά δικαιώματα και τεχνοβλαστοί (spin-off εταιρίες), διεθνώς χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα -είναι μόνο ορισμένα από όσα μπορεί να πετύχει ένα ελληνικό Πανεπιστήμιο, όπως το Αριστοτέλειο που όταν αποφάσισε να ξεκινήσει το διεθνές προπτυχιακό πρόγραμμα στην Ιατρική είδε για πρώτη φορά μετά από δύο σχεδόν δεκαετίες σύγχρονα αμφιθέατρα, εξετάσεις με tablets και προσλήψεις διδακτικού προσωπικού.

Αν συμφωνούμε μέχρι εδώ, ας δούμε τώρα και το θέμα κρατικών και μη Πανεπιστημίων. Προς όποιους πιστεύουν ότι τα πανεπιστήμια του εξωτερικού θα έρθουν στην Ελλάδα για να αλιεύσουν Έλληνες φοιτητές, να τους «υφαρπάσουν» από τα δικά μας δημόσια και να επιβαρύνουν τους οικογενειακούς μας προϋπολογισμούς, απαντώ ξερά: δεν είστε καλά πληροφορημένοι! Ελληνικών ή μη συμφερόντων, ένα διεθνές παράρτημα ξένου Πανεπιστημίου θα έρθει εδώ για να προσελκύσει διεθνείς φοιτητές, αξιοποιώντας τη φήμη του και τα καλά της χώρας μας. Αν εμείς δε θέλουμε να μείνουμε οι ξενοδόχοι και οι εστιάτορες αυτής της ιστορίας, ας κάνουμε τα δικά μας δημόσια Πανεπιστήμια πραγματικά ανταγωνιστικά και ελκυστικά προς αυτό το ίδιο διεθνές κοινό. Μπορούμε; Ναι, αρκεί να αποσπάσουμε τη διοίκηση των ανωτάτων εκπαιδευτικών μας ιδρυμάτων από την εδραιωμένη συντηρητική -σχεδόν φοβική προς την αλλαγή- νοοτροπία. Θα μας ωφελήσουν τα μη κρατικά Πανεπιστήμια; Ναι, γιατί θα συμβάλουν στην εικόνα της Ελλάδας ως διεθνούς εκπαιδευτικού προορισμού υψηλού επιπέδου και αυτός είναι ο μόνος σοβαρός λόγος για την επιβολή και την αυστηρή τήρηση προδιαγραφών ποιότητας.

Για ποια μεγέθη μιλάμε; Είναι θέμα κύρους ή πραγματικής συμβολής στην εθνική οικονομία και τη διεθνή ισχύ της χώρας; Αφορά τους ακαδημαϊκούς μας ή κάθε Έλληνα πολίτη; Ρίξτε μια ματιά στην Ιταλία ή στην Κύπρο που αναπτύσσουν συνεχώς την ακαδημαϊκή τους εξωστρέφεια. Σκεφτείτε πόσοι Έλληνες έχουν χρυσοπληρώσει Βρετανικά Πανεπιστήμια όλων των επιπέδων φήμης και ποιότητας σπουδών. Δείτε τον Καναδά που πέρυσι διπλασίασε σχεδόν τους διεθνείς του φοιτητές μέσα σε ένα χρόνο ή χώρες όπως η Ολλανδία και η Ισπανία που συγκαταλέγονται στη πρώτη δεκάδα των πιο ελκυστικών διεθνών φοιτητικών προορισμών. Και τελικά αναρωτηθείτε: πώς θα αναπτυχθεί αυτή εδώ η κοιτίδα του πολιτισμού και της γνώσης, πώς θα σηκώσει ανάστημα στο νέο περιβάλλον της κοινωνίας της γνώσης, αν δε ξεκινήσει από τα Πανεπιστήμια της;

Ένα είναι πάντως βέβαιο. Όσο η συζήτηση περιορίζεται στο που πρέπει να βρίσκονται τα βόδια και αν τα κάρα θα είναι δημόσια ή ιδιωτικά, κινδυνεύουμε να μας διαβάσουν κυριολεκτικά!