Και ο φασίστας και ο ηλίθιος εδώ ήταν…

Αυτός ο μυστηριώδης ιδεότυπος που για τους δικούς του πιθανούς ιδεοψυχαναγκαστικούς λόγους στηρίζει την προσωπικότητά του και γενικώς τη δημόσια ύπαρξή του σε όλες τις παραλλαγές του σοσιαλμιντιακού του θυμού, ανάγεται ολοένα και περισσότερο σε καθημερινό κυρίαρχο. Δεν ξέρεις αν πρέπει να γελάσεις ή να κλάψεις αλλά αυτό το είδος του ανθρώπου είναι παράγωγο ενός μηχανισμού που τροφοδοτεί το φαινόμενο του γενικευμένου τραμπισμού της εποχής.

Δογματισμός, δεσποτισμός, αλαζονεία, κυνισμός. Είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά αυτού του φαινομένου, του τραμπισμού που καταργεί κάθε έννοια ισορροπημένης στάσης απέναντι στα όσα μέχρι τώρα γνωρίζουμε ως «φυσιολογικά» ή «κανονικά». Και όλα ενταγμένα σε συγκεκριμένο κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό πλαίσιο που δημιουργεί κάθε εποχή.

Είναι αυτονόητο ότι τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου είδους ανθρώπου θα είχαν απορριφθεί σε άλλο κοινωνικό, εσωτερικό και διεθνές, πλαίσιο από το σημερινό. Όπως αναφέρει ο Γάλλος δημοσιογράφος και σκηνοθέτης Ραφαέλ Γκλυκσμάν(1) σχετικά με τους λόγους που ψηφίστηκε ο Τραμπ, «τον επιλέγουν ακριβώς για την υπεροψία, την αγένεια, την αλαζονεία του και όχι παρά την υπεροψία, την αγένεια και την αλαζονεία του. Το γεγονός πως κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να χάνει την εκλογική του βάση, δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει ιδιαίτερα».

Σίγουρα, ο τραμπισμός είναι κάτι πολύ πιο μεγάλο και σύνθετο από την απώλεια στοιχειωδών ανθρώπινων χαρακτηριστικών, χρήση δόλιων μέσων στην πολιτικών (και της «νομιμοποίησής» τους), επιθέσεις στα ΜΜΕ περί fake news και τη Δικαιοσύνη κ.ά. Αλλά είναι μια κάποια προσέγγιση όταν προσπαθεί κάποιος στην Ελλάδα να αντιμετωπίσει το ενοχλητικό ερώτημα που εμφανίζεται ξαφνικά, σαν λόξιγκας, την ώρα που παρατηρεί τα ψήγματα του δημόσιου λόγου διαφόρων απλών ανθρώπων, της «διπλανής πόρτας»: «Μα καλά τόσοι φασίστες είναι γύρω μας;». Και σε παραλλαγή: «Τόσοι ηλίθιοι είναι ανάμεσά μας;».

Δείτε σχόλια για την 90άχρονη που πωλούσε πλεκτές κάλτσες στη λαϊκή αγορά στη Θεσσαλονίκη και συνελήφθη. Δείτε σχόλια για τον τύπο που σκότωσε τον Ρομά επειδή μπήκε μαζί με ακόμα έναν για να κλέψει κοτόπουλα. Ανεξαρτήτως των ανακριτικών λεπτομερειών των δύο αυτών υποθέσεων, αυτό που προκαλεί τη δυσφορία περί του φασίστα ή του ηλίθιου της διπλανής πόρτας, είναι η ταύτιση ανησυχητικά πολλών με ό,τι απεχθάνεται τα στοιχειώδη ανθρώπινα. Αυτά που δεν λειτουργούν μόνο ως προϋποθέσεις ανοχής και συνύπαρξης αλλά και ως βασικό λιπαντικό υλικό της δημοκρατίας. Όσο για το πού ήταν όλοι αυτοί, εκεί ήταν πάντα. Και ο φασίστας της καθημερινότητας και ο ηλίθιος.

Δεν είναι ανακάλυψη των ημερών ούτε και έχει σχέση με το νέο «αντιφασιστικό» προσκλητήριο που αντικατέστησε το γνωστό «αντιμνημονιακό» για μικροπολιτικούς λόγους. Απλώς τώρα είναι πολύ μεγαλύτερη η πλατεία του χωριού και η φωνή τους φτάνει παντού…

(1) «Τα παιδιά του κενού, από το αδιέξοδο του ατομικισμού στην αφύπνιση των πολιτών», εκδ. Πόλις, μτφρ.: Βάλια Καϊμάκη