Οι απόδημοι αγαπούν την Ελλάδα, το Ελληνικό κράτος όμως τους αγαπάει;

Στην αρχή σκεφτόμουν για τίτλο «Το διπολικό κράτος και ο αφελληνισμός της διασποράς», με υπότιτλο «Πως απαξιώνονται και εξοστρακίζονται οι ομογενείς και οι μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού».

Ήμουν μάρτυς τραγελαφικού επεισοδίου στο παλιό αεροδρόμιο, χρόνια πριν, ερχόμενος από Αμερική. Δύο Ελληνοαμερικανάκια μετά το Λύκειο είχαν έλθει για διακοπές στην Ελλάδα μαζί με ένα Αμερικανό φίλο τους. Τα πιάνει λοιπόν ο αστυνομικός στον έλεγχο διαβατηρίων και αρχίζει την εξέταση για στρατολογικά θέματα στα δύο που μιλάγανε σπαστά Ελληνικά, και τους λέει ότι πρέπει να πάνε να υπηρετήσουν. Τρελαθήκανε τα παιδάκια που νομίζανε ότι πήγανε διακοπές στα πάτρια εδάφη. Μετά πιάνει και τον τρίτο τον ξανθό. Λέει «έλα εδώ εσύ» και το Αμερικανάκι αρχίζει να φωνάζει «I am not Greek, I am not Greek!». Τελικά τα άφησε να φύγουν.

Δεύτερο επεισόδιο. Πάω στο Προξενείο του Σικάγου ως μεταπτυχιακός φοιτητής τρεισήμισι ώρες δρόμο με το λεωφορείο και μετά από μισή ώρα περπάτημα για ανανέωση διαβατηρίου (δηλαδή για να μπει μία σφραγίδα και μία υπογραφή στο διαβατήριο που έληγε). Αρχίζει λοιπόν η υπάλληλος. Ξέρετε πόσο δύσκολο είναι αυτό, και πρέπει να ενοχλήσω τον Πρόξενο να υπογράψει, δεν γίνεται. Παρατηρώ δε ότι επάνω στο γραφείο είχε αυτό το στρογγυλό με τις σφραγίδες γύρω-γύρω. Είχα χρόνια να δω τόσες σφραγίδες. Μετά από μισή ώρα παρακάλια μου έκανε την εξυπηρέτηση που πήρε δεκαπέντε λεπτά.

Επεισόδιο τρίτο. Πάω με τη μητέρα μου στην Πρεσβεία της Ουάσιγκτον να της ανανεώσω το διαβατήριο. Πεντέμισι ώρες με το αυτοκίνητο να πας και άλλο τόσο να γυρίσεις, και ξενοδοχείο για διανυκτέρευση. Πρώτα πήγαμε στον Αμερικανό φωτογράφο που ήταν ο μόνος πιστοποιημένος να βγάζει φωτογραφίες για Ελληνικά διαβατήρια. Μου εξηγεί πως οι παράμετροι που του είχαν δώσει στην αρχή δεν ήταν δυνατόν να ικανοποιηθούν από οποιοδήποτε ανθρώπινο πρόσωπο. Μάλιστα είχε χρησιμοποιήσει Phostoshop σε μια φωτογραφία για να δείξει ότι οι παράμετροι μπορούσαν να ικανοποιηθούν μόνο τεντώνοντας το πρόσωπο. Τέλος πάντων, φτάνουμε στην Πρεσβεία. Μας λέει ο υπάλληλος πρέπει να ξαναέλθετε να το πάρετε. Του παρουσιάζω προπληρωμένο και συστημένο φάκελο FedEx και του αναφέρω ότι είμαι διατεθειμένος να του υπογράψω υπεύθυνη δήλωση που να λέει ότι αναλαμβάνω πλήρως την υπευθυνότητα αν χαθεί το διαβατήριο, ώστε να αποφύγουμε την ταλαιπωρία. Ήταν ανένδοτος. Δεύτερο ταξίδι λοιπόν με διανυκτέρευση. Συνολικά τέσσερις ημέρες στην Ουάσιγκτον για μία ανανέωση διαβατηρίου με έξοδα ξενοδοχείου, βενζίνης και διατροφής περίπου στο πεντακοσάρικο και πάνω (το 2006 αυτά), και εικοσιτέσσερις ώρες στο δρόμο.

Επεισόδιο τρίτο. Πηγαίνω την κόρη μου στην Ελληνική εκκλησία για εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας. Βέβαια της είχα πάρει και πολλά βιβλία για το σπίτι. Μου λέει ο δάσκαλος: «how do you say one quarter in Greek?». Του λέω, «ένα τέταρτο». «Α, ωραία, το είχα ξεχάσει μου λέει». Και σκέφτομαι, αυτός θα διδάξει την κόρη μου;

Επεισόδιο τέταρτο. Παίρνω τηλέφωνο το Προξενείο του Σαν Φρανσίσκο για κάποια νομική υπόθεσή μου. Καμία ανταπόκριση. Τους στέλνω email, τίποτα. Και αυτό περίπου δύο χρόνια πριν.

Επεισόδιο πέμπτο. Κτηματογράφηση και Κτηματολόγιο. Δεν λέω τίποτα άλλο. Αν εσείς εν Ελλάδι ταλαιπωρηθήκατε, φανταστείτε εμείς που δεν μπορούμε να είμαστε εκεί όποτε λένε οι προθεσμίες. Και ακόμα δεν έχουμε τελειώσει.

Τελευταίο συνεχές επεισόδιο. Διαρκής επικαιροποίηση στις Τράπεζες. Χρειάζονται: πρόσφατος λογαριασμός τηλεπικοινωνιών ή συμβόλαιο εταιρίας κινητής τηλεφωνίας, εκκαθαριστικό εφορίας και βεβαίωση εργοδότη ή βεβαίωση μισθοδοσίας (για μισθωτούς) ή βεβαίωση σύνταξης (για συνταξιούχους) ή βεβαίωση έναρξης επιτηδεύματος (για ελεύθερους επαγγελματίες) ή έγκυρο δελτίο Ανεργίας ΟΑΕΔ ή βεβαίωση ανεργίας ΟΑΕΔ σε ισχύ (για άνεργους). Σε μας που μένουμε έξω τι γίνεται; Σου λένε κάνε το με το eGov KYC. Έλα όμως που εγώ δεν έχω εισοδήματα από Ελλάδα, μόνο τεκμαρτά για τα οποία κάνω κανονικά δήλωση. Συνεπώς, το eGov KYC δεν δουλεύει για μένα διότι δεν έχει στοιχεία μισθοδοσίας μου. Δύο-τρείς φορές που προσπάθησα απορρίφθηκε. Πέρυσι λοιπόν έκανα μεταφόρτωση εγγράφων και απορρίφθηκε επίσης, οπότε έπρεπε να κάνω επικαιροποίηση στην Ελλάδα όταν κατέβηκα και κάποιος τραπεζικός με εξυπηρέτησε. Φέτος, δόξα σόι ο Θεός, δέχτηκαν την μεταφόρτωση αφού τους έστειλα μήνυμα. Του χρόνου βλέπουμε. Ίσως, πρέπει να ταξιδέψω Ελλάδα μόνο και μόνο για να κάνω επικαιροποίηση στην τράπεζα.

Ερχόμαστε στα συμπεράσματα. Οι προξενικές αρχές μας φέρνουν τη νοοτροπία και τη γραφειοκρατία της Ελλάδας μαζί τους. Ενώ το Αμερικανικό κράτος, παραδείγματος χάριν, σε εμπιστεύεται μέχρις αποδείξεως του εναντίον, το Ελληνικό δεν σε εμπιστεύεται μέχρις αποδείξεως του εναντίον. Στην Αμερική συνήθως κοιτάνε να σε εξυπηρετήσουν σε όλα τα γραφεία (δημόσιες και μη υπηρεσίες) για να προχωράει το σύστημα. Αλλά το Αμερικανικό κράτος, άμα καταχραστείς την εμπιστοσύνη που σου έδειξε, θα το πληρώσεις ακριβά (π.χ., για φοροδιαφυγή), ενώ το Ελληνικό θα σε αφήσει να πέσεις στα μαλακά, αν σε πιάσει κιόλας.

Το έχω πει πολλές φορές. Σε τόσες δεκαετίες που είμαι στην Αμερική, είναι ζήτημα αν έχει τύχει να πάω σε δημόσιες υπηρεσίες πάνω από πέντε-έξη φορές. Αλλά όχι στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα το κράτος σε αγαπάει και θέλει να σε βλέπει αυτοπροσώπως. Είναι σαν την ζηλότυπη ερωμένη. Και για να το πείσεις πρέπει να κουβαλάς απανωτά έγγραφα που πρέπει να είναι επίκαιρα και πρόσφατα. Όχι ότι όλα είναι τέλεια στην Αμερική, αλλά γραφειοκρατία σε τέτοιο βαθμό δεν υπάρχει

Έλληνες θα συναντήσεις παντού, σε όλα τα πλάτη του κόσμου. Θυμάμαι την έκπληξή μας στις Μπαχάμες όταν είδαμε μία τεράστια Ελληνική σημαία στο κέντρο του Nassau. Η Ελλάδα κερδίζει από του απόδημους όχι μόνο από τη διάδοση του πολιτισμού και της κουλτούρας μας, όχι μόνο από τη μεταφορά συναλλάγματος, αλλά και από το lobbying (βλέπε π.χ. AHEPA και Hellenic American Leadership Council), αλλά σιγά-σιγά τους χάνει. Πολλοί απόδημοι δεν ανοίγουν οικογενειακή μερίδα στην Ελλάδα λόγω τρομερής γραφειοκρατίας. Σταμάτησε πολύς κόσμος να ανανεώνει τα Ελληνικά διαβατήρια λόγω της μεγάλης ταλαιπωρίας για ανανέωση (σημειωτέων ότι εδώ ανανεώνονται online και με ταχυδρομική αποστολή του διαβατηρίου). Με εξαίρεση Νέα Υόρκη και Σικάγο, είναι πολύ δύσκολο να βρεις καταρτισμένους δασκάλους της Ελληνικής. Τελευταία άρχισαν να προσφέρονται διαδικτυακά προγράμματα, αλλά δεν είναι πολύ διαδεδομένα. Απόδημοι εγκαταλείπουν τις περιουσίες τους στην Ελλάδα (όσες δεν καταπάτησαν οι συγγενείς και οι γείτονές τους) γιατί δεν βγάζουν άκρη. Τέλος, διάφοροι φίλοι μου έκλεισαν τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους στην Ελλάδα γιατί είχαν βαρεθεί με την επικαιροποίηση (κάτι που δεν ισχύει εδώ). Και τώρα μιλάμε σοβαρά για την ψήφο των αποδήμων

Οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα συμβαίνουν απελπιστικά αργά. Το Ελληνικό κράτος τροφοδοτεί την απολίθωσή του, όπως θα έλεγε και ο πρώην καθηγητής μου Γιώργος Δερτιλής. Το Ελληνικό κράτος δεν αγαπάει κανένα, μόνο τον εαυτό του. Αφού ταλαιπωρεί τους εν Ελλάδι διαμένοντες, θα άφηνε τους απόδημους σε ησυχία;

* Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.