H απόλυτη απαξίωση στην εκπαίδευση των εθελοντών Πολιτικής Προστασίας

Τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του ν. 4662/2020 “Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων” και 1,5 χρόνο μετά την τυπική ίδρυση της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας (ΑΠΟΠ) που έχει στόχο την εκπαίδευση των εθελοντών πολιτικής προστασίας, η πιστοποιημένη εκπαίδευση που προβλέπει η νομοθεσία είναι ακόμα στον αέρα.

Παρά τις προφανείς ανάγκες εκπαίδευσης των πολιτών που καλούνται να δράσουν κάθε χρόνο στην πρώτη γραμμή προστατεύοντας δάση και συμπολίτες μας, αυτό που αποφάσισε να κάνει η ελληνική πολιτεία είναι η ανακοίνωση μιας «ταχύρρυθμης εκπαίδευσης» σε αντικείμενα δασικών πυρκαγιών διάρκειας μόλις 16 ωρών. Αντιμετωπίζοντας και πάλι το θέμα με απόλυτη προχειρότητα, εστάλη στις 18/4/2024 στις τοπικές Πυροσβεστικές Υπηρεσίες μία πρόσκληση για εκπαίδευση σε λογική “fast-track”, για το χρονικό διάστημα μεταξύ 18-27/4/2024. Μία πρόσκληση κυριολεκτικά της «τελευταίας στιγμής», που αιφνιδίασε, όπως είναι φυσικό,  τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος, αλλά και τους εθελοντές.

Μία κίνηση αποκλειστικά και μόνο “επικοινωνιακού” χαρακτήρα, καθώς ούτε το αντικείμενο είναι δυνατόν να καλυφθεί σε μόλις 16 ώρες, ούτε μπορεί κάποιος να θεωρεί δεδομένο ότι οι εθελοντές είναι «πάντα και παντού διαθέσιμοι». Γιατί αυτό που με ξεχωριστή ευκολία παραγνωρίζεται, είναι ότι οι εθελοντές είναι άνθρωποι εργαζόμενοι, με επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις που έχουν αποφασίσει μεν να αφιερώσουν τον προσωπικό τους χρόνο και ενέργεια, αλλά χρειάζονται και ένα εύλογο χρονικό διάστημα να προγραμματίσουν κάτι τόσο σημαντικό.

Με τη διαχείριση αυτή, όμως, τίθεται υπό αμφισβήτηση τόσο η σκοπιμότητα του όλου εγχειρήματος, όσο και η ποιότητα της εκπαίδευσης. Μία ταχύρρυθμη εκπαίδευση δεν δημιουργεί μόνο κενό γνώσεων, αλλά και σοβαρά ζητήματα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των εθελοντών.

Όπως είναι αναμενόμενο, η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται το πολύ σοβαρό ζήτημα της εκπαίδευσης, δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στην ανάπτυξη και διατήρηση του εθελοντισμού στη χώρα μας. Η ανυπαρξία ενός αξιόπιστου, αξιοκρατικού και προπαντός λειτουργικού συστήματος εκπαίδευσης, διαχείρισης και υποστήριξής τους, τείνει να οδηγήσει τον εθελοντισμό σε μαρασμό και ηθική απαξίωση. Και τελικά να αρχίσει η αντιπυρική περίοδος με λιγότερους εθελοντές διαθέσιμους.

Τι πρέπει επιτέλους να γίνει:

• Επιτάχυνση των διαδικασιών για την πλήρη εφαρμογή των άρθρων του ν. 4662/2020 που αφορούν στη σύσταση του νέου Μητρώου εθελοντικών οργανώσεων και την πιστοποιημένη εκπαίδευση των εθελοντών μέσω της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας (ΑΠΟΠ) (άρθρα 58-61, ν.4662/2020), ώστε να υπάρχει επιτέλους ένα σαφές και σταθερό πλαίσιο λειτουργίας και να βγει ο εθελοντισμός στην πολιτική προστασία από τον “αυτόματο”.
• Κατάρτιση φακέλου εκπαίδευσης των εθελοντών στην ΑΠΟΠ στις θεματικές Δασοπροστασίας-Δασοπυρόσβεσης με έμφαση στην ποιότητα. Ένα ποιοτικό και ενδιαφέρον πρόγραμμα εκπαίδευσης, σε προκαθορισμένες ημερομηνίες κάθε έτος, θα είναι μια ένδειξη κύρους από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ). 
• Εκπαίδευση και πιστοποίηση των εθελοντικών ομάδων του νέου Μητρώου στην ΑΠΟΠ με προτεραιότητα στις εθελοντικές ομάδες που δραστηριοποιούνται σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Μέριμνα ώστε οι ομάδες κάθε Περιφέρειας να εκπαιδευτούν στις περιοχές τους από Κλιμάκιο της ΑΠΟΠ που θα μεταβεί εκεί για αυτό το σκοπό.
• Πιστοποιημένη εκπαίδευση για αυτόματη ενεργοποίηση της δυνατότητας επιχειρησιακής κινητοποίησης και εμπλοκής, ώστε να υπάρχει ασφάλιση των εθελοντών και δικαιολογημένη απουσία από την εργασία τους. Μία αυτονόητη και αυτόματη αλληλουχία δράσεων που θα βοηθήσει να  “λυθούν” τα χέρια των τοπικών διοικητών ΠΣ που φοβούνται να πάρουν την ευθύνη χρήσης εθελοντών.
• Πλήρη καταγραφή προσωπικού, μέσων, εκπαίδευσης σε όλα τα αντικείμενα πολιτικής προστασίας,  ώστε να  γνωρίζει η ΓΓΠΠ ανά πάσα στιγμή πόσους, ποιους και σε τι αντικείμενο έχει διαθέσιμους πιστοποιημένους εθελοντές που μπορεί να ενεργοποιήσει.

Η πιστοποιημένη και ποιοτική εκπαίδευση είναι ο βασικός παράγοντας ασφάλειας, αλλά και αποτελεσματικότητας στις επιχειρήσεις κατάσβεσης δασικών πυρκαγιών. Και είναι ένας βασικός, αλλά πολύ απλός τρόπος για ηθική ανταμοιβή και αναγνώριση της ανεκτίμητης προσφοράς αυτών των ανθρώπων που τη στιγμή που μπορούν να κάνουν άλλα πράγματα, επιλέγουν να θέσουν την ακεραιότητα τους σε κίνδυνο, για να βοηθήσουν τη φύση και τους συνανθρώπους τους.