Πολυσύνθετη κοινωνική ευρωπαϊκή κρίση

της Άννας - Μαρίας Τσάτσου

Τα κράτη που συγκρότησαν την Ευρωπαϊκή Ενωση πριν από πολλά χρόνια δεν µπορούσαν ίσως να υποψιαστούν πόσο η κλιµατική αλλαγή θα αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο µεταξύ της κοινωνικής και οικονοµικής κρίσης. Πόσο δηλαδή τα επίπεδα αυτά είναι αλληλένδετα µεταξύ τους. 

Μερικά στατιστικά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο:

• Περίπου 10% των Ευρωπαίων δεν µπορούν να θερµανθούν σωστά.

• Περίπου 50.000 άτοµα υποφέρουν από ενεργειακή φτώχεια. • Περίπου 10% πλήττεται από επισιτιστική ανάγκη.

• Περίπου 19% των Ευρωπαίων εκτέθηκαν σε επικίνδυνα αιωρούµενα σωµατίδια του αέρα, τα οποία εισπνέουν (γνωστό ως ΑΣΙΟ) πάνω από το ηµερήσιο όριο της ΕΕ.

• Περίπου το 30% των Ευρωπαίων εκτίθεται σε «κακό» όζον (03).

• Περίπου το 9% εκτίθεται σε συγκέντρωση διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) πάνω από το ετήσιο όριο.

Η ρύπανση του αέρα είναι ο µεγαλύτερος περιβαλλοντικός κίνδυνος υγείας στην Ευρώπη. Περίπου 80% των περιπτώσεων καρδιοπάθειας και εγκεφαλικών, καθώς και ένα συναφές ποσοστό καρκίνων των πνευµόνων συνδέονται µε τη ρύπανση του αέρα. Η υγειονοµική ρύπανση συνδέεται επίσης µε επιπτώσεις στη γονιµότητα, στα νεογνά και τα παιδιά (Eurostat, στοιχεία 2017).

Αυτά και άλλα πολλά. Σε διεθνές επίπεδο η περιβαλλοντική κρίση θα δηµιουργήσει µεγάλη ροή προσφυγικής µετανάστευσης. Ολα αυτά συζητούνται σε διεθνή φόρα, τα κράτη συνοµιλούν, ψηφίσµατα ετοιµάζονται. Αλλά µε ποια δεσµευτικότητα; Ξέρουµε αληθινά τι ακριβώς µας περιµένει;

Πώς θα αναχαιτιστεί η τεράστια περιβαλλοντική κρίση, το πρόβληµα της κλιµατικής αλλαγής, εάν δεν αλλάξουν πολλά στον τρόπο παραγωγής, στην ενέργεια και σε τόσους άλλους τοµείς που σίγουρα έρχονται σε αντίθεση µε κολοσσούς συµφερόντων;

Το 2015, στο πλαίσιο των όσων συµφωνήθηκαν στα Ηνωµένα Εθνη, τέθηκαν οι στόχοι βιώσιµης ανάπτυξης για το 2030 σε ένα νέο ευρωπαϊκό εγχείρηµα για µια βιώσιµη κοινωνία.

Σήµερα λοιπόν που διαπιστώνουµε πως τα περιβαλλοντικά προβλήµατα δηµιουργούν αδικίες και πλήττουν τις ευπαθείς κοινωνικές οµάδες και επειδή η κρίση είναι πολυεπίπεδη τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές περιβάλλον, οι λύσεις δεν µπορούν να έρθουν από τα παλιά. Οι κοινωνίες µας χρειάζονται έναν οικονοµικό, κοινωνικό και οικολογικό µετασχηµατισµό. Είναι βέβαιο πως πρόκειται και για µετασχηµατισµό πολλές φορές του τρόπου παραγωγής.

Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι εν µέρει κοινωνικά προβλήµατα που προκύπτουν λόγω ανισοτήτων εισοδήµατος και εξουσίας, οι οποίες µε τη σειρά τους είναι αποτέλεσµα του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου οικονοµικού συστήµατος.

Πρέπει λοιπόν να προχωρήσουµε στη µετάβαση ευρείας κλίµακος από τα σηµερινά κράτη πρόνοιας σε κρίση προς τα κοινωνικο-οικολογικά κράτη του 21ου αιώνα.

Η πολιτική αυτή αλλαγή θα προκύψει από τη συµπόρευση και τις ευρύτερες συναινέσεις του προοδευτικού χώρου.

Εάν δεν αλλάξει η Ευρώπη, ίσως δεν θα υπάρξει.

* Η Άννα - Μαρία Τσάτσου είναι υποψήφια ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ