Για όλα φταίει αυτό το τέρας, η κακιά η ώρα

Δεν ξέρω κανέναν να μπορεί να αποκωδικοποιήσει με ακρίβεια όσα συμβαίνουν τις τελευταίες εβδομάδες και τι πρόκειται να γεννηθεί μετά από τα διάφορα δράματα. Αν κρίνουμε από τις επιθέσεις, από τις δικαιολογίες που τις ακολουθούν, από τη μετατόπιση των ευθυνών και την αλαζονεία, μόνο κάτι φρικτό μπορεί να προκύψει. Και καθώς όλοι ξέρουμε πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, αυτό που εξελίσσεται θα είναι τραγωδία.

Μα όλος αυτός ο πρόλογος δεν είναι ούτε για τις πυρκαγιές, ούτε για τις κοσμογονίες. Είναι για την βιαιοπραγία του Λευτέρη Αυγενάκη, για τον ξυλοδαρμό από την πλευρά του Απόστολου Λύτρα, την βάναυση επίθεση πατέρα στο 15χρονο παιδί του στην Πάτρα. Με την πρώτη ματιά, θα μου πείτε πως τσουβαλιάζω μεταξύ τους άσχετα περιστατικά. Κι όμως έχουν όλα κοινά σημεία, με αποκορύφωμα ένα είδος αποκτήνωσης που δεν γεννιέται σε μια μέρα, χτίζεται λιθαράκι λιθαράκι με πέτρες και ογκόλιθους ολόκληρους.

Πριν από έναν περίπου χρόνο ήταν και ο Αντώνης Καρυώτης, μετά η Κυριακή Γρίβα, εκείνο το παιδί που ξυλοφόρτωσαν κάτι νταήδες στην Αγία Παρασκευή και πόσοι άλλοι και πόσοι ακόμα που κλήθηκαν να πληρώσουν τα κρίματα μιας βαθιά ριζωμένης νοοτροπίας μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ο υπάλληλος του αεροδρομίου ήταν ένας απλός υπάλληλος απέναντι σε έναν πρώην υπουργό, τα θύματα των ξυλοδαρμών και των γυναικοκτονιών είναι απλά γυναίκες απέναντι σε άνδρες, ο Αντώνης στο λιμάνι ήταν ένας «ανάπηρος» απέναντι στους αρτιμελείς, ο έφηβος που ξυλοκοπήθηκε είναι ένας ανήλικος σε υποδεέστερη θέση.

Όταν έχει προηγηθεί όλη η ψευδαίσθηση της υπεροχής απέναντι σε κάποιον που τη δεδομένη στιγμή βρίσκεται σε πιο ευάλωτη θέση, ναι, είναι τόσο απλό ο πρώην υπουργός να επιτίθεται λεκτικά και σωματικά σε έναν εργαζόμενο, ακριβώς επειδή θεωρεί ότι είναι ανώτερος και έχει και βουλευτική ασυλία. Και έτσι, με τη χιλιοπαιγμένη φράση «ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε», γράφεται ένα ακόμα επεισόδιο του παλιού σίριαλ που δυστυχώς σε αυτή τη χώρα έχει προβληθεί σε επαναλήψεις πολλάκις.

Η επίθεση στον υπάλληλο του «Ελευθέριος Βενιζέλος», στο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Ελλάδας, ζητά, εκτός από δικαιοσύνη και εξήγηση. Πώς είναι δυνατόν; Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι που εκπροσωπούν τους υπόλοιπους στο ελληνικό κοινοβούλιο να απειλούν χωρίς καμία ντροπή εργαζόμενο επειδή κάνει τη δουλειά του;

Το «ανθρώπινο λάθος» ή ακόμη και η ανθρώπινη κακία δεν επαρκεί ως εξήγηση. Σε μια κοινωνία που συνεχώς δέχεται κηρύγματα ορθού λόγου -που λαμβάνει το μήνυμα πως δεν πρέπει να λειτουργεί θυμικά και στην τύχη- η «κακιά στιγμή» ή ακόμη και η κακιά ψυχή δεν συνιστά ικανοποιητική εξήγηση. Αυτός είναι και ο λόγος που τις τελευταίες ώρες πλάθονται και ξαναπλάθονται θεωρίες για την εκλογίκευση του κακού.

Ακόμα και στην περίπτωση που η παραβίαση δεν είναι «συστημική», ακόμα κι αν το σπάσιμο των πρωτοκόλλων από τον πρώην υπουργό και τον κάθε υπουργό ήταν τυχαίο, η ανασφάλεια που μάλλον βιώνει ένας υπάλληλος που κάνει τη δουλειά του στο γκισέ -γιατί ναι, όλοι θα μπορούσαμε να είμαστε στη θέση του- θα κατέληγε και πάλι «συστημική», με την έννοια πως κλονίζεται σοβαρά η ήδη κλονισμένη εμπιστοσύνη στο σύστημα, που καθορίζει την κοινή μας ζωή και πετυχαίνει όλα όσα θέλει με τον τρόπο που θέλει. Όποια κι αν είναι η αιτία όλου αυτού του κακού -που είναι πολλές- το αρνητικό του αποτύπωμα στη συλλογική ψυχή δεν ξέρω αν πια γιατρεύεται.

Υπό κανονικές συνθήκες δεν υπάρχει λόγος να διστάζεις πριν πας στη δουλειά σου. Δεν χρειάζεται να αγωνιάς προτού εισέλθεις στον χώρο μην βρεθεί κανένας που λογαριάζει τον εαυτό του σαν πλάσμα ανώτερο, ασκώντας σου ψυχολογική και σωματική βία. Δεν είμαστε προετοιμασμένοι για ανάλογους κινδύνους, ούτε για τέτοια ωμότητα που καραδοκεί να σε πετάξει στα βράχια. Δεν νοείται να τα ρίχνουμε όλα σε μια άτυχη στιγμή, φτάνει πια, το κακό έχει γίνει. Δεν υπάρχει η «κακιά η ώρα», την έχουμε μόνο μέσα μας. Υπάρχουν μόνο θύματα και θύτες. Και υπάρχει κι από πίσω η τοξικότητα που συνοδεύει την πεποίθηση ότι κάποιος είναι ανώτερος από τους άλλους, όλα αυτή τα δημιουργεί. Κι όσοι την υιοθετούν ή σφυρίζουν αδιάφορα ακούγοντας τη, θα είναι συνένοχοι στη φρίκη, νεκροζώντανοι παρατηρητές μιας δυστοπίας.