Η τηλεόραση και το τσιγάρο δεν κόβονται

Ποιο είναι το πρώτο πράγµα που κάνει κάποιος όταν µπαίνει στο σπίτι; Πώς είπατε; Βγάζει τα παπούτσια; Λάθος. Ανοίγει την τηλεόραση.

Οχι γιατί απαραίτητα είναι εργένης και ζώντας µόνος έχει ανάγκη από µια «φωνή» εκεί µέσα. Τα σηµερινά ζευγάρια συναντιούνται στο λίβινγκ ρουµ κάθε απόγευµα. Ανάµεσά τους µπαίνει σίγουρα κάποιος τρίτος: ο παρουσιαστής του νέου τηλεπαιχνιδιού που µοιράζει αµύθητα ποσά, ο ρεπόρτερ που κάνει το πρώτο του ρεπορτάζ ή ο δηµοσιογράφος του δελτίου ειδήσεων.

Ως τηλεθεατές θα «γνωρίσουν» όλα τα πολιτικά πρόσωπα που εµπλέκονται στην επικαιρότητα, τους ηθοποιούς και τους αρτίστες, τους διαφηµιστές µε τη θαυµατουργή σκόνη πλυσίµατος, καθώς και τα κινούµενα σχέδια µε τις ακαταλαβίστικες καρικατούρες δήθεν για παιδιά. Σε ένα σπίτι µπορεί να µην υπάρχει καρέκλα, θα υπάρχει όµως σίγουρα τηλεόραση. Η τηλεόραση µοιάζει µε το τσιγάρο. ∆εν κόβεται.

Και αυτό επειδή ο τηλεοπτικός µας δέκτης είναι η οικιακή ηλεκτρική συσκευή που συντηρεί τον σύγχρονο κοµφορµισµό και αναπαράγει τη µαζική κουλτούρα. Αν στον 19ο αιώνα ο Μαρξ µπορούσε να λέει ότι η πλειονότητα της ανθρωπότητας «δεν έχει τίποτα να χάσει εκτός από τις αλυσίδες της», σήµερα θα µπορούσαµε να πούµε ότι χωρίς αυτές τις αλυσίδες δεν θα έβρισκε τρόπο να επιβιώσει, καθώς ο άνθρωπος της εποχής µας έχει ροπή προς την οµογενοποίηση και το αίσθηµα της ασφάλειας που προκύπτει από την ένταξή του σε µια οµάδα µε κοινά χαρακτηριστικά.

Και αν επιτυχία είναι η προσαρµογή στις απαιτήσεις των άλλων, η µίµηση των χαρακτηριστικών της οµάδας στην οποία ανήκουµε είναι η προϋπόθεση γι’ αυτήν. Ανταµοιβή µας η οµοιοµορφία. Γιατί, όµως, η τηλεόραση αποτελεί ιδιότυπο τρόπο εθισµού; Τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήµατα τα οποία έγιναν την ώρα της παρακολούθησης της τηλεόρασης έδειξαν χαµηλότερη πνευµατική διέγερση κατά την τηλεθέαση από αυτήν που καταγραφόταν σε άλλες δραστηριότητες όπως το διάβασµα. Καταγράφεται, επίσης, ένα αντανακλαστικό βάσει του οποίου το άνοιγµα του τηλεοπτικού δέκτη συνδέεται µε τη χαλάρωση, ενώ το κλείσιµο του δέκτη σηµαίνει επαναφορά του άγχους και της δυσφορίας.