Oι αμερικάνικες εκλογές θα επηρεάσουν τα πάντα, άλλα θα αλλάξουν λίγα

Ξέρουμε ήδη από τώρα πως ο νικητής των Αμερικάνικων εκλογών θα ασκήσει τεράστια επιρροή στο κλίμα, την υγεία, την οικονομία, τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα, το επίπεδο της Δημοκρατίας, την κατεύθυνση της ανάπτυξης του παγκόσμιου νότου, ακόμη και στο φαγητό που υπάρχει στο πιάτο των αμερικάνων. Για έναν οδοκαθαριστή στη Νέα Υόρκη, μία νεαρή γυναίκα στο Μισσισσίππι ή έναν επιχειρηματία στη Νεβάδα, το ποιος θα κερδίσει έχει σημασία για τη ζωή του αφού ο επόμενος πρόεδρος θα διαμορφώσει τον κόσμο γύρω τους. Όμως η πραγματική πολιτική είναι πολλά παραπάνω στοιχεία από τις εκτελεστικές εξουσίες ενός Προέδρου. Ειδικά όσον αφορά τις ΗΠΑ, ξέρουμε ότι υπάρχουν εκπροσωπήσεις συγκρούσεων τόσο εσωτερικών όσο και διεθνών, οι οποίες έχουν άμεση επιρροή στον τρόπο που διεξάγεται η αμερικάνικη πολιτική. Ανεξάρτητα από το ποιος θα ξημερώσει ως νικητής των εκλογών, η παγκόσμια απόσυρση από διεθνείς θεσμούς και η επιστροφή σε έναν νέο προστατευτισμό, τη στιγμή μάλιστα που η διεθνής συνεργασία είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ, είναι κάτι που θα παραμείνει και ενδεχομένως να βαθύνει και άλλο. Τέσσερα σημεία εδώ:

Σημείο ένα: Οι αμερικάνικες εκλογές μας ενδιαφέρουν.

Όχι για όσα η Χάρις μοιράζεται με τον Τραμπ ως κοινά σημεία, άλλα κυρίως για όσα τους χωρίζουν. Ο Τραμπ είναι ένας λαοφιλής φασίστας με εξαιρετικά επικίνδυνες θέσεις για τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα, για την εργατική τάξη, για την κλιματική κρίση και την εξωτερική πολιτική. Η Χάρις είναι μία φιλελεύθερη κεντρώα πολιτικός, με εξαιρετικά νεοφιλελεύθερες θέσεις στον τομέα της οικονομίας και της εξωτερικής πολιτικής, με διφορούμενες θέσεις, όχι τόσο για τα γυναικεία δικαιώματα όσο για μία σειρά άλλα (πρόσφυγες, συνδικαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα κλπ), άλλα με πιο μετριοπαθείς θέσεις σε ζητήματα που αφορούν την κλιματική κρίση, τις εμπορικές συμφωνίες και τη διεθνή ανάπτυξη ειδικά σε ό,τι την αφορά ως φορέα θετικών αλλαγών στα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως. Το εξής παράδοξο λοιπόν, είναι ότι οι αμερικάνικες εκλογές αφορούν περισσότερο τους πολίτες της Νοτίου Αφρικής, της Παλαιστίνης ή της Βραζιλίας, παρά τους ίδιους τους Αμερικάνους, αφού οι βασικές διαφοροποιήσεις εμφανίζονται στη διεθνή ατζέντα και τον ρόλο της Αμερικής στον κόσμο.

Σημείο δύο: Ποιες πολιτικές μπαίνουν στη συζήτηση και πως διαμορφώνουν το πλαίσιο

Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία στις εκλογές τα οποία κρίνονται ως διαφορετικής σημασίας από τους ψηφοφόρους (Οι ψηφοφόροι της Χάρις αξιολογούν ψηλά την υγεία ενώ του Τραμπ την εγκληματικότητα), πλην όμως διαμορφώνουν το κλίμα μεταξύ πολλών παραγωγικών ομάδων και επομένως και το περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξάγονται οι εκλογές. Ορισμένα σημεία εδώ:

α) Εμπόριο – Οι κυβερνήσεις Τραμπ και Μπάιντεν-Χάρις έχουν επιδείξει σκεπτικισμό απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο και έχουν δώσει έμφαση στην προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας και των εφοδιαστικών αλυσίδων. Ωστόσο, οι συγκεκριμένες μέθοδοι και προσεγγίσεις τους διαφέρουν σε ένα βαθμό. Η Χάρις, εάν εκλεγεί, θα διατηρήσει ή και θα αυξήσει το φόκους της κυβέρνησης Μπάιντεν στην κλιματική αλλαγή και θα συμμετέχει στον διεθνή διάλογο από τον οποίο ο Τραμπ απέσυρε την χώρα λίγα χρόνια πριν.

β) Φορολόγηση – Σε γενικές γραμμές ο συσχετισμός εξουσίας στο Κογκρέσο θα καθορίσει την τύχη του Νόμου για Μείωση Φόρων και αύξησης Θέσεων Εργασίας (TCJA) και άλλων φορολογικών μεταρρυθμίσεων. Ο Τραμπ υποστηρίζει την επέκταση του TCJA και έχει εκφράσει υποστήριξη για ακόμα χαμηλότερο εταιρικό φορολογικό συντελεστή (15%), ενώ η Χάρις έχει δηλώσει ότι θα υποστηρίξει ένα σχέδιο παρόμοιο με του Μπάιντεν για αύξηση των συντελεστών για εταιρείες και άτομα με υψηλά εισοδήματα, ενώ θα διατηρήσει τους τρέχοντες συντελεστές για άτομα με ετήσιο εισόδημα κάτω των $400.000. Συγκεκριμένες πληροφορίες για το σχέδιο Χάρις δεν υπάρχουν και για αυτό θεωρούμε βέβαιο ότι δεν θα προχωρήσει με τον τρόπο που υπόσχεται.

γ) Kλίμα – Συνοπτικά η Χάρις υποστηρίζει ένα σχέδιο άμεσης δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, ενώ ο Τραμπ θεωρεί την κλιματική πολιτική δευτερεύουσα σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη και την ανεξαρτησία σε θέματα παραδοσιακής ενέργειας. Και οι δύο όμως συμφωνούν στην ενεργειακή ανεξαρτησία των ΗΠΑ, που σημαίνει μεγάλες επενδύσεις εσωτερικά, και εμπορικές πιέσεις διεθνώς στις μεγάλες χώρες- παραγωγούς.

δ) Εξωτερική πολιτική – η εξωτερική πολιτική στις ΗΠΑ σε μεγάλο βαθμό διαμορφώνεται από τη διαρκώς αυξανόμενη διασπορά εθνοτικών ομάδων στο εσωτερικό της. Oι Βενεζουελάνοι της Φλόριντα, οι Εβραίοι της Ουάσινγκτον ή οι Κινέζοι της Καλιφόρνια, παίζουν μεγαλύτερο ρόλο από όσο καταλαβαίνουμε.

Εκείνοι που ανησυχούν κυρίως είναι η ΕΕ, η οποία με ένα αποδυναμωμένο ΝΑΤΟ ίσως αναγκαστεί να συζητήσει σοβαρά τη δημιουργία κοινής λύσης στην άμυνα (χωρίς την Τουρκία, ό,τι και αν σημαίνει αυτό), η Κίνα η οποία παρακολουθεί πολύ στενά την Αμερικάνικη soft power στην Αφρικάνικη ήπειρο στον τομέα των επενδύσεων και της ανάπτυξης, άλλα και πολλές χώρες των BRICS οι οποίες στο πρόσωπο του Τραμπ βλέπουν έναν προνομιακό συνομιλητή. Η δε προοδευτική Λατινική Αμερική προετοιμάζεται για όλα τα σενάρια, κυρίως όμως για τον Τραμπ, και για αυτό παραμένει σχετικά σιωπηλή.

Στο δε ζήτημα του πολέμου στη Μέση Ανατολή, οι Δημοκρατικοί τρέχουν μία ντροπιαστική καμπάνια, με τη Χάρις να διαφοροποιεί τα μηνύματα της καμπάνιας από πολιτεία σε πολιτεία ανάλογα με τα ποσοστά νεολαίας και μουσουλμάνων πολιτών κάθε φορά, δείχνοντας ότι όσοι ζητούν τον σταματημό της γενοκτονίας και την απόσυρση της αμερικάνικης στήριξης στο Ισραήλ, παίζουν σημαντικό ρόλο στις εκλογές μεν, ωστόσο είναι θύματα μίας κρίσης αντιπροσώπευσης η οποία αναζητά την πολιτική της έκφραση.

Με τους Δημοκρατικούς πιθανό να χάσουν τον έλεγχο της Γερουσίας και συνεπώς της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας (SFRC), τα πράγματα θα γίνουν ακόμη πιο πολύπλοκα.

Σημείο τρία: Κρίση πολιτική αντιπροσώπευσης

Αν σήμερα ένας μέσος αμερικανός πολίτης αγωνιά για την ασυδοσία των μεγάλων ενεργειακών αφεντικών που ρυθμίζουν επί της ουσίας τις πολιτικές για το κλίμα, των τραπεζών που ρυθμίζουν από το στεγαστικό μέχρι τα ιδιωτικά χρέη, της βιομηχανίας όπλων και του θεσμικού ρατσισμού, κυριολεκτικά δεν έχει τι να ψηφίσει. Καμία από τις 2 κεντρικές επιλογές δεν αντανακλά τα ερωτήματά εκείνων που κατέβηκαν στον δρόμο κατά εκατοντάδες χιλιάδες ενάντια στη γενοκτονία των Παλαιστινίων, τις δολοφονίες αφροαμερικανών από την αστυνομία, ή την εργοδοτική βαρβαρότητα. Αυτή η κρίση θα συνεχίσει να δημιουργεί τομές και ασυνέχειες στο εσωτερικό του κράτους τις οποίες οι ΗΠΑ θα τις φταρνίζονται πάνω στον υπόλοιπο κόσμο.

Σημείο τέσσερα: Αντιστροφή της παγκοσμιοποίησης, είτε με Χάρις είτε με Τραμπ

Η νέα διεθνής οικονομική τάξη— βασισμένη σε ανοιχτό αλλά περιορισμένο εμπόριο και σε supply chains με μεγαλύτερη έμφαση στην εγχώρια παραγωγή— αντιπροσωπεύει έναν αναγνωρίσιμο διάδοχο της νεοφιλελεύθερης εποχής της ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης. Αυτή η νέα νοοτροπία του «Made in America» είναι η νέα ορθοδοξία και για τα δύο πολιτικά κόμματα, και αυτό πρέπει να το κρατήσουμε ως στοιχείο, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.

Χωρίς να μπορούμε να προβλέψουμε το αποτέλεσμα, ξέρουμε από τώρα ότι η αμερικανική στρατηγική θα περιλαμβάνει ένα μείγμα νεο-προστατευτισμού (με τη στήριξη και των δύο κομμάτων στη βιομηχανική πολιτική και τους δασμούς ως εμπορικό εργαλείο, έστω και με διαφορετική ένταση) και ημι-απομονωτισμού (όπου οι ΗΠΑ παραμένουν εμπλεκόμενες με συμμάχους στο εξωτερικό, αλλά χωρίς μεγάλες αναπτύξεις αμερικανικών στρατευμάτων).

Την ώρα που η αμερικάνικη κοινωνία είναι εξαιρετικά φορτισμένη, με αυτόματα όπλα να συσσωρεύονται σε αποθήκες ακροδεξιών militia groups και σε φτωχούς αφροαμερικανούς  στο νότο που ψάχνουν τρόπο να αμυνθούν απέναντι στους πρώτους, η δυσκολία να διαβάσουμε την επόμενη ημέρα, πέρα από τα προφανή, είναι περισσότερο εμφανής από ποτέ. Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει στα θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν την πρόοδο και την αναπαραγωγή των κοινωνιών, ανεξάρτητα αν η Χάρις φαίνεται πιο ανθρώπινη φιγούρα μπροστά στον Τραμπ. Σημασία σε αυτού του τύπου τις δημοκρατίες εξάλλου, που αρκετοί τις έχουν ως πρότυπα, δεν έχει τι λέει ο λαός που ψηφίζει κάθε 4 χρόνια. Σημασία έχει τι λέει η Wall St η οποία ψηφίζει κάθε λεπτό κάθε ημέρας.

Ο Νόαμ Τσόμσκι το είχε διατυπώσει εξαιρετικά: «Πρέπει να αφαιρέσουμε τον κακοήθη καρκίνο από το σώμα της πολιτικής. Αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή. Η πραγματική πολιτική είναι αυτό που κάνετε πριν και μετά από την ψήφο σας. Πρέπει να συνεχίσετε να αγωνίζεστε σκληρά και με επιμονή: εμπλοκή, ακτιβισμός, οργάνωση – αυτά είναι που θα κάνουν τη διαφορά».