Τα ελβετικά φράγκα και ο ραβίνος

Η δικαστική απόφαση για τους οφειλέτες δανείων σε ελβετικά φράγκα δεν έλαβε υπόψη της το έθιµο το οποίο ίσχυσε για αιώνες σε µεγάλο τµήµα του σηµερινού ελλαδικού χώρου: Σε απρόβλεπτο γεγονός, για το οποίο δεν υπάρχει αµέλεια ή δόλος, η ζηµία µοιράζεται στα δύο µέρη. Το έθιµο στηρίζεται στη Βίβλο (Εξοδος 21: 35-36): Εάν ο ταύρος κάποιου χτυπήσει µε τα κέρατα και σκοτώσει τον ταύρο του γείτονα, θα πωληθεί ο ζων ταύρος και οι δύο ιδιοκτήτες θα µοιραστούν τόσο το αντίτιµο όσο και τον σκοτωµένο ταύρο (η αξία του οποίου έγκειται στο κρέας του).

Αν όµως αποδειχτεί µε µαρτυρίες τρίτων ότι και στο παρελθόν ο φονικός ταύρος είχε δείξει επιθετική συµπεριφορά και ο ιδιοκτήτης του δεν είχε λάβει µέτρα, τότε ο αµελής ιδιοκτήτης αποζηµιώνει στο ακέραιο τον παθόντα και παίρνει τον νεκρό ταύρο. Σε αυτές τις εντολές στηρίχθηκε το ραβινικό δίκαιο Μπαβά Καµά, που αφορά τις ζηµίες και την αποζηµίωσή τους. Αναρίθµητες συναλλαγές κρίθηκαν µε αυτό στον χώρο της άλλοτε Οθωµανικής Αυτοκρατορίας όπου ζούσαν Εβραίοι (Πολύ πριν υπάρξουν ελβετικές τράπεζες και ελληνικά δικαστήρια.)

Η πιο γνωστή περίπτωση (µε την οποία είχε ασχοληθεί και ο Φίλιππος Ηλιού) ήταν η «ρεσπόνσα» (γνωµοδότηση) ενός ραβίνου της Θεσσαλονίκης του 16ου αιώνα ο οποίος κλήθηκε να γνωµατεύσει πάνω σε ένα ζήτηµα παρόµοιο µε την ανατίµηση του ελβετικού φράγκου: Ποιος θα επιβαρυνθεί τη διαφορά που προέκυψε από υποτίµηση του ασηµένιου νοµίσµατος.

Ο Α δανείστηκε από τον Β ένα ποσό σε ασηµένιο νόµισµα. Ακολούθησε υποτίµηση (µε µείωση της περιεκτικότητας σε ασήµι). Στη λήξη της προθεσµίας ο Α παρουσιάστηκε στον Β για να εξοφλήσει το δάνειο µε ασηµένια (υποτιµηµένα) νοµίσµατα. Ο Β αρνήθηκε να τα παραλάβει και απαίτησε χρυσά νοµίσµατα, µε την ισοτιµία της ηµεροµηνίας που καταρτίσθηκε το δάνειο.

Τη διαφορά κλήθηκε να επιλύσει ο ραβίνος, που γνωµάτευσε ότι τα δύο µέρη έπρεπε να µοιραστούν τη ζηµία, διότι αυτή δεν προήλθε από υπαιτιότητα του οφειλέτη. Ισως κατέληγε σε άλλη ετυµηγορία αν ο δανειστής είχε προειδοποιήσει τον οφειλέτη ότι τα λεφτά του έχουν κέρατα και µπορούσαν να υποτιµηθούν. Οπως δεν προειδοποίησαν οι τράπεζες για την επιθετικότητα των ζώων που ονοµάζονται ελβετικά φράγκα.