Οι πρεσβευτές του τραµπισµού

του Σωτήρη Δανέζη

Λίγες μέρες µετά την απροσδόκητη νίκη του στις αµερικανικές προεδρικές εκλογές, τον Νοέµβρη του 2016, ο Ντόναλντ Τραµπ δροµολογεί µια συνάντηση µε τον πρώτο του µεγάλο σύµµαχο εκτός συνόρων. Στο κατώφλι του Trump Tower θα περίµενε κανείς να εµφανιστεί ένας κορυφαίος ξένος πολιτικός. Κι όµως, το πρώτο ραντεβού του νεοεκλεγέντος Αµερικανού προέδρου ήταν ο Νάιτζελ Φάρατζ. 

Ο αντιευρωπαϊστής Φάρατζ, ηγέτης του UKIP, του Κόµµατος Ανεξαρτησίας του Ηνωµένου Βασιλείου, πολεµούσε επί χρόνια για έναν και µοναδικό σκοπό: να εγκαταλείψει η Βρετανία την Ευρωπαϊκή Ενωση. Γέννηµα θρέµµα της µεσαίας τάξης του Κεντ, έχτισε την καριέρα του ως ο πολιτικός της ∆εξιάς που δεν φοβήθηκε να ασκήσει σφοδρή κριτική στην ευρωπαϊκή οικογένεια, επενδύοντας παράλληλα στην ξενοφοβία και τη νοσταλγία για το αυτοκρατορικό παρελθόν της χώρας. Οι κάλπες του βρετανικού δηµοψηφίσµατος, τον Ιούνιο του 2016, του έδωσαν τελικά αυτό που ζητούσε.

Η ψήφος υπέρ της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν η µεγαλύτερη νίκη του Φάρατζ, ο οποίος βρέθηκε τότε στο πλευρό του Τραµπ µε τον «τίτλο» του «Mr. Brexit». Ο Βρετανός πολιτικός βγήκε από το περιθώριο, και στις δηµόσιες εµφανίσεις του άρχισε να µιλά για την αυγή µιας νέας παγκόσµιας τάξης που θα παραµερίσει τις πολιτικές ελίτ και θα ανατρέψει το πολιτικό κατεστηµένο. Ο Φάρατζ ξεκινούσε µια νέα ευρωπαϊκή εθνολαϊκιστική σταυροφορία και δεν ήταν µόνος.

Στην Ευρώπη είχε ήδη γεννηθεί ένα «κίνηµα», ακόµη και σε χώρες στον σκληρό πυρήνα της Ενωσης, όπως η Γαλλία και η Γερµανία. «∆ίχως αµφιβολία το ευρωπαϊκό εγχείρηµα έχει τελειώσει» έλεγε σε ξένο δηµοσιογράφο ο Φάρατζ πίνoντας µια πίντα µαύρης µπίρας σε παµπ του Λονδίνου. «Το ζήτηµα είναι πότε…». Ο Φάρατζ δεν βιάζεται.

Τα κοµµάτια του ντόµινο πέφτουν το ένα µετά το άλλο προς τη µεριά του και ο χρόνος τον δικαιώνει. Αντίθετα, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ένας σταρ της ακροδεξιάς βλέπει το κύµα του εθνολαϊκισµού να φουσκώνει και σπεύδει να το καβαλήσει: ο Στιβ Μπάνον, πρώην σύµβουλος του Ντόναλντ Τραµπ και σχεδιαστής της στρατηγικής του, οραµατίζεται πλέον ένα µεγάλο ευρωπαϊκό «κίνηµα».

Το 2016, µε τον Βέλγο δικηγόρο Mischaël Modrikamen, ιδρυτή του βελγικού ακροδεξιού κόµµατος «Parti Populaire», δηµιουργεί «Το Κίνηµα», ένα ίδρυµα στα πρότυπα του Open Society του Σόρος. Από τότε ο Μπάνον µπαινοβγαίνει στα γραφεία του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν και έχει πυκνώσει τα ραντεβού του µε τον Βίκτορ Ορµπαν στην Ουγγαρία και αντίστοιχα µε τους Πολωνούς εθνολαϊκιστές.

Οι συνοµιλητές του, όπως και ο Mr. Brexit, είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές του τραµπισµού στην Ευρώπη. Το σύνθηµα «Prima l’Italia», αντίστοιχο του «America First» του Τραµπ, στις συγκεντρώσεις του Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία, ξαφνιάζει µόνο τους ανυποψίαστους. Οι επερχόµενες ευρωεκλογές ίσως κρύβουν δυσάρεστες εκπλήξεις για τις Βρυξέλλες.

Οι δυνάµεις των αντιευρωπαϊστών, µε ή χωρίς τον Μπάνον, επιχειρούν να συσπειρωθούν και να σχηµατίσουν µια ενιαία πολιτική υπερ-οµάδα στο Ευρωκοινοβούλιο εξασφαλίζοντας το ένα τρίτο των εδρών.

Οι διαφωνίες µεταξύ τους παραµένουν, αλλά οι άνεµοι του εθνολαϊκισµού δυναµώνουν κι αυτό το ξέρουν καλά όσοι φαντασιώνονται την πανευρωπαϊκή «εξέγερση» της ακροδεξιάς