Μεσαία τάξη: Από τη λοιδορία στην εχθροπάθεια

Θα ήθελα να αραδιάσω λογικά και πολιτικά επιχειρήµατα, για να πείσω τους συµπολίτες µου να µου αναθέσουν εντολή αντιπροσώπευσης. Να περιγράψω τα πεπραγµένα της παράταξής µου, τα πεπραγµένα εµού του ιδίου, να πείσω για τον ρεαλισµό του πολιτικού µας σχεδίου, για τη στήριξη της κοινωνικής συνοχής και της δικαιοσύνης, για το όραµα ανόρθωσης της χώρας, για τη νέα εθνική αυτοπεποίθηση, εν όψει µάλιστα της 200ετηρίδος από τον Αγώνα της Απελευθέρωσης.

Πόσο θα ήθελα. Πόσο θέλω. Να µιλήσω προγραµµατικά και οραµατικά, να δεσµευτώ, να πείσω. Αλλά πρέπει να βρω ευήκοα ώτα, συµπολίτες διατεθειµένους ν’ ακούσουν, και να κρίνουν. Υπάρχουν; Ευτυχώς ναι. Υπάρχουν ακόµη πολλοί συµπολίτες µας που επιθυµούν να ακούσουν, να σκεφτούν, να συγκρίνουν, να κρίνουν. Μπορούν να συζητήσουν. Και δυστυχώς όχι. Πολλοί συµπολίτες δεν θέλουν ν’ ακούσουν τίποτε ούτε να δουν, για να κρίνουν. Εχουν πάρει θέση – απέναντι ή εκτός. Ο καθείς για δικούς του λόγους – επειδή η ατοµική στρατηγική του επιβίωσης διαψεύσθηκε ή δυσκολεύεται, συχνά επειδή διαψεύσθηκαν κάποιες προσδοκίες και αισθάνεται προδοµένος, επειδή αισθάνεται µαταιωµένος και αναζητεί εις µάτην έναν ορατό εχθρό.

Ο διχασµός συνεχούς χαµηλής έντασης, που σιγοβράζει απ’ την αρχή της κρίσης, µε κορυφώσεις και υφέσεις, τώρα πια µας χωρίζει όχι σε αγανακτισµένους και πειθήνιους, µα σε επιφυλακτικούς-δύσπιστους και έξαλλους, σε παγωµένους και εξαγριωµένους ― ούτε καν σε «(συρι)ζαίους» και «φιλελέδες», ούτε καν σε δεξιούς και αριστερούς. Βουβός τυφλός θυµός και δίψα για µαγεία. Πάνω σε αυτό το υπέδαφος έπεσε η σπορά της εχθροπάθειας και της αρνητικότητας, και βλάστησε η απόρριψη των πάντων, ακόµη και των προφανέστερων, ακόµη και της πραγµατικότητας. ∆εν είναι ασφαλώς ελληνικό το φαινόµενο ούτε νέο· παντού στον κόσµο, µικροµεσαίοι άνθρωποι κουρασµένοι από ήττες και δυσοίωνες προοπτικές, αναζητούν µεσσίες, εξωτερικούς ή εσωτερικούς εχθρούς, συνωµοσίες.

Συχνά, οι µεσσίες και οι προφήτες δείχνουν τους κακούς: αριστερούς, σοσιαλιστές και σοσιαλδηµοκράτες, προοδευτικούς φιλελεύθερους, εθνοµηδενιστές. Τι κακιά και έξω από το δίκαιο του ισχυρού είναι η δηµοκρατία µε τα ιδανικά και τους κανόνες της... Συχνά, τα θύµατα επιλέγουν τους θύτες τους, βαυκαλιζόµενοι ότι ο κοινωνικός αυτοµατισµός που τους υπόσχονται δεν θα αγγίζει τους ίδιους, δεν θα τους περιλαµβάνει, αντιθέτως οι ίδιοι θα είναι µεταξύ των νικητών, των άριστων, των προνοµιούχων, θα είναι οι θηρευτές της upper class, αυτοί που θα πατήσουν στα µούτρα τον διπλανό ή τον αποκάτω, για να κρατηθούν έξω από τον κουβά της επισφάλειας. Οσοι στην αρχή της κρίσης λοιδορούσαν την κακοµαθηµένη µεσαία τάξη µε το «µαζί τα φάγαµε», οι ίδιοι τώρα την κανακεύουν και την ταΐζουν µίσος εναντίον των «φτωχών», για να µην τους µοιάσουν, οι ίδιοι που διαπόµπευαν τον τυροπιτά που δεν έκοψε απόδειξη, τώρα υπόσχονται να µη στείλουν ποτέ το Σ∆ΟΕ. Ουαί Φαρισαίοι... Κάπως έτσι διεξάγεται ο κοινωνικός ανταγωνισµός στις ΗΠΑ και τη ∆υτική Ευρώπη, στη Λατινική Αµερική.

Στη θέση των οραµάτων απελευθέρωσης και χειραφέτησης, στη θέση των φλογισµένων ιερών εννοιών Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη, στη θέση των νεότερων ευρω-εννοιών κοινωνική συνοχή και σύγκλιση, κοινωνική κινητικότητα, η νεοδεξιά δηµαγωγία προτάσσει τον ανταγωνισµό, τις φυσικές ανισότητες, την ευελιξία, την ολιγαρχία και την κληρονοµοκρατία, την επιτήρηση και τον αυτοµατισµό. Και βέβαια δεν είναι αφηρηµένες έννοιες, είναι έννοιες που αλλάζουν τις ζωές, τις υψώνουν ή τις τσαλαπατάνε. Μετά την πρωτοφανή σε διάρκεια και ένταση κρίση, τέτοια θα έπρεπε να είναι η πολιτική συζήτηση στην Ελλάδα: Τι κοινωνία λαχταράµε; Τι οικονοµία και τι κράτος µας χρειάζεται; Ποιοι είναι οι ορατοί και οι κρυµµένοι κίνδυνοι; Με ποια µέσα και ποια σχέδια θα προχωρήσουµε; Ας κάνουµε αυτοκριτική µε βάθος και µε ειλικρίνεια. Ας µοιράσουµε δίκαια τις ευθύνες και τα βάρη. Αυτή τη συζήτηση επιθυµώ να κάνω µε τους συµπολίτες µου.