Η «αόρατη» ανάπτυξη

Όταν άρχισε η δεκαετία των παθών για την Ελλάδα, λίγο πριν από το 2010, η λέξη που ακουγόταν περισσότερο σε όλες τις συζητήσεις ήταν η «λιτότητα». Από τον περασµένο Αύγουστο, οπότε έληξαν τα προγράµµατα στα οποία µπήκε η Ελλάδα για να εφαρµόσει τη λιτότητα και να πάρουν οι δανειστές τα χρήµατά τους, άρχισε πάλι να ακούγεται δειλά δειλά η λέξη «ανάπτυξη». Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι µε τη λέξη «λιτότητα» όλοι καταλαβαίνουν κάτι συγκεκριµένο. Σε περιόδους λιτότητας η αγορά «στεγνώνει». Το ΑΕΠ µειώνεται, επιχειρήσεις κλείνουν, η ανεργία αυξάνεται, οι πλούσιοι στην πλειονότητά τους παραµένουν πλούσιοι (άλλοι λιγότερο, άλλοι κατά πολύ περισσότερο) και οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι. Επίσης, οι µη πλούσιοι δεν υπάρχει περίπτωση να πλουτίσουν, εκτός και αν κερδίσουν σε κάποιο τυχερό παιχνίδι (ο τζόγος κάνει χρυσές δουλειές σε περιόδους λιτότητας).

Αντίθετα, όταν µιλάµε για ανάπτυξη, το µήνυµα δεν είναι ξεκάθαρο. Θα µπορούσε κανείς να πει ότι σε περιόδους ανάπτυξης το χρήµα κυκλοφορεί. Το ΑΕΠ αυξάνεται, επιχειρήσεις κλείνουν αλλά (υποτίθεται ότι) ανοίγουν άλλες (περισσότερες) και η ανεργία µειώνεται. Το τελευταίο είναι κρίσιµο, καθώς «ανάπτυξη» για τους ειδικούς -πολιτικούς και οικονοµολόγους- σηµαίνει θέσεις εργασίας. Επίσης βέβαιο είναι πως σε περιόδους ανάπτυξης οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι µη πλούσιοι (υποτίθεται) έχουν ελπίδα να σταµατήσουν να είναι φτωχοί. Να, όµως, που το ∆ΝΤ, διαβόητο παγκοσµίως για τα προγράµµατα λιτότητας που επιβάλλει ως αντάλλαγµα για τα δάνειά του, διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις σχετικά µε το πώς η αύξηση του ΑΕΠ σε περιόδους ανάπτυξης µεταφράζεται στην καθηµερινότητα. Σε πρόσφατη έκθεσή του για τις ΗΠΑ το Ταµείο υπογραµµίζει ότι µία δεκαετία ανάπτυξης της αµερικανικής οικονοµίας δεν είχε ουσιαστικό αντίκτυπο στην καθηµερινότητα των πολιτών.

Όπως αναφέρει, τα πραγµατικά εισοδήµατα των µέσων νοικοκυριών από το 2000 µέχρι σήµερα αυξήθηκαν µόλις κατά 2,2%, ενώ την ίδια περίοδο το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 23%. Συνολικά, έπειτα από δέκα χρόνια ανάπτυξης, 45 εκατοµµύρια Αµερικανοί (περίπου όσο ο πληθυσµός της Ισπανίας) ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Αρα, τι µας λέει το ∆ΝΤ τώρα που πλέον δεν είµαστε σε πρόγραµµα; Οτι ανάπτυξη από ανάπτυξη διαφέρει. Ή, για να το κάνω κάπως πιο ελαφρύ, υπάρχει πιθανότητα να υπάρχει ανάπτυξη, αλλά θα είναι σαν να µην υπάρχει. Οι πολίτες, λοιπόν, καλό θα είναι όταν ακούν τους πολιτικούς να µιλάνε για ανάπτυξη, να αναρωτιούνται τι είδους ανάπτυξη θα είναι αυτή