Η μεταναστευτική πολιτική που έχει ανάγκη ο τόπος

Αφορμή για το ξετύλιγμα του κουβαριού που συνθέτει σήμερα την – κυριολεκτικά πολύπαθη – μεταναστευτική μας πολιτική θα λάβω από δύο ζητήματα που απασχόλησαν «με το καλημέρα» την επικαιρότητα: την κατάργηση του αυτόνομου Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και την ανάκληση της εγκυκλίου για τη χορήγηση ΑΜΚΑ σε αλλοδαπούς. Αν και στην ουσία τους συζητήθηκαν ήδη εκτενώς, από ειδικούς και μη, θεωρώ ότι αποτελούν ιδανικά παραδείγματα για να περιγράψουμε τη σημερινή κατάσταση αλλά και να αναζητήσουμε λύσεις για την επόμενη μέρα.

Το προσφυγικό αποτελεί αναμφίβολα το ζήτημα που συγκεντρώνει το βλέμματα από την Άνοιξη του 2015 μέχρι σήμερα. Δυστυχώς, παρά το ότι περιμέναμε περισσότερη υπευθυνότητα αλλά και ανθρωπιστικό ενδιαφέρον από την «κυβέρνηση της αριστεράς», τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά: ανοιχτά σύνορα για την Ελλάδα και στη συνέχεια για την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη σε περίπου 1.000.000 ανθρώπους (με αβέβαιο μέχρι σήμερα μέλλον), άθλιες συνθήκες διαβίωσης – είτε στα νησιά είτε στην ηπειρωτική χώρα – για όσους παραμένουν εδώ, απογοητευτικά αργές διαδικασίες ταυτοποίησης και εξέτασης αιτημάτων ασύλου (ο περιβόητος «διαχωρισμός») αλλά και, ως φυσικό επακόλουθο, διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης.

Με δύο λόγια, ενώ θα έπρεπε σήμερα, 4,5 χρόνια μετά, να συζητάμε για την ένταξη αυτών των ανθρώπων στην ελληνική κοινωνία, εμείς ακόμα αναρωτιόμαστε «γιατί η Υπηρεσία Ασύλου – η πλέον νευραλγική υπηρεσία σε σχέση με το προσφυγικό – είναι υποστελεχωμένη»! Τι πρέπει όμως να κάνουμε τώρα; αυστηρότερη φύλαξη συνόρων σε πραγματικό αλλά και συμβολικό επίπεδο (το θετικό ‘νεύμα’ προς τους διακινητές μπορεί κάλλιστα να μετατραπεί σε ένα μεγαλοπρεπές ‘stop’), επανασχεδιασμός όλων των δομών υποδοχής και φιλοξενίας κατόπιν διαλόγου με τις τοπικές κοινωνίες, ενίσχυση της Υπηρεσίας Ασύλου με προσωπικό και μέσα ώστε να ολοκληρώνεται η εξέταση όλων των αιτημάτων – χωρίς φυσικά εκπτώσεις στα ατομικά δικαιώματα – σε σύντομο χρόνο. Τελευταίο αφήνω το σημαντικότερο: η είσπραξη και διαχείριση των κονδυλίων να περάσει πλέον στην ελληνική πολιτεία, με τη σύσταση αρμόδιας Διαχειριστικής Αρχής. Αλήθεια, όσοι διαμαρτύρονται για την κατάργηση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, γνωρίζουν ότι αυτό δε διέθετε καν Οικονομική Υπηρεσία; Γιατί άραγε;

Η απερχόμενη κυβέρνηση όμως εγκατέλειψε και περίπου 700.000 νομίμως διαμένοντες μετανάστες. Άνθρωποι που ήρθαν στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ‘90, εντάχθηκαν γρήγορα και ομαλά στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου, δημιούργησαν οικογένειες με παιδιά που φοιτούν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, παλεύουν ακόμα για τα αυτονόητα, αντιμέτωποι με έναν αντιφατικό έλληνα νομοθέτη αλλά και με ένα άθλιο και συχνά εκδικητικό ελληνικό δημόσιο, το οποίο περισσότερο θέτει εμπόδια – συχνά «νομοθετώντας» το ίδιο «δι’εγκυκλίων» – παρά εφαρμόζει πολιτική. Εν τέλει, τι ακριβώς θέλουμε; Να τους εντάξουμε ομαλά και να τους κάνουμε ευχαριστημένους και χρήσιμους πολίτες ή να τους δείχνουμε καθημερινά το χειρότερό μας πρόσωπο; Αν αποφασίσουμε το πρώτο, απλοποιούμε τις διαδικασίες, στελεχώνουμε τις υπηρεσίες με κατάλληλο προσωπικό (να μην αποτελούν «δυσμενή τοποθέτηση») και παρέχουμε στους νόμιμους μετανάστες όσα ακριβώς δικαιούνται.

Τέλος, σημαντική ενότητα στη μεταναστευτική μας πολιτική καταλαμβάνει η χορήγηση ελληνικής ιθαγένειας. Έχοντας ξεπεράσει την αντιπαράθεση του «νόμου Ραγκούση» και – θέλω να πιστεύω – πιο ώριμοι από ποτέ, οφείλουμε να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ώστε να δώσουμε στη 2^η γενιά μεταναστών την ευκαιρία κτήσης ιθαγένειας – ξέρετε, Αντετοκούνμπο υπάρχουν αμέτρητοι στην Ελλάδα! Παράλληλα, ως κράτος δικαίου, έχουμε την υποχρέωση να ανταποκριθούμε στο αίτημα όσων επιθυμούν να πολιτογραφηθούν έλληνες / ελληνίδες παρέχοντάς τους ένα σύγχρονο και δίκαιο νομοθετικό περιβάλλον. Και μία ακόμη επισήμανση: η απονομή ιθαγένειας αποτελεί επιμέρους αντικείμενο και αναπόσπαστο τμήμα της μεταναστευτικής πολιτικής – όχι αρμοδιότητα του Υπουργείου Εσωτερικών.

Η χώρα μας φαίνεται να μην έχει φτάσει ακόμα ούτε στο ελάχιστο επίπεδο κατανόησης της σημασίας της μετανάστευσης, αντιμετωπίζοντάς την ως πρόβλημα και όχι ως ευκαιρία. Κατά συνέπεια, η νέα κυβέρνηση, καθοδηγούμενη από φιλελεύθερο πνεύμα, οφείλει να αξιοποιήσει το λαμπρό αυτό πεδίο άσκησης πολιτικής, παράγοντας σημαντικό και πολύπλευρο έργο. Με σχεδιασμό, προσεκτικό βηματισμό, κατάλληλους ανθρώπους και τόλμη!