Βορειομακεδονική «σαλάτα» made in Greece

«Οτιδήποτε λέει κανείς πριν από τη λέξη “αλλά” στην πραγματικότητα δεν μετράει», είπε ο Μπέντζεν Σταρκ απευθυνόμενος στον Τίριον Λάνιστερ, μέσα σε μια κρύα και σκοτεινή αίθουσα του τείχους-συνόρου που φρουρούν οι άνδρες της Νυχτερινής Φρουράς. Όλα αυτά στον πρώτο κύκλο της τηλεοπτικής σειράς Game of Thrones.

Την ίδια φράση θα μπορούσε, ωστόσο, να πει κανείς και στον Κυριάκο Μητσοτάκη έπειτα από την πρώτη συνάντηση που είχε ο τελευταίος με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ, στη Νέα Υόρκη, μια συνάντηση που περιέργως πως... δεν εμφανίστηκε ποτέ στο Twitter του Έλληνα πρωθυπουργού, σε αντίθεση με άλλες που εμφανίστηκαν, όπως ήταν για παράδειγμα η συνάντηση που είχε ο κ. Μητσοτάκης στη Νέα Υόρκη με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας, Εντι Ράμα.

«Εγώ δεν θα υπέγραφα την Συμφωνία των Πρεσπών... αλλά η συμφωνία αυτή αποτελεί πλέον μέρος του διεθνούς δικαίου και επομένως η Ελλάδα πρέπει να τη σεβαστεί», φέρεται να δήλωσε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας απευθυνόμενος στον ομόλογό του της Βόρειας Μακεδονίας.

Όσα λέγονται, όμως, πριν από τη λέξη «αλλά» στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία αξία/σημασία, εκτός βέβαια και αν φανερώνουν μελλοντικές διαθέσεις. Με άλλα λόγια, τώρα πια δεν έχει καμία σημασία που ο κ. Μητσοτάκης δεν θα υπέγραφε μια συμφωνία εάν πρόκειται να την εφαρμόσει. Διότι αυτό που στην πραγματικότητα είπε ο κ. Μητσοτάκης στον κ. Ζάεφ είναι ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση πρόκειται να σεβαστεί τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Ωστόσο κάποιοι, προερχόμενοι κυρίως από την πλευρά του βόρειου γείτονά μας, σκέπτονται ότι ακριβώς επειδή ο κ. Μητσοτάκης δεν θα υπέγραφε μια τέτοια συμφωνία ενδεχομένως και να μην επιδείξει ιδιαίτερο ζήλο ως προς την εφαρμογή της. Παραδόξως, την ίδια ανησυχία εκφράζουν πολλοί και στην Ελλάδα αλλά από την ανάποδη, πολλοί όχι μόνο ΣΥΡΙΖΑίοι αλλά και Νεοδημοκράτες. Διερωτώνται για παράδειγμα οι εν Ελλάδι τι θα κάνει το VMRO-DPMNE με τη Συμφωνία των Πρεσπών εάν επιστρέψει στην εξουσία της γείτονος το 2020 όπως είναι (αρκετά) πιθανό. Διότι ούτε το VMRO-DPMNE θα υπέγραφε αυτήν τη Συμφωνία... αλλά θεωρητικώς θα πρέπει να τη σεβαστεί, όπως αναγνωρίζουν άλλωστε κορυφαία στελέχη του.

Η ΝΔ όμως ως κυβέρνηση εμφανίζεται να επιθυμεί την απαρέγκλιτη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, αν και επιμένει ότι πρόκειται για ένα «κακό» ντιλ. Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, έχει αξιώσει την πιστή και αυστηρή, πλήρη και συνεπή εφαρμογή της Συμφωνίας από την πλευρά των Σκοπίων. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, εγκαλεί μάλιστα τους γείτονες επειδή «δεν έχουν εφαρμόσει ακόμα την συμφωνία των Πρεσπών», μια συμφωνία την οποία ωστόσο ο ίδιος ταυτόχρονα αποκηρύσσει ως «κακή» και «προβληματική».

Αλλά και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, φαίνεται να συμφωνεί, σύμφωνα με άρθρο που δημοσίευσε στο Εθνος της Κυριακής, ότι «στα Σκόπια... ό,τι τους δυσκολεύει δεν το εφαρµόζουν» και ότι «παραµυθιάζουν την Αθήνα». Για τον κ. Κότζια, βέβαια, η ευθύνη βαρύνει κυρίως τη Νέα Δημοκρατία που «παραιτείται από κέρδη της διαπραγµάτευσης µόνο και µόνο για να αποδείξει ότι (σ.σ. ως Ελλάδα) δεν “πήραµε ό,τι έπρεπε” (σ.σ. από τη Συμφωνία των Πρεσπών)».

Υπάρχουν όμως και υπουργοί της νυν κυβέρνησης που αναγνωρίζουν κέρδη στη Συμφωνία των Πρεσπών από τα οποία μάλιστα δεν έχουν καμία διάθεση να παραιτηθούν. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, για παράδειγμα, αναγνωρίζει, σύμφωνα με όσα δήλωσε σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, ότι η Συμφωνία των Πρεσπών συνοδεύεται και από κάποια θετικά (ή, πιο σωστά, «όχι τόσο αρνητικά») παρεπόμενα που «είναι προς όφελος του (σ.σ. ελληνικού) εθνικού συμφέροντος», παρεπόμενα όπως είναι για παράδειγμα η ανάπτυξη της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, με την Ελλάδα να αναλαμβάνει (αντί για την Τουρκία ή τη Βουλγαρία) την επιτήρηση του εναέριου χώρου (air policing) της Βόρειας Μακεδονίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, επιτίθεται στην κυβέρνηση Μητσοτάκη με την κατηγορία ότι δεν εφαρμόζει τη Συμφωνία των Πρεσπών, μια συμφωνία την οποία ο κ. Παναγιωτόπουλος όμως εφαρμόζει. Οι πρώην υπουργοί Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος και Νίκος Κοτζιάς κατηγορούν τη νέα ελληνική κυβέρνηση για αδράνεια και διγλωσσία, ολιγωρία, υποκρισία και ανικανότητα, με τον κ. Κατρούγκαλο να καταλογίζει στην Αθήνα «καθυστέρηση» ως προς τη λειτουργία των επιτροπών που θα έπρεπε να συνεχίζουν τις διαπραγματεύσεις για εμπορικά σήματα και σχολικά βιβλία.

Ίδια και απαράλλαχτα τα σχολικά βιβλία  

Είναι γεγονός, πράγμα που επιβεβαιώνεται και από το βορρά, ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση έχει προς το παρόν (σχεδόν τρεις μήνες μετά τις ελληνικής εκλογές) «αγνοήσει» πλήρως το θέμα των σχολικών βιβλίων. Η τελευταία συνάντηση μεταξύ των αρμόδιων επιτροπών Ελλάδας και Σκοπίων για τις αλλαγές στα σχολικά βιβλία ήταν επί ΣΥΡΙΖΑ, την περασμένη άνοιξη, και έκτοτε... ούτε φωνή ούτε ακρόαση από την Αθήνα. Η ελληνική απουσία/απραξία λέγεται, μάλιστα, πως έχει προκαλέσει ενόχληση και στη βορειομακεδονική πλευρά που ρωτάει τι γίνεται... χωρίς όμως να παίρνει προς το παρόν κάποια απάντηση.

Όσο για τα σχολικά βιβλία της γειτονικής χώρας, εκείνα προφανώς και παραμένουν... ίδια και απαράλλαχτα. «Η µη λειτουργία της επιτροπής για τα σχολικά βιβλία σηµαίνει επιβίωση στοιχείων αλυτρωτισµού στην εκπαίδευση της γείτονος», γράφει ο Νίκος Κοτζιάς στο Εθνος της Κυριακής, με τον κ. Βαρβιτσιώτη αντιθέτως να υποστηρίζει ότι ήταν η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση, και όχι η νυν, που «δεν είχε κάνει καμία κίνηση από τον Φεβρουάριο (σ.σ. του 2019)... προς την άλλη πλευρά (σ.σ. τη βορειομακεδονική), ώστε να αλλάξουν τα βιβλία».

Κρίνοντας από το ρεπορτάζ ένθεν κακείθεν των συνόρων, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε όντως κάνει πράγματα (συνολικά τέσσερις συναντήσεις για τα σχολικά βιβλία με πολλές δυσκολίες, πολλές διαφωνίες αλλά και με σημεία προόδου τα οποία υπάρχουν μάλιστα καταγεγραμμένα).

Το «θέμα» με την προηγούμενη κυβέρνηση είναι ότι ίσως να «πούλησε» επικοινωνιακά κατά τρόπο υπερβολικό κάποιες από τις συγκλίσεις. Κάποιοι της ασκούν, επιπλέον, κριτική επειδή δεν έθεσε στην κεφαλή της επιτροπής για τα βιβλία κάποιον εμπειρογνώμονα αλλά έναν υπουργό που εν τω μεταξύ έχει πάψει βέβαια να είναι υπουργός... Μέσα από δημοσιεύματα του περασμένου Μαρτίου και Ιουνίου, είχε δημιουργηθεί η εντύπωση πίσω στην Ελλάδα ότι το νέο σχολικό έτος θα ξεκινούσε με νέα βιβλία, ή τουλάχιστον, με νέες οδηγίες και ένα νέο πρόγραμμα διδασκαλίας στη Βόρεια Μακεδονία. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, τώρα πια που ξεκίνησε η σχολική χρονιά στη γειτονική χώρα, είναι σαφές ότι δεν έχει συμβεί.

Άλλωστε η Κοινή Διεπιστημονική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων σε ιστορικά, αρχαιολογικά και εκπαιδευτικά θέματα που συγκροτήθηκε, βάσει της Συμφωνίας των Πρεσπών (άρθρο 8, παράγραφος 5), δεν έχει ακόμη υποβάλει την Ετήσια Εκθεση για τις δραστηριότητες και τις συστάσεις της προκειμένου εκείνες να εγκριθούν από το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) των δύο χωρών.

Όταν ερωτώνται σχετικά, παράγοντες της γείτονος εκφράζουν... απορία που κάποιος περίμενε ότι θα μπορούσαν να έχουν ήδη υλοποιηθεί αλλαγές. Σημειώνουν μάλιστα με νόημα ότι και εκείνοι περιμένουν αλλαγές από την ελληνική πλευρά στα ελληνικά σχολικά βιβλία. Αυτό που αναγνωρίζεται γενικώς είναι ότι στις τέσσερις συναντήσεις που έχουν μέχρι σήμερα πραγματοποιηθεί για τα σχολικά βιβλία όντως σημειώθηκε πρόοδος η οποία υπάρχει μάλιστα καταγεγραμμένη. Μένει να φανεί, βέβαια, πως θα προσεγγίσουν την εν λόγω πρόοδο οι άνθρωποι που θα ορίσει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ως νέα μέλη της Κοινής Διεπιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, όποτε και αν συμβεί αυτό...