Μη φοβάσαι τον φόβο

Το έχουμε νιώσει όλοι. Ο φόβος επισκέπτεται τον άνθρωπο κάθε ηλικίας σαν απρόσκλητος επισκέπτης. Το μωρό στη κούνια φοβάται το σκοτάδι, ο εργαζόμενος φοβάται να μη χάσει τη δουλειά του, ο φοιτητής φοβάται μην κοπεί στην εξεταστική, ο αγρότης φοβάται να μην χαλάσει η σοδειά του. 

Ανασφάλεια, άγχος, δυσφορία, ανησυχία, αίσθηση ανεπάρκειας, σύγχυση, κατάθλιψη, άρνηση, πανικός, παράλυση και, ακόμα, θυμός, μίσος, επιθετικότητα συνοδεύουν τα φοβικά συναισθήματα. 

Οι ψυχολόγοι μιλάνε για περισσότερες από 400 διαφορετικές φοβίες, που είναι απόρροια του φόβου. Η πιο συνηθισμένη είναι η φοβία της ομιλίας σε μια δημόσια συγκέντρωση αλλά και η φοβία για το ασανσέρ. Κάποιοι άλλοι δεν πετούν ποτέ με αεροπλάνο, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που φοβούνται γενικά τη ύψη.  

Υπάρχουν όμως και φόβοι που είναι κοινοί σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους. Έτσι λοιπόν φοβόμαστε το θάνατο, την απόρριψη και την αποτυχία, την απώλεια και την ασθένεια.

Τι είναι τελικά ο φόβος; Στην ουσία, πρόκειται για ένα σύμμαχο που μας προστατεύει από τους κινδύνους. Είναι ένας έμφυτος μηχανισμός ενεργεί σαν ένα είδος “συναγερμού”  σε καταστάσεις που γίνονται αντιληπτές ως επικίνδυνες.  Μας προτρέπει να αποφεύγουμε αυτό που μας απειλεί και μας ωθεί σε δράση όταν κινδυνεύουμε. Ίσως το ανθρώπινο είδος να είχε αφανιστεί, αν δεν υπήρχε ο φόβος να λειτουργήσει ως κίνητρο για να εξασφαλίσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον για την επιβίωσή μας.
Φαντάζεστε να μην υπήρχε το αίσθημα του φόβου μπροστά σε μία πυρκαγιά; Ο απειλούμενος από τη φωτιά να μην είχε τραπεί σε φυγή και μόνο στη θέα μιας τεράστιας φλόγας που κινδυνεύει να τον περικυκλώσει; Ο φόβος δηλαδή είναι μια λογική αντίδραση σε μια αντικειμενική απειλή για τη ζωή και την επιβίωσή μας.

Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς φόβο; Μπορούμε. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι πρέπει να έχουμε άγνοια κινδύνου ή να υπερεκτιμούμε τις ικανότητές μας, όπως πιθανώς κάνουν οι πολύ νέοι άνθρωποι που τρέχουν υπερβολικά με τις μηχανές στην Εθνική, αφού στη νεότητα ο θάνατος μοιάζει να είναι τόσο μακριά.  Μπορούμε τα πράγματα που ουσιαστικά φοβόμαστε όλοι οι άνθωποι να μην αφήνουμε να κατακλύζουν τη ζωή μας και να την κυριεύουν. Ατρόμητος άλλωστε δεν είναι αυτός που έχει  την απουσία του φόβου, αλλά αντίθετα τη διαχείρισή του. 

Όταν όμως ο φόβος συνεχίζει να υφίσταται, ενώ δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος, τότε μετατρέπεται σε φοβία και γίνεται εμπόδιο στην φυσιολογική αντιμετώπιση της καθημερινότητας του ατόμου. Η φοβία λένε οι ειδικοί, είναι ένας επίμονος και παράλογος φόβος κάποιου συγκεκριμένου αντικειμένου ή κατάστασης, που έχει ως αποτέλεσμα την επιθυμία αποφυγής αυτού αντικειμένου που στην πραγματικότητα δεν αποτελεί σπουδαία πηγή κινδύνου.  Φοβία δηλαδή είναι να μην μπαίνεις ποτέ στο ασανσέρ, ενώ φόβος να έχει γίνει διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος, να έχει σταματήσει ο ανελκυστήρας μεταξύ δευτέρου και τρίτου ορόφου, το κινητό σου να μην έχει σήμα και η πολυκατοικία να είναι άδεια λόγω μίας αργίας. Κι όσο και να φωνάζεις για “βοήθεια”να μην σε ακούει κανείς.