Ο σωστός ο Έλληνας την 28η Οκτωβρίου

Οι σημαίες βγήκαν στα μπαλκόνια, οι πρόβες των μαθητών τελείωσαν, οι δήμοι τόνισαν με λευκή μπογιά τις διαγραμμίσεις, οι εξέδρες για τους επισήμους στήθηκαν και όλα μπήκαν στη θέση τους για τον εορτασμό της εθνικής επετείου. Όλη η δόξα, όλη η χάρη, τα στρατιωτικά τμήματα παρελαύνουν για να τονίσουν «το φρόνημα των Ελλήνων» και να θυμίσουν το τι έγινε την 28η Οκτωβρίου. Όλα καλά, λοιπόν; Όχι απόλυτα…

Ας παρακάμψουμε ότι σήμερα υπάρχουν μαθητές που δεν γνωρίζουν ακριβώς τι έγινε τότε και τα έχουν μπερδεμένα στο μυαλό τους – ένας αχταρμάς με Γερμανούς, Κολοκοτρωναίους, πύλη του Πολυτεχνείου και τον Μεταξά που έφτιαχνε υπέροχο κονιάκ. Ας μην ξεχνάμε τα δικά μας, αυτό πάντα συνέβαινε. Κι εμείς που τα μάθαμε με λεπτομέρειες, τι καταλάβαμε; Για παράδειγμα, στα δικά μας σχολικά χρόνια -λίγο μετά τη Χούντα- όλα φιλτράρονταν μέσα από το τούλι της αδούλωτης ελληνικής ψυχής, ενώ λίγα χρόνια νωρίτερα οι εθνικές εορτές ξερνούσαν εθνικοφροσύνη στο Καλλιμάρμαρο «προς τιμήν της αρετής των Eλλήνων». Τότε, μαθαίναμε υποχρεωτικά, με το ζόρι, τι έγινε στα σύνορά μας με την Αλβανία, έπρεπε να ξέρεις με λεπτομέρειες το πώς επιδόθηκε το τελεσίγραφο Γκράτσι στον Μεταξά, αλλιώς έπεφτε σφαλιάρα. Κανονική. Σήμερα, μπορεί κάποιος πιτσιρικάς και να θεωρεί πως η Σοφία Βέμπο είναι διαγωνιζόμενη στο X Factor. Για να βγει, αμέσως μετά, κάποιος γονέας και να ουρλιάζει πως «κάποιοι έδωσαν τη ζωή τους τότε για να είμαστε ελεύθεροι σήμερα», δημιουργώντας τύψεις στα παιδιά. Αλλά η Ιστορία δεν γράφεται με τύψεις, αλλά με ουσία…   

Επίσης, αυτός ο γονέας, ξεχνά -το γράφω ξανά- πως μεγαλώσαμε υπό τον φόβο των χουντικών καταλοίπων που ήταν ακόμη εμποτισμένα στην κοινωνία μας. Ναι, τα μάθαμε με λεπτομέρειες, αλλά το θέμα είναι τι κρατήσαμε μέσα μας από όλα αυτά. Εμείς, που είχαμε ρουφήξει κάθε στιγμή τού «έπους του ‘40», συμμετείχαμε σε γιορτές οι οποίες συνοψίζονταν σε ανούσιους δεκάρικους λόγους και είχαν μπόλικη ορθοστασία. Επίσης, είχαμε καθηγητές φωτεινά μυαλά ως μειοψηφίες ανάμεσα σε συντηρητικούς κι ανέραστους που στα μάτια τους έβλεπες να συνοψίζεται όλο το μίσος για τα νιάτα, για το νέο, για το καινούριο. Και να, «πετιέται η πατρίδα», «το φρόνημα ημών», κάτω από σημαίες ηρωικές και πένθιμες. Ανά περιπτώσεις συναντήσαμε γυμνασιάρχες με πανεθνική αρτηριοσκλήρωση που θεωρούσαν πως «οι Stones είναι αλητήριοι», βλέπαμε YENEΔ και ακούγαμε ατάκες «ήτο μια σεμνή τελετή». Ζήσαμε το κιτς των παρελάσεων με καμένα ηχεία στην πλατεία, ακούσαμε εμβατήρια και τσάμικα, φορέσαμε «άσπρο πουκάμισο, μπλε παντελόνι, για να θυμίζει τη σημαία μας». Με λίγα λόγια, βιώσαμε τα εθνικο-σωβινιστικά «πρέπει» της εφηβείας μας.

Τα παιδιά του τότε μεγάλωσαν και κάποια από αυτά έγιναν γονείς και αντί να μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά τους το πραγματικό νόημα του 1940, να τους πουν όλα όσα έγιναν, έγιναν πιο σκληροπυρηνικοί από τους καθηγητές τους. Θεωρούν εαυτούς πατριώτες και κλαίνε από συγκίνηση για «την αδούλωτη ψυχή του έθνους» ενώ, αυτομάτως, κατατάσσουν τους υπόλοιπους σε αυτούς που δεν αγαπούν την πατρίδα τους. Είναι οι ίδιοι που πιστεύουν πως είσαι πατριώτης μόνο εάν πηγαίνεις στην παρέλαση με το παιδί σου, μόνο εάν κάνεις ανάρτηση της ελληνικής σημαίας στο μπαλκόνι σου, μόνο αν βλέπεις τον Πρέκα σε ρόλο επετειακής ταινίας και κλαις για τον ηρωισμό του. Αυτοί οι Ελληνάρες νιώθουν πως έχουν το αδιαμφισβήτητο copyright της πατρίδας, της θρησκείας, του ελληνισμού, της σημαίας, των ιερών, των οσίων.

Δεν θα κατανοήσουν ποτέ ότι πατριώτης, για παράδειγμα, είσαι στην περίπτωση που δεν λαδώνεις τον εφοριακό και δεν κλέβεις την Εφορία, δεν πετάς σκουπίδια έξω από τον κάδο, δεν χτίζεις αυθαίρετα, δεν θες να βγεις πρώτος στο φανάρι, δεν λουφάρεις «χώνοντας» τους συναδέλφους σου. Πατριώτης δεν είσαι αν ξεχνάς ή αγνοείς, επιδεικτικά, τις Τέχνες, τα Γράμματα, τον Πολιτισμό της χώρας σου. Πατριώτης δεν γίνεσαι, από την άλλη, όσο και να διώχνεις πρόσφυγες και μετανάστες οι οποίοι έχουν έρθει κυνηγημένοι στην πατρίδα σου.

Η μόνη σταθερά, λοιπόν, σε όλα αυτά είναι ο εορτασμός της επετείου για την 28η Οκτωβρίου, με τις παραμέτρους που αξίζει να ειπωθούν ξανά, σε μια στιγμή του ελληνισμού που έγραψε ιστορία και η Ιστορία έγραψε για αυτόν. Ο σωστός Έλληνας, λοιπόν, είναι εκείνος που διαπνέεται από αξίες που έχουν μέσα τους ανθρωπισμό και, βασικά, είναι αντίθετες σε κάθε μορφής αναγκαστικής επιβολής. Επειδή αυτή είναι η ουσία: τότε οι Έλληνες στρατιώτες πήραν τα λιανοτούφεκα και φώναζαν «αέρα», πολεμώντας τον φασισμό. Και ο φασισμός δεν μένει ντυμένος μόνο με στολές και αρματωμένος. Ίσως θα πρέπει να διδάσκεται πως ο μεγαλύτερος φασισμός ελλοχεύει και στο σήμερα αλλά έχει πάρει άλλες μορφές. Πιθανώς να πρέπει να γίνεται ειδικό, ξεχωριστό μάθημα για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζεις εκείνον που θεωρεί πως είναι ο «σωστός Έλληνας», εκείνον που ξέρει τα πάντα για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, αλλά πολεμά -δίχως να το καταλαβαίνει- τη σημερινή κοινωνία…