Οι ανακατατάξεις στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο

Το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν σημαδιακό για τις πολιτικές δυνάμεις του «ενδιάμεσου χώρου». Με συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του, το Ποτάμι έκλεισε και τυπικά τον κύκλο του, αναστέλλοντας τη λειτουργία του. Με το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, το ΚΙΝΑΛ μπήκε σε δίνη μακράς κρίσης, χωρίς να φαίνεται φως στο τούνελ. Χωρίς πυξίδα και προσανατολισμό, ψάχνει αγωνιωδώς τρόπο να πείσει για την αναγκαιότητα της ύπαρξης του.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν έναν κοινό παρονομαστή. Την ετυμηγορία του εκλογικού σώματος στις τελευταίες ευρωεκλογές και εθνικές εκλογές. Οι ψηφοφόροι συρρίκνωσαν τον ενδιάμεσο χώρο, περιθωριοποιώντας το Ποτάμι και περιορίζοντας δραστικά τον ρόλο του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ. Ευθύνες προσώπων και συνέπειες από πολιτικές, φυσικά υπάρχουν. Αλλά το αποτέλεσμα είναι αυτό και δεν αλλάζει.

Οι πρόσφατες διεργασίες είναι η αποκρυστάλλωση της εκφρασμένης βούλησης των πολιτών. Δεν πρέπει να επιχαίρει κανείς. Οφείλει όμως να αναμετρηθεί με την πραγματικότητα. Με ρεαλισμό, χωρίς να παρασύρεται από επιθυμίες και φανταστικούς κόσμους.

Νέος διπολισμός

Στις ίδιες εκλογές η λαϊκή βούληση εδραίωσε έναν νέο διπολισμό στην πολιτική σκηνή. Έδωσε ισχυρή εντολή διακυβέρνησης στην ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ενώ, με εντυπωσιακή στήριξη –ο ένας στους τρεις ψηφοφόρους– ανέθεσε τον βασικό ρόλο ελέγχου της κυβέρνησης, ως αξιωματική αντιπολίτευση στον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, προσδοκώντας να υπάρξει αντίβαρο από την αριστερή πλευρά του Κέντρου.

Η κυβέρνηση, διαψεύδοντας ημέρα με την ημέρα όσους είχαν… αυταπάτες, άρχισε από την πρώτη στιγμή να οικοδομεί έναν συγκεντρωτικό έλεγχο στο κράτος, αποδυναμώνοντας το Υπουργικό Συμβούλιο με παραχώρηση όλων των εξουσιών σε μια υπερ-πρωθυπουργία, καπελώνοντας τις ανεξάρτητες Αρχές και καταστρατηγώντας τις ελάχιστες υπάρχουσες εγγυήσεις για μια κάπως μη κομματική στελέχωση του κρατικού μηχανισμού.

Νομοθέτησε την δυνατότητα, με απλή υπογραφή ενός μόνο υπουργού, να καταργούνται οι συλλογικές συμβάσεις των εργαζομένων σε ολόκληρους επιχειρηματικούς κλάδους ή περιοχές της χώρας. Δείχνει αδιαφορία στην πράξη για την προστασία του περιβάλλοντος. Χρησιμοποιεί τον αυταρχισμό για την επίλυση προβλημάτων, ενώ οι αστυνομικές αυθαιρεσίες έχουν φτάσει στο κατακόρυφο. Περιορίζει τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών. Και επαναφέρει δια επισήμων χειλέων, εθνικιστικές, θρησκόληπτες και υπερσυντηρητικές αντιλήψεις, που περισσότερο ταίριαζαν στην Ελλάδα του 1950-60, αντί σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.

Συγκρότηση προοδευτικού πόλου

Η αντιμετώπιση αυτών των πολιτικών, αλλά και όσων είναι βέβαιο ότι θα προκύψουν στο μέλλον, δεν μπορεί να γίνει παρά από έναν διαμορφωμένο προοδευτικό πόλο, που θα ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις της δημοκρατικής-προοδευτικής παράταξης. Έναν χώρο, στον οποίο θα μπορούν να βρουν έκφραση οι προοδευτικοί δημοκράτες του Κέντρου, οι σοσιαλδημοκράτες, οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί ποικίλων αποχρώσεων και προελεύσεων, καθώς και όσοι εμπνέονται από τις αξίες της πολιτικής οικολογίας.

Μια συσπείρωση στην οποία όλοι θα αναγνωρίζουν τον εαυτό τους, χωρίς καπελώματα, ιδεολογικές αποκλειστικότητες, ιδιοκτησιακά σύνδρομα και εμμονές δικαίωσης. Είτε αυτό πραγματοποιηθεί με την μετεξέλιξη ενός κομματικού φορέα, είτε με την συγκρότηση ενός μόνιμου συμμαχικού σχήματος, ή με συνδυασμό διαφόρων μορφών, σημασία έχει  να αποτελέσει τον σύγχρονο άλλο πόλο, στο πλαίσιο αυτού του διαμορφωμένου διπολισμού.

Η διαδικασία μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, όπως εξελίσσεται μέχρι στιγμής, έχει βεβαίως αντινομίες και αντιφάσεις.  Ταυτοχρόνως όμως, έχει αντικειμενικά μεγάλη βαρύτητα στην συνολική αυτή προσπάθεια. Πρώτα απ’ όλα, λόγω του ειδικού βάρους του κόμματος αυτού στον χώρο της αντιπολίτευσης. Δεύτερον, διότι φαίνεται προς το παρόν ότι είναι η μόνη διεργασία που μπορεί να συσπειρώσει ευρύτερες δυνάμεις, σχήματα και πρόσωπα.

Μπορεί, εν δυνάμει, να είναι χρήσιμη για την προοπτική ολόκληρου του πολιτικού συστήματος. Με δύο βασικές προϋποθέσεις: α) να υπάρξει προγραμματική εμβάθυνση, και β) να αναληφθούν πρωτοβουλίες και προς όσους δεν συμπορεύτηκαν μαζί του μέχρι σήμερα, δείχνοντας διαθεσιμότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο δημοκράτη πολίτη.

Το στοίχημα είναι, να μπορέσει να σχηματιστεί στο μέλλον, μια νέα κοινωνική και πολιτική προοδευτική πλειοψηφία στην χώρα. Για αυτόν τον στόχο, επιβάλλεται να δραστηριοποιηθούν πολλοί και πολλές. Στελέχη που προέρχονται από άλλους πολιτικούς και κομματικούς σχηματισμούς. Ανένταχτοι του ευρύτερου χώρου. Προσωπικότητες της διανόησης, της επιστήμης, της Αυτοδιοίκησης, των κοινωνικών κινημάτων.

Αντιθέσεις του παρελθόντος, δικαιολογημένες επιφυλάξεις, πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές και αποχρώσεις, δεν πρέπει να σταθούν εμπόδιο σε μια τέτοια προσπάθεια.