Η Αγκυρα πατάει πόδι σε Λίβανο - Γάζα και κλείνει το µάτι στο Ισραήλ

Και ξαφνικά, εμφανίσθηκε στην ελληνική επικαιρότητα η Λιβύη, με αφορμή την υπογραφή του μνημονίου συναντίληψης που υπέγραψε η κυβέρνηση της Τρίπολης με την Τουρκία. Η Ελλάδα δεν παρακολούθησε τις εξελίξεις. Προτού αναγνωρισθεί διεθνώς η κυβέρνηση της Τρίπολης, η Αθήνα θα έπρεπε να επιμείνει απαιτώντας εγγυήσεις ότι η Λιβύη δεν θα προέβαινε σε καμία πράξη αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στη Μεσόγειο. Δεν το έπραξε. Η εξέλιξη αυτή ήταν προβλέψιμη και η Ελλάδα κακώς εξεπλάγη.

Ακριβώς πριν από έναν χρόνο, στις 29 Νοεμβρίου 2018, η ηλεκτρονική ελληνική έκδοση του Foreign Affairs, με αφορμή την αναθέρμανση των σχέσεων του Ισραήλ με το Τσαντ, δημοσίευσε ανάλυση του υπογράφοντος, με θέμα την ισραηλινή παρουσία στην Αφρική και πώς θα μπορούσε να διευρυνθεί η επιρροή της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ περαιτέρω. Το συμπέρασμα είχε ως εξής: «Αν και η επαναπροσέγγιση του Ισραήλ με το μακρινό Τσαντ εκ πρώτης όψεως δείχνει να μην σχετίζεται με τους ενεργειακούς σχεδιασμούς του ελληνικού παράγοντα, παρατηρώντας τον χάρτη συμπεραίνεται ότι το Ισραήλ αρχίζει να ανακτά την παρουσία του στο "μαλακό υπογάστριο" της Λιβύης –μιας χώρας, δηλαδή, που έχει κοινά θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα. Εάν μάλιστα θεωρηθεί ότι έχουν ουσιώδη βάση κάποιες δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, που θέλουν τινί τρόπω να συνδυαστούν τα ενεργειακά συμφέροντα της Γείτονος με τις επιδιώξεις μιας εκ των πολλών κυβερνήσεων που ελέγχουν τις λιβυκές ακτές, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό πόσο κοντά μας βρίσκεται η Αφρική και με ποιόν τρόπο η τριμερής συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ μπορεί να καταδείξει νέες προοπτικές (αλλά και νέους προβληματισμούς) για την ελληνική εξωτερική πολιτική».

Δυστυχώς, αυτό το συμπέρασμα επιβεβαιώθηκε ως προς το πρώτο του σκέλος. Την περασμένη εβδομάδα είδαμε την Τουρκία να συνδυάζει τις ενεργειακές της βλέψεις με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης. Από την άλλη, η Ελλάδα εξεπλάγη από ένα γεγονός που ήταν ζήτημα χρόνου να συμβεί: Τι πιο φυσικό, μετά από χρόνια στρατιωτικής στήριξης, η Τουρκία να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τρίπολης να αποδείξει την ευγνωμοσύνη της; Γιατί η Τουρκία να μην θυμηθεί να προσκαλέσει στο Αιγαίο το μακρινό Πακιστάν – την μόνη χώρα, μαζί με το Μπαγκλαντές, που ήταν πρόθυμη να αναγνωρίσει την «ΤΔΒΚ» το 1983;

Η Ελλάδα καταγγέλλει τις "τουρκικές προκλήσεις" και ειρωνεύεται τους γείτονες επειδή δεν γνωρίζουν Γεωγραφία. Η αλήθεια όμως είναι ότι η κίνηση της Τουρκίας σε σχέση με τη Λιβύη είναι μόνο η αρχή. Πέρα από τις ανακηρυγμένες ΑΟΖ, η Τουρκία εντόπισε προ πολλού τις πολλές "μαύρες τρύπες" της Ανατολικής Μεσογείου. Ας τις εντοπίσει και η Ελλάδα, αφού οι γεωγραφικές της γνώσεις είναι καλύτερες.

Οι πρόσφατες λαϊκές διαδηλώσεις στον Λίβανο, μεταξύ άλλων ανέδειξαν ξεκάθαρα τον βαθμό διείσδυσης της Τουρκίας στη χώρα εκείνη. Αρκεί να αναφερθεί ότι στο επίκεντρο των επικρίσεων κατά της κυβέρνησης βρέθηκαν οι περίεργες συμφωνίες του Υπουργού Εξωτερικών του Λιβάνου με την Τουρκία, με αποτέλεσμα τουρκικά πλοία με ηλεκτρογεννήτριες να καλύπτουν τις ανάγκες της χώρας για ρεύμα, επιβαρύνοντας υπέρμετρα τους καταναλωτές. Στο μεταξύ, ο Λίβανος συνεχίζει να μην κυρώνει τη συμφωνία που υπέγραψε το 2007 με την Κύπρο, που καθόριζε τα όρια των ΑΟΖ τους - επειδή οι συντεταγμένες του βορείου κοινού ορίου τους πιθανόν να θίγουν τουρκικά κυριαρχικά δικαιώματα (ή μήπως της «ΤΔΒΚ»; ).

Εργοστάσιο αφαλάτωσης και τουρκικές ΜΚΟ 

Την τελευταία πενταετία, η Τουρκία δηλώνει παρούσα στην Δυτική Όχθη περισσότερο από ποτέ, στους τομείς της εκπαίδευσης, της πρόνοιας και της οικονομίας, μέσω του κρατικού φορέα παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας TİKA. Πρόσφατα, ο ισραηλινός ΥΠΕΞ, Ισράελ Κατς, εξέφρασε την ενόχλησή του για την παρουσία όσων τουρκικών ΜΚΟ προάγουν "εθνικιστική ρητορική" στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, απειλώντας με αποπομπή τους από τη χώρα. Από την άλλη, φιλανθρωπικά θρησκευτικά σωματεία με τουρκική χρηματοδότηση, εδραιώνονται στην τοπική παλαιστινιακή κοινωνία, φέρνοντας σε αμηχανία "παραδοσιακούς" τοπικούς θρησκευτικούς φορείς, που τελούν υπό την αιγίδα της Ιορδανίας – της χώρας που θεσμικά προστατεύει τους μουσουλμανικούς Αγίους Τόπους στην Ιερουσαλήμ.

Την ίδια στιγμή, ενόσω Ισραήλ και Χαμάς συζητούν παρασκηνιακά πώς θα επιτευχθεί η διακοπή της ρίψης ρουκετών προς τις ισραηλινές πόλεις με αντάλλαγμα την οικονομική ανάπτυξη της Γάζας, τα κρατικά ισραηλινά ΜΜΕ αναφέρουν ότι ένα από τα πρότζεκτ που συζητούνται είναι η ανοικοδόμηση ενός μεγάλου εργοστασίου αφαλάτωσης, την αποπεράτωση του οποίου θα αναλάβει η Τουρκία εξ ολοκλήρου.

Η αλήθεια είναι ότι το τουρκικό ενδιαφέρον για τους Παλαιστινίους, τόσο στη Δυτική Όχθη, όσο και στη Γάζα, είναι όψιμο. Εξίσου όψιμο είναι το ενδιαφέρον της Τουρκίας για την κάλυψη των αναγκών ηλεκτροδότησης του Λιβάνου. Είναι ολοφάνερο ότι η Τουρκία, για τις ευγενικές της υπηρεσίες, δεν θα αργήσει να ζητήσει ανταλλάγματα τόσο από τον Λίβανο, όσο και από την νέα κυβέρνηση του Ισραήλ – όταν κάποτε υπάρξει. Στην πρώτη θέση της ατζέντας των τουρκικών απαιτήσεων βρίσκεται το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου.

Είναι λοιπόν καιρός, η Ελλάδα να μην παραβλέπει τις "μαύρες τρύπες" της Γεωγραφίας. Να προσδώσει ουσιαστικό περιεχόμενο στην τριμερή Ελλάδας-Κύπρου-Λιβάνου και να μην επαναπαύεται σε ευρωπαϊκά άλλοθι. Να συνειδητοποιήσει ότι το καθεστώς Άσαντ θα ελέγχει τα παράλια της Συρίας και γι’ αυτό θα πρέπει να αρχίσει να συνομιλεί ευθέως με την Δαμασκό (και) για τα ενεργειακά. Να ενισχύσει τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων για να υπενθυμισθεί η ξεχασμένη της παρουσία στην παλαιστινιακή κοινωνία – γεγονός που θα εξυπηρετήσει τόσο το Ισραήλ όσο και την Παλαιστινιακή Αρχή. Να δώσει κίνητρα σε επιχειρηματίες της Ομογένειας, που θα προσφέρουν εναλλακτικές στην υστερόβουλη τουρκική γενναιοδωρία στην Δυτική Όχθη και στη Γάζα. Και κυρίως, να μην εκπλήσσεται.