Τα ομόκεντρα συμφέροντα του τουρκο-λιβυκού MoU

Το πρόσφατο τουρκο-λιβυκό «μνημόνιο» για τη χάραξη θαλασσίων συνόρων δεν ήταν έκπληξη. Από πέρυσι το προανήγγειλε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν δοκιμάζοντας, κατά πάγια τουρκική πρακτική, τις αντιστάσεις αντιπάλων και συμμάχων. Η τουρκο-λιβυκή κίνηση καλεί τους Ελληνες να στραφούν στους εταίρους τους, γνωρίζοντας ότι θα πείσουν εάν βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις και σε όλα τα εργαλεία που διαθέτουν – διπλωματικά, πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά.

Ωστόσο, η τουρκο-λιβυκή «συμφωνία» δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτός είναι ο εσωτερικός ομόκεντρος κύκλος. Στον δεύτερο, μεγαλύτερο, βρίσκεται η Ανατολική Μεσόγειος. Η Τουρκία αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα από την Κύπρο έως την Κρήτη με σκοπό να διεμβολίσει τις τριμερείς συνεργασίες της Ελλάδας και της Κύπρου με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για τη συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στις οριοθετημένες ΑΟΖ τους, με τον αγωγό East Med και με σταθμούς LNG.

Ο τρίτος, ακόμα μεγαλύτερος ομόκεντρος κύκλος αφορά τον διεθνή ανταγωνισμό για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της ΕΕ. Η Τουρκία βρίσκεται σε αντίθετη τροχιά από την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς με τον αγωγό Turkish Stream 2 συμμετέχει στον «βόρειο διάδρομο» για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου. Οχι τυχαία, στις 9 Δεκεμβρίου 2019, λίγο μετά την τουρκο-λιβυκή χάραξη, το αμερικανικό Κογκρέσο αποφάσισε να δεσμεύσει τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ για να επιβάλει κυρώσεις στις εταιρείες που θα εμπλακούν στους αγωγούς Turkish Stream 2 και Nordstream 2, ο οποίος θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην ΕΕ μέσω της Γερμανίας.

Φαίνεται ότι δεν έφταναν για να τορπιλίσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον των ιδιωτικών εταιρειών για την Ανατολική Μεσόγειο οι πολυάριθμες αναλύσεις για μικρά κοιτάσματα και υψηλό κόστος του αγωγού East Med (ιδίου ύψους με τον Nordstream 2). Δεν έφτασε ούτε η πρόσφατη αποστολή τουρκικών γεωτρύπανων ανατολικά και δυτικά της Κύπρου. Χρειάστηκε και η τουρκο-λιβυκή συνεννόηση για να πληγεί η σταθερότητα της περιοχής, η οποία αποτελεί το υπόβαθρο για κάθε απαιτητική επένδυση.

Οι ρωσικοί διάδρομοι παρέχουν φαινομενικά την άμεσα οικονομικότερη λύση για την ΕΕ – άλλωστε χρηματοδοτούνται γρήγορα με κρατικά κεφάλαια. Αν, όμως, την Ευρώπη την ενδιαφέρουν μια διαφοροποιημένη ενεργειακή βάση και η διεθνής σταθερότητα -όπως απαιτεί η ιστορία-, τότε η πιο οικονομική επένδυση σε βάθος χρόνου είναι η ανάθεση σημαντικού ενεργειακού μεριδίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Με τον δικό τους αρνητικό τρόπο, τα τουρκο-λιβυκά σχέδια το επιβεβαιώνουν. Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις που ευλόγως ζητά η ελληνική πλευρά, για να ακυρωθεί εν τοις πράγμασι η τουρκο-λιβυκή «συμφωνία», θα δείξουν κατά πόσον η ΕΕ τοποθετεί το μακροπρόθεσμο πολιτικό συμφέρον όλων των Ευρωπαίων πάνω από το βραχυπρόθεσμο οικονομικό κέρδος.