«Πώς θα είναι ο Ελληνας της επόμενης δεκαετίας;» - Αλλο ένα ψευδοδίλημμα

Αγαπητοί Νίκο και Σπύρο,

H Ευρώπη έχει τέσσερα εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, το Λαγκασάιρ 1.700 και η Αττική 700. Ομως η μικρή αυτή χώρα, η Ελλάδα, έδωσε στον κόσμο μια τέχνη, τη βάση για το λεξιλόγιό του σε κάθε πεδίο σκέψης και γνώσης, και συνέλαβε και κρατεί ως σήμερα στην κατοχή της την ανώτατη μόρφωσή του. Ασκησε ανεξάντλητη γοητεία ακόμα και σε πνεύματα αλλότρια και εχθρικά: Οι Ρωμαίοι ανθύπατοι στον δρόμο προς την Ανατολή έκαναν σταθμό στην Αθήνα ώστε να περάσουν λίγες μέρες συνομιλώντας με τους διαδόχους του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

Περνούν μερικοί αιώνες και ξαφνικά βρίσκουμε την Ευρώπη ξανά μεθυσμένη από το ελληνικό πνεύμα: να το βλέπει, να το ερμηνεύει, να το αποζητά απελπιστικά. Ο Βίνκελμαν παραδίδει τη δάδα του ελληνισμού στον Γκαίτε και γίνεται ο Ελληνισμός ο πιο όμορφος κανόνας στα σωθικά των ποιητών. Γιατί ο κόσμος, πόσω μάλλον οι Ελληνες, δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτόν. Ποια είναι η φύση αυτού του πνεύματος, που ακόμη και τώρα, αν και από χώρα φτωχή, αποστέλλεται στις μεγάλες αυτοκρατορίες του πλανήτη; Ποιες ποιότητες του δίνουν διάρκεια και το κάμουν μεγάλο;

Πρόδηλες ερωτήσεις στις οποίες μπορούμε, φυσικά, να αναφέρουμε εύκολα τις απαντήσεις μας. Και όμως, έρχονται εποχές που αμφισβητούνται αξίες και κληρονομιά. Ιδέες ελληνικές και αγώνες. Σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, εμπεριστατωμένων και μη.

Και γίνεται έτσι αναφορά –με τρόπο υποτιμητικό– στον Ελληνα της περισπωμένης, στο ομόγλωσσο και στις παραδόσεις, αλλά και στην πατρίδα που κοιμάται.

Δεν αμφισβητώ την πιθανότητα. Ωστόσο, παρότι η περί ζωής θεωρία πρέπει να είναι και μαθηματική, οφείλει να μην παρουσιάζει τη δυσκαμψία που παρουσιάζουν τα μαθηματικά. Κάτα κάποιον τρόπο, πρέπει να τυγχάνει μιας φιλοσοφικής-μαθηματικής προσέγγισης, με την προϋπόθεση ότι οι μεταβλητές θα αποτρέπουν ατέρμονες στοχαστικές διαδικασίες και άπειρες διαστάσεις.

Εάν ορίζουμε με τη γλώσσα των πιθανοτήτων τη ζωή βάσει «βαθμών βεβαιότητας», το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να αναβάλλουμε με ανακριβείς όρους το... αναπόφευκτο: τον Ελληνα «του σε όποιον αρέσω» και των ψευδοδιλημμάτων.

Η αλήθεια είναι μία και κείται μεταξύ των θρύλων μας, καθώς η Ελλάδα και πεθαίνει, αλλά και ανασταίνεται, σαν τον φοίνικα που αναγεννάται από τις στάχτες του: Αφενός έχουμε εκπέσει ως κοινωνία αναθρέφοντας τον Ελληνα του YouTube, διότι τα «θέλω» της ευκολίας προηγούνται, αφετέρου δεν φοβάμαι: Οχι γιατί «η Ελλάς ποτέ δεν πεθαίνει», αλλά γιατί τα ιδρύματά της είναι θεμελιωμένα στη διαυγή θάλασσα της σκέψης και της αιωνιότητάς της, κτισμένα στην παλίρροια των πολέμων της.

Και όμως, οι αρχαίες σκέψεις δεν είναι αναγκαστικά παλιές, ούτε οι σύγχρονες σώνει και ντε έχουν αξία. Αν ήταν έτσι η «Μπαντού» θα ήταν σύγχρονη γλώσσα και οι ιεροπραξίες των φυλών Μπος σύγχρονη θρησκεία. Οχι, η ελληνική σκέψη είναι ακόμη ζωντανή, η ελληνική ευθύτητα μας μαθαίνει να επαληθεύουμε τις κινήσεις μας, η ελληνική ελευθερία δίνει ακόμη μαθήματα ανεξιθρησκίας και ανοχής.

Πάντα πρώτα θα είναι ο ελληνικός πολιτισμός που δέχεται την ανθρωπότητα απλή και αντρόπιαστη. Που λέει ότι ο άνθρωπος μπορεί και πρέπει να ζήσει τη ζωή του, χωρίς να τον περιορίζουν αγέρωχες αναγκαιότητες, δίχως θεούς να τον οδηγούν. Γι’ αυτό θα αναζητούμε πάντα την Κλασική Ελλάδα μας όχι ως Ελληνες της επόμενης δεκαετίες, αλλά εις τους αιώνες των αιώνων.