Ο Αγωγός EastMed, το Παλαιστινιακό και ο Αραβικός Κόσμος

Η συμφωνία για τον Αγωγό EastMed στην Αθήνα σηματοδοτεί μία νέα φάση στην ενεργειακή διαπάλη της Αν. Μεσογείου. Όπως έχει τονισθεί από το γράφοντα κατά το παρελθόν, το εν λόγω έργο ίσως, και εφόσον υλοποιηθεί, μελλοντικά αποδειχθεί ωφέλιμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Τελ Αβίβ αλλά τα οφέλη για την Κύπρο και την Ελλάδα αμφισβητούνται λόγω του ανύπαρκτου μέχρι στιγμής πλαισίου ενεργειακής ασφάλειας και των πενιχρών εσόδων που δυνητικά αναμένεται να εισρεύσουν στο ταμείο της Λευκωσίας υπό μορφή μικρής συγκριτικά προμήθειας επί, κατά τα άλλα, εθνικών κοιτασμάτων με την μερίδα του λέοντος των κερδών να καταλήγουν στις τσέπες των πολυεθνικών.

Ο εν λόγω συνδυασμός απουσίας πλαισίου ασφαλείας και τα πενιχρών κερδών για την Κύπρο καθιστούν την Συμφωνία για τον εν λόγω Αγωγό ασύμφορη και εξαιρετικά ριψοκίνδυνη για τα ελληνικά συμφέροντα λόγω της εν εξελίξει αντιπαράθεσης με την Τουρκία.1 Τα ελληνικά συμφέροντα μετριάζονται επίσης από το γεγονός ότι η συνεργασία για τον EastMed στρέφεται κατά των Παλαιστινίων και άλλων αραβικών κρατών στην περιοχή.

Η Συμφωνία των Αθηνών για τον EastMed είναι κατά μία έννοια ένας μοχλός πίεσης προς την Άγκυρα αλλά δεν αναμένεται να ρίξει τους τόνους της αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Αντίθετα θα τους αυξήσει όπως και το διπλωματικό παρασκήνιο βραχυπρόθεσμα. Η αύξηση των εντάσεων δεν αφορά μόνο στην Τουρκία. Ο Αραβικός Κόσμος, και ιδιαίτερα η Παλαιστίνη, ως κοινή γνώμη και κυβερνήσεις, είναι στην πλειονότητά τους κατά της Συμφωνίας EastMed, διότι με αυτόν τν τρόπο παραβιάζονται κυριαρχικά δικαιώματα των Παλαιστινίων αλλά και του Λιβάνου αναφορικά με τη νομιμότητα της ΑΟΖ και κατ’επέκταση της ενεργειακής πολιτικής του Τελ Αβίβ.

Σε σχέση με την παλαιστιανική ΑΟΖ, η παλαιστινιακή ηγεσία ρητά αντίκειται στο σύνολο της ενεργειακής πολιτικής του Τελ Αβίβ κρίνοντάς την παράνομη, διότι παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κατεχόμενης από το Τελ Αβίβ Παλαιστίνης. Η έκνομη κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών από το Τελ Αβίβ αναιρεί κάθε έννοια νομιμότητας και διεθνούς δικαίου με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η απουσία ανεξάρτητου παλαιστιανικού κράτους επί τη βάσει της Λύσης των Δύο κρατών συνιστά απουσία νομιμότητας στην ξηρά, άρα και έλλειψη δικαιώματος εκμετάλλευσης παράκτιων ενεργειακών κοιτασμάτων από τις δυνάμεις κατοχής του Τελ Αβίβ. Παράλληλα υπάρχουν διαφωνίες για την οριοθέτηση της ΑΟΖ τη Γάζας. Το ίδιο πρόβλημα οριοθέτησης ΑΟΖ υφίσταται μεταξύ του Τελ Αβίβ και του Λιβάνου.

Παράλληλα οι συγκυρίες της υπογραφής του EastMed δεν είναι και τόσο ευτυχείς για τον ισραηλινό πρωθυπουργό ο οποίος ήρθε να υπογράψει στην Αθήνα με το κύρος του τρωθέν, όντας ο ίδιος πρωθυπουργός με ημερομηνία λήξης αλλά και έχοντας παραπεφθεί σε δίκη στο Τελ Αβίβ για κατηγορίες δωροδοκίας, απάτης και αναξιοπιστίας. Ο ίδιος δε παράλληλα με την κίνησή του να ζητήσει βουλευτική ασυλία για να αποφύγει τις συνέπειες του νόμου επιχειρεί με την έλευσή του στην Αθήνα να δημιουργήσει εντυπώσεις υπέρ του και κατά των πολιτικών του αντιπάλων ενόψει των εκλογών του προσεχούς Μαρτίου.

Συν τοις άλλοις η Συμφωνία των Αθηνών συμπίπτει με μια άλλη σημαντική εξέλιξη αφορώσα στο Διεθνές Δίκαιο (20 Δεκεμβρίου 2019) και το Τελ ΑΒίβ. Η Φατού Μπενσούντα, εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) στη Χάγη, ανακοίνωσε ότι υπάρχει βάση για την έναρξη έρευνας της κατάστασης στην κατεχόμενη Παλαιστίνη και την ενδεχόμενη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, στην ανατολική Ιερουσαλήμ και στη Λωρίδα της Γάζας. Τόνισε δε ότι η εδαφική αρμοδιότητα του Δικαστηρίου επεκτείνεται στο παλαιστινιακό έδαφος που καταλήφθηκε από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών (1967).

Η έρευνα αφορά τόσο στο ζήτημα της ανέγερσης των παράνομων οικισμών του Τελ Αβίβ (5.800 νέες οικιστικές μονάδες στο πρώτο εξάμηνο του 2019) στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης και των Ιεροσολύμων όσο και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια σειρά υποθέσεων σχετικές με τους 252 νεκρούς και 25.522 τραυματίες Παλαιστινίους, 5000 Παλαιστίνιους ενήλικες και ανήλικες φυλακισμένους, την καταστροφή 194 παλαιστινιακών κτηρίων στα κατεχόμενα Αν. Ιεροσόλυμα, 366 κτηρίων στην Γάζα και την Δυτική Όχθη και τον εκτοπισμό 789 Παλαιστινίων.

Οι ανωτερω εξελίξεις στο Παλαιστινιακό διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στον αραβκό κόσμο και στέλλουν πολλαπλά μηνύματα σε Αθήνα και Λευκωσία για το ζήτημα της ενεργειακής συνεργασίας στην Αν. Μεσόγειο. Η Ελλάδα και η Κύπρος καλούνται να λάβουν υπόψη αυτά τα μηνύματα ώστε να παρουσιάσουν μια πιο πολυμερή και πιο ισορροπημένη στάση στην Αραβο-Ισραηλινή διένεξη για το Παλαιστινιακό.

Λόγω των εύθραυστων ισορροπιών και συμμαχιών στην περιοχή είναι επιτακτική ανάγκη για την Αθήνα και την Λευκωσία η ουσιαστική ενίσχυση των αραβο-ελληνικών σχέσεων. Παρά την υπογραφή για τον EastMed και τις διμερείς συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας, η Κύπρος και η Ελλάδα παραμένουν μόνες σε ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου με την Τουρκία και την αντιμετώπιση των υψηλών γεωπολιτικών κινδύνων που ελλοχεύουν, όπως τόνισε και ο πρώην πρέσβυς των ΗΠΑ στην Αθήνα Νίκολας Μπερνς.

Η Τουρκία και το Τελ Αβίβ παρά τις επιδεινωθείσες πολιτικές σχέσεις τους εξακολουθούν να έχουν ακμαία οικονομική συνεργασία και όσο οι εν λόγω οικονομικές σχέσεις ακμάζουν τόσο πιθανό θα είναι να βρεθούν η Κύπρος και η Ελλάδα εκτεθειμένες και απομονωμένες σε περίπτωση μυστικής συνδιαλλαγής Τελ Αβίβ και Άγκυρας για τα ενεργειακά της Κύπρου.