Με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ ή με το Ιράν; Η δύσκολη απάντηση στο ερώτημα

Με το Ισραήλ ή με το Ιράν; Με την Ουάσιγκτον ή με την Τεχεράνη; Με το ΝΑΤΟ ή με τη Ρωσία; Δύσκολα ερωτήματα τα παραπάνω. Δύσκολα και εν μέρει… ανυπόστατα, παρερμηνευτικά ή «ξεχειλωμένα», καθώς εκείνα ενίοτε απορρέουν όχι ακριβώς από τις πραγματικές συνθήκες όπως διαμορφώνονται εκεί έξω, αλλά από την εκ των έσω νοοτροπία ενός λαού που αρέσκεται στο να διαβουλεύεται δημοσίως με καφενειακούς όρους απόλυτων (σχεδόν θρησκευτικών ή εσχατολογικών) διλημμάτων και ανελαστικών επιλογών.

Κι αυτό όχι επειδή οι συνθήκες το επιτάσσουν, αλλά έτσι… επειδή οι συζητήσεις στο ψηφιακό καφενείο των social media έχουν σίγουρα περισσότερο ενδιαφέρον όταν διεξάγονται μεταξύ βαμμένων οπαδών αντίπαλων ομάδων.

Η διεθνής σκηνή, ωστόσο, εν έτει 2020 δεν ομοιάζει σε γήπεδο ποδοσφαίρου αλλά σε ένα πεδίο περισσότερο περίπλοκο και πολυπαραγοντικό. Δεν είναι καν σκακιέρα, παρά το σχετικό δημοσιογραφικό κλισέ, υπό την έννοια ότι οι διαχωριστικές γραμμές τείνουν συχνά να θολώνουν και τα στρατόπεδα, ακόμη και εκείνα των ορκισμένων εχθρών, να διαπλέκονται, εάν όχι εμφανώς τότε οπωσδήποτε στο παρασκήνιο.

Κι όμως, ξαφνικά πολλοί στην Ελλάδα βρίσκονται να έχουν βγάλει το τσεκούρι του πολέμου, παίρνοντας θέση άλλοι στο πλευρό του Ισραήλ (που έχει και «γαλανόλευκη» σημαία) και «θα μας στηρίξει ενάντια στην Τουρκία», και άλλοι στο πλευρό του «διαχρονικά αδικημένου και στοχοποιημένου» Ιράν που «τολμά να υψώνει ανάστημα αξιοπρέπειας ενάντια στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό»...

Ουάσιγκτον, Τεχεράνη και Τελ Αβίβ, ωστόσο, δεν έχουν προς το παρόν κηρύξει κανέναν ανοιχτό ολομέτωπο πόλεμο. Ανταλλάσσουν σποραδικά πυρά «εκτός έδρας», πλήττοντας στόχους του «εχθρού» ή αντιπροσώπων-proxies του «εχθρού» στη Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη κ.ά., άλλοτε άμεσα και άλλοτε δια αντιπροσώπων-proxies. Συμβαίνει, μάλιστα, ενίοτε να πραγματοποιούνται και επιθέσεις σκιώδεις για τις οποίες τελικώς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη κανείς…

Πίσω στην Ελλάδα, ωστόσο, κάποιοι αντιμετωπίζουν τον πόλεμο ωσάν γενόμενο, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε να θεωρούν ότι οι ίδιοι υποχρεούνται να πάρουν θέση με το ένα ή το άλλο στρατόπεδο.

Οι «οπαδοί» του Ισραήλ οραματίζονται πλέον «αγωγούς» διαχρονικής αμυντικής συνεργασίας. Ενώ οι «συμπαθούντες» το Ιράν ανασύρουν από το χρονοντούλαπο μνήμες «υπερήφανης αντίστασης» βγαλμένες από το 1979. Αμφότεροι δε στη Λιβύη «πολεμούν» πια νοητά στο πλευρό του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ…

Συντηρητικοί και θεοσεβούμενοι ορθόδοξοι της ευρύτερης ελληνικής δεξιάς εμφανίζονται να στηρίζουν τους μουλάδες από αντιαμερικανισμό, συγκινημένοι από τα κροκοδείλια δάκρυα του Χαμενεϊ. Την ώρα που άθεοι αριστεροί μοιράζουν συγχωροχάρτια σε σιωνιστές με την προοπτική «να πολεμήσουν μαζί μας ενάντια στην Τουρκία», η οποία Τουρκία τυχαίνει βέβαια να είναι και «σύμμαχός» μας στο ΝΑΤΟ, ενώ το Ισραήλ και η Αίγυπτος δεν είναι.

Ψυχραιμία… τον σύμμαχο και τον εταίρο δεν χρειάζεται να τον εξιδανικεύεις για να μπορείς να τον αντιμετωπίσεις ως σύμμαχο ή εταίρο. «Παίρνεις» από αυτόν - και από τη σχέση σου μαζί του - μόνο όσα έχετε συμφωνήσει. Για όλα τα υπόλοιπα δεν έχεις υπογράψει κανένα χαρτί που να λέει ότι θα πρέπει να τα αποδέχεσαι ή να τα υποστηρίζεις δημοσίως. Και αν πρέπει να δυσαρεστήσουμε και κανέναν «σύμμαχο» στην πορεία, ας το πράξουμε, δεν πειράζει. Αυτό λέγεται εθνική κυριαρχία. Υπάρχουν σύμμαχοι που μας έχουν διαψεύσει στο παρελθόν, κι όμως εμείς εξακολουθούμε να τους θέλουμε για συμμάχους.    

Υπάρχει, όμως, και μια άλλη κατηγορία, εκείνων που θεωρούν ότι η Ελλάδα έχει πια απωλέσει την «ουδετερότητά» της μέσα από όλα αυτά τα τριμερή σχήματα συνεργασίας που έχει συνάψει (με το Ισραήλ, την Αίγυπτο κ.ά.), μια «ουδετερότητα» την οποία θα πρέπει κάπως να ανακτήσει για να μην την πάρουν τα σκάγια… Πως; Ενδεχομένως ακολουθώντας το παράδειγμα της «διαχρονικά επιτηδείου» Τουρκίας. Εάν είναι να σε πάρουν βέβαια τα σκάγια, η όποια ουδετερότητα δεν πρόκειται να σε σώσει. Όσο για τα τριμερή σχήματα συνεργασίας, εκείνα (προς το παρόν τουλάχιστον) δεν έχουν αποκτήσει χαρακτήρα αμυντικών συμμαχιών, ούτε συνοδεύονται από ρήτρες συλλογικής αμυντικής θωράκισης σε περίπτωση εξωτερικής επίθεσης.

Βαμμένοι στα χρώματα εθνικών ή θρησκευτικών ομάδων που δεν είναι δικές μας (διότι το εάν είναι θα το αποφασίσουν τελικώς εκείνες, όχι εμείς, στη βάση δικών τους συμφερόντων που αλλάζουν και αναπροσαρμόζονται), προτρέχουμε με τον κίνδυνο να εκτεθούμε… Η Ελλάδα ως κυρίαρχο κράτος έχει το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να συνομιλεί με όλους. Ειδικά από τη στιγμή δε που όλοι (ακόμη και οι μεγαλύτεροι εχθροί) στην πραγματικότητα συνομιλούν μεταξύ τους. Οφείλει να συνομιλεί με όλους, όχι στη βάση ανελαστικών θέσεων αλλά αναπροσαρμόζοντας τη στάση της ανάλογα με την περίπτωση και τη συγκυρία, χωρίς φυσικά να παραβιάζει συμφωνηθέντα.

Η Ελλάδα ως κυρίαρχο κράτος δεν μπορεί να είναι αντιπρόσωπος-proxy κανενός. Στηρίζει συμμάχους και εταίρους στη βάση της εξυπηρέτησης κοινών συμφερόντων, με όρους αξιοπιστίας και τήρησης όσων έχουν συμφωνηθεί. Εκμεταλλευόμενη τη σταθερότητά της στο εσωτερικό, την αξιοπιστία της αλλά και τη γεωγραφική της θέση, θα μπορούσε ίσως να επιδιώξει και ρόλο διαμεσολαβητή…

Τους συμμάχους της δεν χρειάζεται να τους εξιδανικεύει για να τους έχει συμμάχους. Και με τους αντιπάλους της θα ήταν σοφό να κρατά ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας.