Ανάλυση: Αυτοί είναι οι λόγοι που οι ΗΠΑ δεν θα φύγουν από τη Μέση Ανατολή

Ένας μύθος-σύνθημα έχει κυριεύσει, από την Αραβική Άνοιξη και μετά, τον διάλογο για θέματα αμερικανικής πολιτικής. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο - που επετάθη λόγω της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ - οι ΗΠΑ βαδίζουν σε μια τροχιά «απομονωτισμού». Ο απομονωτισμός (σαν ορολογία ο όρος «Διαχωρισμός» είναι πιο δόκιμος) είναι πράγματι ένα κομμάτι της πολιτικής κουλτούρας των ΗΠΑ. Η σημερινή εικόνα της διεθνούς πολιτικής όμως καθιστά τον απομονωτισμό απλώς μια ανάμνηση.

Ο Φράνκλιν Ρούζβελτ ήταν εκείνος που κατάφερε να πείσει την αμερικανική κοινή γνώμη αλλά και το δύσπιστο πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, ότι η Ουάσιγκτον όφειλε να αποκτήσει πολιτική πέραν από την άνεση που της εξασφαλίζουν οι δύο ωκεανοί. Ο μύθος των ημερών μας θέλει τις ΗΠΑ να αποχωρούν -συγκεκριμένα- από τη Μέση Ανατολή. Κι όμως, ισχύει το ακριβώς αντίθετο και υπάρχουν λόγοι.

Στον παρακάτω χάρτη φαίνεται η βασική αιτία η οποία δεν επιτρέπει στις ΗΠΑ κάποια αποχώρηση στο ορατό μέλλον.

Το One Belt-One Road αποτελεί το πιο φιλόδοξο εμπορικό project των καιρών μας. Για την υλοποίησή του (ανάλογα με το πόσα κράτη θα έχουν συμμετοχή) θα χρειαστούν από 1 έως 8 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η Κίνα έχει διαμορφώσει την Πρωτοβουλία του Δρόμου του Μεταξιού (Belt Road Initiative) με βάσει δύο ζώνες: μια χερσαία και μια θαλάσσια. Παρόλο που η Κίνα επιθυμεί να γίνει μια θαλάσσια δύναμη, δίνει μεγάλη σημασία στη χερσαία ζώνη του OBOR καθώς:

• Ενώνει την σινική ενδοχώρα (λιγότερο ανεπτυγμένη ειδικά στα δυτικά) με άλλες χώρες περίκλειστες (πχ. Μογγολία) θέλοντας να εξαρτώνται οι οικονομίες τους από το Πεκίνο – αυξάνοντας έτσι την επιρροή της ανερχόμενης δύναμης σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.
• Διαφοροποιεί την μεταφορά των εμπορευμάτων σε περίπτωση που υποστεί κάποιον ναυτικό αποκλεισμό στη Νότια Σινική Θάλασσα από τις ΗΠΑ.

Στον επόμενο χάρτη, φαίνονται τα κράτη με τα οποία η Κίνα έχει υπογράψει οικονομικές συμφωνίες, τις λεγόμενες Double Tax Treaties.

Πιο συγκεκριμένα, στο Ιράν, η China Exim Bank έχει δανείσει την Τεχεράνη 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής Τεχεράνης-Μασάντ η οποία ενώνει τη Δυτική Κίνα με το Ιράν. Η Κίνα έχει ανάγκη από ενέργεια και η Μέση Ανατολή της είναι απαραίτητη, ειδικά όσο κράτη σαν το Ιράν και το Ιράκ δεν έχουν καλές σχέσεις με τη Δύση. Στη Συρία ο ΟΗΕ έχει εκπονήσει μελέτη βάσει της οποίας θα χρειαστούν 250 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανοικοδόμηση της χώρας. Η Κίνα έχει προσφερθεί να χρηματοδοτήσει με αντάλλαγμα την απρόσκοπτη ενεργειακή της κάλυψη. Η Κίνα έχει προσφερθεί επίσης να χρηματοδοτήσει στη Λιβύη την κατασκευή σιδηροδρόμου ανάμεσα στην Τρίπολη και τη Χομς.

Κίνα και Ρωσία παραμονεύουν 

Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να φύγουν από μια περιοχή η οποία διεκδικείται από την Κίνα όταν έχουν υιοθετήσει, από την περίοδο που πρόεδρος ήταν ο Μπαράκ Ομπάμα, το «Pivot to Asia», το οποίο με διαφορετικά λόγια αναφέρθηκε και από το έγγραφο NSS (National Security Strategy) το οποίο δημοσιεύτηκε το 2017 με πρόεδρο τον Τραμπ. Στις 7/9/2019 το Middle East Monitor δημοσίευσε μελέτη του Petroleum Economist σύμφωνα με την οποία, η Κίνα ετοιμαζόταν να επενδύσει στο Ιράν 280 δισεκατομμύρια δολάρια σε τομείς της οικονομίας που υφίστανται κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Πρόκειται για τομείς που ενδιαφέρουν άμεσα την Κίνα, όπως τα πετροχημικά, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Ένας άλλος λόγος αφορά τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ άγονται από μια θεμελιώδη γεωστρατηγική επιταγή: Την αποτροπή ανάδυσης οποιασδήποτε περιφερειακής δύναμης σε οποιαδήποτε περιφέρεια του πλανήτη. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την Ασία η οποία είναι η πλουσιότερη σε πόρους ήπειρος στον κόσμο.

Από την κρίση της Ουκρανίας και μετά, η Ρωσία προσπάθησε να διασφαλίσει την έξοδό της στη Μεσόγειο με δύο κινήσεις:

• Η πρώτη ήταν η προσάρτηση της Κριμαίας.
• Η δεύτερη, ήταν η εμπλοκή της στη Συρία στην οποία έχει γίνει η χώρα που έχει το πάνω χέρι στην επόμενη μέρα της Δαμασκού.

Οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να παραμένουν στη Μέση Ανατολή και να αποτρέπουν συμμαχίες της Ρωσίας με χώρες της Μέσης Ανατολής. Όσο περισσότερο αποσταθεροποιείται η Μέση Ανατολή, τόσο πιο μεγάλο κόστος θα χρειάζεται να καταβάλλει η Ρωσία ώστε να παραμένει εκεί. Στόχος των ΗΠΑ είναι η φθορά μεγάλων δυνάμεων στο αδιέξοδο της Μέσης Ανατολής. Αυτή η πολιτική θα αποφέρει καρπούς όχι με αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή, αλλά με πιο ουσιαστική παρουσία η οποία θα αφήνει πίσω πολέμους σαν αυτούς του Ιράκ και του Αφγανιστάν. Η αποτροπή ύπαρξης κοινών συμφερόντων Ρωσίας και Κίνας, είναι η κορωνίδα της αμερικανικής κατατριβής τρίτων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.