Ανάλυση: Η άμεση απάντηση του Ιράν προδίδει ότι δεν θέλει πόλεμο με τις ΗΠΑ

Η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ και Ιράν ξεκίνησε με την ανάληψη της εξουσίας των ΗΠΑ από τον πρόεδρο Τραμπ. Βέβαια, στις 13 Ιουνίου 2019, με το περιστατικό του τάνκερ, τα πράγματα φάνηκε πως πέρασαν σε μια άλλη, πολύ πιο αναβαθμισμένη κλίμακα κρίσης.

Η ιστορία των σχέσεων των ΗΠΑ με το Ιράν είναι δομημένη πάνω στη σύγκρουση. Από την εποχή του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ οι ΗΠΑ επιθυμούσαν διακαώς μια συνεννόηση με το Ιράν, το οποίο αποτελούσε σημαντικό κρηπίδωμα της αμερικανικής αποτροπής έναντι της ΕΣΣΔ. Ολόκληρη η μεσογειακή πολιτική των ΗΠΑ (στην οποία ήταν ενταγμένη η Ελλάδα με το Δόγμα Tρούμαν) ήταν συνδεδεμένη με το Ιράν.

Η γεωπολιτική αξία του Ιράν είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς κατέχει μια από τις πιο αξιόλογες γεωγραφικές θέσεις στον κόσμο, όντας σταυροδρόμι Μέσης Ανατολής, Κεντρικής Ασίας, Ινδικού Ωκεανού, Αραβικής Χερσονήσου και Ανατολικής Ασίας.

Η απώλεια του Ιράν από τις ΗΠΑ λόγω της πολιτικής της «κασέτας» του Αγιατολάχ Χομεϊνί αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για την αμερικανική εξωτερική πολιτική και θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν η ΕΣΣΔ δεν είχε ιδεοληπτικές αναστολές και είχε αυξήσει την επιρροή της στο Ιράν.

Σε κάθε περίπτωση, όλος ο σχεδιασμός των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, άλλαξε από την πτώση του Σάχη και την άνοδο των Φρουρών της Επανάστασης. Πώς μας επηρέασε ως Ελληνισμό αυτό; Η Τουρκία πήρε «προαγωγή». Ως αντιστάθμισμα της απώλειας του Ιράν από τη Δύση.

Σήμερα, 41 χρόνια μετά από την πολιτειακή αλλαγή του Ιράν, η κρίση στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν κάνει πιθανό ακόμη και έναν πόλεμο ο οποίος λόγω των χωρών που θα συγκρουστούν, της περιοχής και των συγκυριών, μπορεί να φέρει πίσω πολλές δεκαετίες όλον τον κόσμο. Μην ξεχνάμε πως τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ιράν, πέραν της ιστορικής εχθρότητας, αυτό που έχουν να χωρίσουν είναι οι όροι της συμφωνίας. Και οι δύο θα ήθελαν μια συμφωνία η οποία θα έδινε στις ΗΠΑ το απόλυτο πλεονέκτημα στις περιοχές που το Ιράν γεφυροποιεί και το Ιράν θα μπορούσε να βελτιώσει την εξουθενωμένη -πλέον- από τις κυρώσεις οικονομία του.

Στις 3 Ιανουαρίου 2020, οι ΗΠΑ παραδέχτηκαν επίσημα πως ο βομβαρδισμός τους προκάλεσε τον θάνατο του Σουλεϊμανί, του Ιρανού υποστράτηγου ο οποίος ήταν ο άνθρωπος-κλειδί για όλη την περιφερειακή πολιτική του Ιράν. Αυτή η πολιτική ζημιώθηκε μετά από αυτό το πλήγμα και στο Ιράν ορκίστηκαν εκδίκηση.

Τα αντίποινα ονομάστηκαν «Επιχείρηση Μάρτυρας Σουλεϊμανί» και 12 πύραυλοι εκτοξεύθηκαν εναντίον αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ. Σαφώς μπορεί να θεωρηθεί μια κίνηση κλιμάκωσης η οποία όμως δείχνει πως το Ιράν δεν επιθυμεί να έχει εκείνο τον έλεγχο της σύγκρουσης με τις ΗΠΑ. Επιθυμεί να μην γίνει πόλεμος. Το λαϊκό αίσθημα στο Ιράν γέμισε με οργή και ο Ροχανί δεν θα ήθελε ποτέ να αγνοήσει αυτήν την παράμετρο.

Η λήψη μιας απόφασης εξωτερικής πολιτικής όσο πιο σημαντική είναι τόσο πιο αναγκαία είναι η περίσκεψη πάνω σε  παράγοντες εσωτερικής πολιτικής. Από την άλλη, η κυβέρνηση του Ιράν μπορεί να ανακουφίστηκε, καθώς ο Σουλεϊμανί δεν είχε μόνο φίλους και στο ιρανικό «Games of Τhrones» η δημοφιλία του αποβιώσαντος υποστράτηγου του Ιράν απειλούσε το πολιτικό status quo του Ιράν.

Η οργή του ιρανικού λαού οφείλει σταδιακά να αποχωρήσει από την εξίσωση, καθώς (με βάση τον ορθολογισμό των Ιρανών ληπτών απόφασης) οφείλει το κράτος του Ιράν να εκτονώσει όλη αυτή την οργή όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

Αν ήθελε το Ιράν να κλιμακώσει, θα προτιμούσε κάποια άλλη πολιτική αντιποίνων από την ομολογουμένως πλούσια βεντάλια επιλογών του (ασύμμετρα και τυφλά χτυπήματα από εκτός Ιράν οργανώσεις, χτύπημα στη Συρία, στη Σαουδική Αραβία, κινήσεις στα Στενά του Ορμούζ κ.λπ., χτυπήματα κατά του Ισραήλ κ.λπ.). Προτίμησε το Ιράκ για να διατηρήσει υπέρ του το φιλοϊρανικό κομμάτι του Ιράκ. Η Τεχεράνη έχει έντονη παρουσία στο Ιράκ και έτσι μειώνεται το ρίσκο που θα υπήρχε για κάποια άλλη επιχείρηση. Αλλωστε, το Ιράκ είναι failed state.