Ενας λαός «ορφανός» αλλά η Ιστορία δεν κινείται με τους κουρασμένους...

Η συζήτηση στη Βουλή αφορούσε την αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ. Και θα περίμενε κανείς να συζητηθεί όχι μόνο η εξέλιξη της σχέσης με την υπερατλαντική δύναμη αλλά και το γενικότερο πλαίσιο των συμμαχιών εν όψει της τουρκικής επιθετικότητας και της γεωπολιτικής ρευστότητας στη Μεσόγειο. Και θα περίμενε κανείς να ακουστούν επιχειρήματα, σκέψεις και πολιτικά σχέδια για τη διασφάλιση της ειρήνης και της κυριαρχίας της χώρας. Δεν ακούστηκαν. Μόνο η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα ακούστηκε, να μην υπογραφεί η συμφωνία χωρίς να έχει εξασφαλίσει η χώρα κάποιες εγγυήσεις πρακτικής συμπαράστασης από τη σύμμαχο.

Κατά τα άλλα, η πολιτική συζήτηση χρωματίστηκε και από τους τριγμούς που προκαλεί στην κυβέρνηση η διαμάχη των ΠΑΕ. Είχαν προηγηθεί μνημειώδεις κυβερνητικές γκάφες, εσπευσμένη νομοθετική ρύθμιση και, προπάντων, πόλεμος ανακοινώσεων των οπαδών των ΠΑΕ, που απειλούσαν όχι μόνο την κυβερνητική σταθερότητα αλλά και τη γεωγραφική ακεραιότητα της χώρας. Μα είναι αυτό το μείζον για την Ελλάδα τον χειμώνα του 2020, δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης; Η παράγκα;

Αποτελεί μοναδική διανοητική πρόκληση να διαβάσουμε την ελληνική πολιτική σκηνή αυτή την περίοδο. Η χώρα αντιμετωπίζει ιστορικές προκλήσεις: Την αποκατάσταση βιώσιμων όρων κοινωνικής αναπαραγωγής, μετά τη δεκαετή μεγάλη ύφεση· και με την κοινωνία έτσι πληγωμένη, το κράτος να φροντίζει διαρκώς για τη γεωπολιτική σταθερότητα και για την τοποθέτηση της χώρας στο διεθνές περιβάλλον της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Τίποτε λιγότερο.

Ποτέ μετά το 1974 της εθνικής ήττας η χώρα δεν ήταν αντιμέτωπη με τέτοιες προκλήσεις. Και ποτέ άλλοτε μετά το ’74 η κοινωνική ανησυχία δεν προκάλεσε τόσο γοργά πολιτικές ανακατατάξεις, όπως αυτές που εκδηλώθηκαν μετά το 2012. Κι όμως, το πολιτικό σύστημα ασχολείται πρώτιστα με την αναπαραγωγή του και δευτερευόντως μόνο με τη θεραπεία των αιτίων της κρίσης και την είσοδο της χώρας σε μια νέα ιστορική περίοδο. Αυταρέσκεια, νωχελικότητα, ιδιοτελή στεγανά, κληρονομικά και κομματικά, επικοινωνιακά κόλπα, μετριοκρατία κυριαρχούν στην πολιτική πρακτική.

Αναπόφευκτα, η κοινωνία, κατάκοπη και στεγνωμένη από την κρίση, σπρωγμένη από όλους τους κυρίαρχους ιδεολογικούς ανέμους, εμπιστεύεται όλο και λιγότερο την πολιτική, ακόμη και την ίδια τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τον συλλογικό βίο, και αποσύρεται είτε στον ατομικισμό της επικράτησης είτε στον ατομικισμό της επιβίωσης, της γυμνής ζωής. Σε κάθε περίπτωση, η αθυμία βάφει ως τον πυρήνα της τη μεταδημοκρατία – αδιαφορία, ακηδία, απόσυρση.

Υπό μία έννοια, μετά τη δεκαετή καταιγίδα, σαν να γυρνάμε στη μεταδημοκρατική αθυμία του 2004-2008, στη δυσοίωνη συννεφιά πριν από τους πρόδρομους κεραυνούς του Δεκέμβρη του 2008 και τον κλονισμό της χρεοκοπίας. Κάποιοι επιμένουν να ονομάζουν, δόλια, αυτή την επάνοδο στην αθυμία επιστροφή στην κανονικότητα. Σαν να μη συνέβη τίποτε εν τω μεταξύ…

Αυτός είναι ο δόλος: Η κρίση δεν ήταν ευκαιρία για τους πολλούς, ήταν πτώση και σοκ. Ηταν επίσης ένα ρήγμα που αποκάλυψε πάλι τις ταξικές χαράδρες, αποκάλυψε ανίκανες ελίτ βουτηγμένες στη μνησικακία, αποκάλυψε συλλογικές φενάκες και οδυνηρές ματαιώσεις, αναζωπύρωσε μισοσβησμένες συγκρούσεις. Κυρίως, η κρίση πυροδότησε και τροφοδοτεί ακόμη έναν βίαιο μετασχηματισμό της κοινωνίας, όχι μόνο ταξικά αλλά και ψυχοπνευματικά, στο επίπεδο των συλλογικών αναπαραστάσεων, της αυτοαναγνώρισης και των ταυτοτήτων.

Το είδαμε στις πλατείες της αγανάκτησης, το είδαμε στις εκλογές του ’12, το είδαμε στην άνοδο των νεοναζί και στην ενδημική ξενηλασία, το είδαμε το 2015, το βλέπουμε στους μακεδονομάχους, στην αστυνομοκρατία, στα κατηχητικά. Κερματισμένο συλλογικό σώμα, πονεμένο, βουβό ουσιαστικά παρά τις εκλογικές κραυγές, σε αναζήτηση σχεδίου επιβίωσης. Ενας λαός ορφανός. Η κόπωση είναι κατανοητή, είναι ανθρώπινη. Αλλά η Ιστορία δεν κινείται με τους κουρασμένους. Εδώ στεκόμαστε τώρα.