To κρίσιμο τεστ της Ιντλίμπ για το φλερτ Πούτιν–Ερντογάν

Το πρώτο ήμισυ του Ιανουαρίου, το bromance μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν ομοίαζε απρόσβλητο παρά τις όποιες διαφορές και διαφωνίες: Τurkish Stream, S-400 Triumph, Διάσκεψη Μόσχας, Εκεχειρία Ιντλίμπ σηματοδοτούσαν την κορύφωση της «στρατηγικής σχέσης» (sic) των δύο κρατών. Στις αρχές Φεβρουαρίου τίποτα δεν θυμίζει τον «μήνα του μέλιτος» προ ολίγων ημερών…! Για πρώτη φορά από το 2016, η Μόσχα εξαπολύει μια αεροπορική επιδρομή εναντίον των πληρεξούσιων της Άγκυρας στην (υπό έμμεση κατοχή της Τουρκίας) Al Bab ενόσω η Άγκυρα ενισχύει ακατάπαυστα τους πληρεξούσιους και τα παρατηρητήρια της εντός της Idlib και ο Ερντογάν επιτίθεται ευθέως εναντίον του Πούτιν.

Η παραβίαση της ένατης (!!!) εκεχειρίας εκατέρωθεν προσέφερε στους Πούτιν και Άσαντ την ευκαιρία να προχωρήσουν σε βίαιη «λύση» του «Γόρδιου Δεσμού» της Ιντλίμπ. Άλλωστε η Τουρκία δεν τήρησε τα συμπεφωνημένα στο Σότσι (Σεπτέμβριος 2017) για αφοπλισμό των «εξτρεμιστών ανταρτών» (δηλαδή των τζιχαντιστών της THS) και το άνοιγμα των διεθνών αυτοκινητοδρόμων Μ4 και Μ5. Δαμασκός και Μόσχα εφαρμόζουν το «Εγχειρίδιο του Γκρόζνυ» για την ανακατάληψη της Idlib: ολοκληρωτική ισοπέδωση του αντιπάλου δια συντριπτικών πυρών πριν την κυρίευση των κέντρων-φαντασμάτων. Η Mar’aat al Nouman, σύμβολο της εξέγερσης κατά του Άσαντ, αλώθηκε προ ημερών. Ενώ τα προπύργια της αντιπολίτευσης έως τώρα ανθίσταντο για μήνες ή και χρόνια (π.χ. Aleppo ή Homs), τα νευραλγικά κέντρα της Idlib αλώνονται εντός ημερών.

Η Άγκυρα ανησυχεί για την απώλεια της σφαίρας επιρροής της στη βόρεια Συρία και για τη δημιουργία ενός προσφυγικού «τσουνάμι» εντός της Τουρκίας. Οι άμαχοι της Idlib (περί τα 3,5 εκατομμύρια) δεν θα ανεχτούν την υπαγωγή τους εκ νέου στον έλεγχο του Άσαντ: οι πλείστοι εξ αυτών, άλλωστε, δεν αποτελούν παρά πρόσφυγες από τον νότο (Eastern Ghuta, Homs κτλ.). Στο παρελθόν μια τηλεφωνική κλήση μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν ήταν αρκετή για την ανακοίνωση μιας (ακόμη) εκεχειρίας· πλέον… όχι. Άλλωστε, ο Πούτιν είχε «φιλοξενήσει» την πρώτη (από το 2011) συνάντηση μεταξύ των «αρχικατασκόπων» της Συρίας και της Τουρκίας στο περιθώριο της Διάσκεψης της Μόσχας· παρά την μεσολάβησή της, οι διαφορές τους δεν γεφυρώθηκαν. Εξ ου το σημερινό «tête-à-tête» μεταξύ Τουρκίας και Συρίας προ θυρών της Saraqib: η πτώση της θα σημάνει τον ολοκληρωτικό έλεγχο του Μ5 από τον Άσαντ.

Οι δύο επιλογές της Τουρκίας 

Τι διαθέσιμες επιλογές υπάρχουν για την Άγκυρα; Δύο τινά: α) ευθεία σύρραξη με την Δαμασκό (και, κατ’ επέκταση, την Μόσχα) και β) ενίσχυση των παρατηρητήριων και των πληρεξούσιών της σαν μπλόκο στην περαιτέρω προέλαση του Άσαντ και διαπραγμάτευση μιας ακόμη εκεχειρίας.

Η πρώτη επιλογή δεν συμφέρει την Τουρκία. Η Ρωσία υπερισχύει στην «κυριαρχία της κλιμάκωσης» (escalation dominance) στη βορειοδυτική Συρία έναντι της Τουρκίας και το Ιράν θα υποστηρίξει τον Άσαντ όπως πάντα. Άλλωστε, ποιος θα υποστηρίξει την Άγκυρα σε μια ένοπλη αναμέτρηση με την Μόσχα; Η ΕΕ; Ή η Ουάσιγκτον; Βέβαια, δεν αποκλείεται ένα ατύχημα μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας που ενδεχομένως εκτροχιάσει την ήδη τεταμένη κατάσταση. Η επίθεση των πληρεξούσιων της Άγκυρας στο Tell Rifaat και η άμεση αντίδραση της Μόσχας (η αεροπορική επιδρομή στην Al Bab) έθεσε τέλος στον αντιπερισπασμό της πρώτης.

Η δεύτερη επιλογή δεν συγκεντρώνει υψηλές πιθανότητες επιτυχίας. Τα παρατηρητήρια της Άγκυρας κυκλώνονται το ένα μετά το άλλο (ήδη 3 (!) υπό τέτοιο καθεστώς) και μετατρέπονται σε οιονεί «ομήρους» της Δαμασκού. Οι πληρεξούσιοι της Άγκυρας (και οι τζιχαντιστές) προκαλούν βαριές απώλειες στις τάξεις των επιτιθέμενων αλλά ΔΕΝ σταματούν την προέλασή τους. Τουναντίον, οξύνουν τα πνεύματα μεταξύ της Δαμασκού και της Άγκυρας έτι περαιτέρω.

Τι θα πράξει, λοιπόν, η Άγκυρα; Θα οδηγήσει την τεταμένη κατάσταση στα άκρα; Ή μήπως θα ανεχτεί την απώλεια της Idlib και θα επιχειρήσει να διατηρήσει την έμμεση κατοχή της σε Afrin και Azaz; Και εάν ανοίξει ένα νέο μέτωπο στη Rojava ώστε να ασκήσει εκεί πίεση στην Μόσχα; Θα γνωρίζουμε την απάντηση λίαν συντόμως…